صفحه اصلي > گفتگو > برخی‌ها منابع طبیعی البرز را ارث پدری می‌دانند
برخی‌ها منابع طبیعی البرز را ارث پدری می‌دانند4 آبان 1393. نويسنده: monshi |
 مدیرکل منابع طبیعی البرز می‌گوید: افراد سرشناسی مانند فوتبالیست‌ها، مربیان فوتبال و دیگران دارای تخلفات و پرونده‌های قضایی در زمینه تصرف منابع طبیعی هستند. حسین میررجبی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز است که دی‌ماه امسال وارد پنجمین سال فعالیت خود در این جایگاه می‌شود. او در چهار سال گذشته با افراد و گروه‌های آزمندی مواجه شده که چشم به عرصه‌های طبیعی و اراضی ملی داشته‌اند. او می‌گوید "یک نفر فقط با این استدلال که سال‌ها قبل دام‌های پدر او در این اراضی می‌چریده‌اند تصور می‌کند این اراضی ارث پدری اوست و می‌گوید حالا من هم حق دارم اینجا را شخم بزنم!" اما به گفته خودش تا وقتی او در این جایگاه قرار دارد اجازه تصرف یک سانتیمتر از عرصه‌های طبیعی استان را نمی‌دهد و اگر قرار است عرصه‌ای تصرف شود در مرحله اول باید او از این سمت کنار گذاشته شود. نزدیک به چهار سال است که شما در پست مدیرکلی منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز فعالیت دارید. در استانی که مدام با تغییرات مدیریتی مواجه است، چهار سال زمان خوبی است. آیا توانسته‌اید برنامه‌هایتان را به خوبی اجرا کنید و به اهدافتان برسید؟ میررجبی: در ابتدای کار با برخی مشکلات زیرساختی مواجه بودم و باید به ایجاد، اصلاح یا تقویت زیرساخت‌ها و ساختار‌های موجود می‌پرداختم. جمع‌آوری اطلاعاتی که مورد نیاز یک مدیر است، از جمله مهمترین برنامه‌های من در آغاز کار بود و این کار را به طور اساسی و به دور از ظاهرسازی یا شعار انجام دادم. همچنین نیروهای کارآمد و فعال را شناسایی کردم. الان می‌توانم بگویم که ما به تمام مسائل استان اشراف و آگاهی کامل داریم و این یک عامل مهم برای برنامه‌ریزی و امیدواری به تحقق برنامه‌ها و اهداف است. اینکه چه‌قدر به اهدافم رسیدم، پاسخ من "خیلی کم" است. خدا را شاکر هستم که در طول این چهار سال به مرور به اهداف و خواسته‌های حرفه‌ای و کارشناسی نزدیک شده‌ایم و این روند ادامه دارد؛ چرا که ما در بستری حرکت می‌کنیم که ماه‌ها و سال‌ها برای آماده‌سازی آن تلاش حرفه‌ای و دقیق انجام شده است. امیدوار هستیم که با همراهی رسانه‌ها در سال آینده شاهد تحقق بخش قابل توجهی از اهداف و برنامه‌های پیش‌بینی‌شده باشیم. انشاءالله در سال آینده نیز شاهد رشد و شکوفایی بیشتری در منابع طبیعی استان خواهیم بود. حوزه کاری ما طوری است که کمتر فردی از آن اطلاع و آشنایی دارد حتی برخی مدیران هم درباره فعالیت ما اطلاعات کافی ندارند بنابراین کسی نمی تواند به این راحتی من را به چالش بکشد. به طور کلی منابع طبیعی در سایه است. علاوه بر این من از اصحاب رسانه می‌خواهم بیشترین توان خود در این زمینه را به کار گیرند و اطلاعات خود را در این حوزه ارتقا دهند تا در مواردی که دستگاه‌های متولی قصوری دارند، مسئله را به صورت فنی به چالش بکشند. چه بسا دیر پرداختن در این حوزه اثرات جبران ناپذیری دارد و اگر قابل جبران باشد، بسیار پرهزینه و زمانبر خواهد بود. شما می گویید بسیاری از مدیران در زمینه منابع طبیعی اطلاعات کافی ندارند. ضمنا اشاره کردید که به همین علت هیچ کس نمی‌تواند شما و فعالیت‌تان را به چالش بکشد. چه قدر احتمال دارد که دلیل ماندگاری و دوام مدیریتی شما این باشد که کسی از کارتان سر در نمی‌آورد؟ این را هم در نظر داشته باشید که خودتان اذعان کردید که منابع طبیعی در سایه است. میررجبی: نه؛ اینطور نیست. عدم شناخت یک بحث است و سوءبرداشت بحثی دیگر. اصلا یکی از مباحث روز کشور منابع طبیعی است. یکی از چالش‌های اصلی که با آن مواجه هستیم این است که کسی فعالیت‌های ما را در این زمینه نمی‌بیند اما در هر جلسه ای که حضور داریم، برخی‌ها از ما زمین می‌خواهند! نگاه آزمندانه به این حوزه باید اصلاح شود. افراد مشهور و سرشناسی مانند فوتبالیست‌ها، مربیان فوتبال و دیگران دارای تخلفاتی در زمینه تصرف منابع طبیعی هستند و در این زمینه پرونده‌هایی در مراجع قضایی تشکیل شده است. هر کدام از این اتفاقات می‌تواند یک مدیر را جا به جا کند و او را تغییر دهد. اصلا نیاز نیست کسی مرا بشناسد یا نشناسد. اگر یک لحظه چشمم را بر یکی از این موارد ببندم مطمئن باشید در کمتر از یک ماه از این مسئولیت کنار گذاشته می‌شوم. در حال حاضر بسیاری از تغییرات در ادارات کل منابع طبیعی سراسر کشور فارغ از مباحث فنی و کارشناسی به خاطر نوع مدیریت عرصه‌های طبیعی است. ما مدام در جلسات اداری استان البرز که در سطوح بالا برگزار می‌شود حضور داریم اما از جمله دستگاه‌هایی هستیم که کمترین ایراد و اشکال به ما وارد می‌شود. منظور من هم این است که چون کسی از کار شما شناخت کافی ندارد، بنابراین در کارتان دخالت نمی‌کند. میررجبی: شاید کار تخصصی ما را نشناسند اما موضوع زمین، عرصه و زمین خواری را همه خوب می‌شناسند! شما می‌گویید همواره با چشمان باز مراقب عرصه‌های طبیعی استان هستید اما اواخر شهریورماه امسال مقامات دولتی اعلام کردند که به شدت پیگیر زمین‌خواری های پنج استان از جمله البرز هستند. میررجبی: بلافاصله بعد از مصاحبه آن مقام دولتی که از تلویزیون منتشر شد با ریاست سازمان جنگل ها و منابع طبیعی کشور تماس گرفتم و گفتم با افتخار اعلام می‌کنم که هیچ تصرفی در عرصه‌های طبیعی استان اتفاق نیفتاده و ما قاطعانه با موارد تخلف برخورد می‌کنیم. من نمی‌گویم تخلفی اتفاق نیفتاده بلکه می‌خواهم بگویم در برابر هر تصرف و تخلفی که انجام شده است ایستاده‌ایم و با تمام توان از عرصه‌های طبیعی دفاع می‌کنیم. سرمربی یک تیم فوتبال که من بسیار او را دوست دارم چند وقت قبل با من تماس گرفت و گفت آقای میررجبی شما هستی؟ گفتم بله! گفت شما علیه من در مراجع قضایی شکایت کردی و پرونده تشکیل دادی؟ گفتم "بله؛ من شما را خیلی دوست دارم اما در این مورد باید به وظیفه قانونی خودم عمل کنم." ضمن اینکه شهرداری، راه و شهرسازی و منابع طبیعی هر کدام حفاظت از اراضی مشخصی را برعهده دارند. اراضی داخل شهر ارتباطی به ما ندارد و پاسخگوی اتفاقات داخل شهر و حتی حریم شهر نیستیم. متاسفانه برخی افراد به اشتباه تصور می‌کنند اگر یک باغ یا فضای سبز در داخل شهر نابود شد یا اراضی آنها تصرف شد، ما مسئول هستیم. مسئولیت ما فقط مربوط به اراضی خارج از حریم است. یکی از فرمانداران سابق کرج در مصاحبه‌ای اعلام کرد که منابع طبیعی استان در حال نابود شدن و تصرف است و هیچ کس پیگیر نیست. بلافاصله پس از آن مصاحبه با وی صحبت کردم و تمام جزئیات و مسائل را شرح دادم که ایشان گفت "پس من اشتباه کرده‌ام و سخنم درست نبود." من هم از وی خواستم که سخنان خود را از طریق رسانه‌ها اصلاح کند. تصرفات مربوط به نهادهای دیگر چه قدر سبب دردسر و آزار می‌شود؟ احتمالا در این سال‌ها با نهادهای زیادی روبه‌رو شده‌اید که چشم به عرصه‌های طبیعی داشته‌اند. میررجبی: مثلا یکی از ارگان‌های استان صدها هکتار از اراضی طبیعی استان را تصرف کرد؛ ما بلافاصله شکایتی در این زمینه طرح کردیم و به رغم موانع و فشارهایی که بر سر راه ما وجود داشت تا آخرین لحظه و با تمام توان موضوع را پیگیری کردیم. افرادی از آن نهاد خاص یک روز به استانداری رفتند، آنها یک ساعت مدام علیه من صحبت کردند. در نهایت آقای طاهری استاندار سابق در همان جلسه از من توضیح خواست. من گفتم تا وقتی بنده در این جایگاه هستم اجازه تصرف یک سانتیمتر از عرصه‌های طبیعی استان را نمی‌دهم و اگر قرار است عرصه‌ای تصرف شود در مرحله اول باید من از این سمت کنار بروم، آنوقت می‌توانند هر اقدامی که خواستند انجام دهند. انتهای جلسه هم صورتجلسه‌ای تنظیم کردند و آقای استاندار از من خواهش کرد که آن را امضا کنم اما گفتم چون آن افراد ادب و اخلاق را رعایت نکردند بنده هیچ برگه‌ای را امضا نمی‌کنم. جالب بود که خود آقای استاندار هم بعد از اظهارات من حاضر به امضای صورتجلسه نشد. این فقط یک نمونه کوچک از تلاش برای دخل و تصرف در عرصه‌های طبیعی بود. یا مثلا یک نفر فقط با این استدلال که سال‌ها قبل دام‌های پدر او در این اراضی می‌چریده‌اند تصور می‌کند که این اراضی ارث پدری اوست و می‌گوید حالا من هم حق دارم اینجا را شخم بزنم! اخیرا در برنامه‌ها و مصاحبه‌های خود به ضرورت مشارکت مردم یا سازمان‌های مردم نهاد در حفاظت از عرصه‌های طبیعی تاکید دارید. آیا در این سیاست یا راهبرد، جذب منابع مالی مردم نیز برای شما مهم است یا بیشتر به جنبه فرهنگ‌سازی توجه دارید؟ میررجبی: با توجه به وسعت این استان، شرایط خاص توپوگرافی و نیز محدودیت نیروی انسانی نیازمند مشارکت عمومی برای حفاظت از اراضی ملی هستیم. به همین منظور از جمله برنامه‌های سازمان به منظور جلب مشارکت همگانی، توسعه تعاونی‌های مرتبط با منابع طبیعی و تشکیل صندوق حمایت از منابع طبیعی است. در این طرح‌ها و برنامه‌ها تلاش می‌کنیم که مدیریت حوزه آبخیز به مردم واگذار شود تا با برخورداری از اعتبارات ملی و صندوق توسعه حمایت از منابع طبیعی بتوانند در حفاظت از اراضی ملی و احیای عرصه‌های منابع طبیعی موثر و فعال باشند. از جمله اهداف تشکیل این صندوق می‌توان به تامین نیازهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اعضا در جهت کمک به تحقق عدالت اجتماعی، ارتقای سطح زندگی و معیشتی اعضا اشاره کرد تا نیاز بهره‌برداران منابع طبیعی به موسسات مالی و اعتباری که دارای ضوابط سخت و پیچیده‌ای هستند، برآورده شود و بتوانند خدمات مورد نیاز خود را دریافت کنند. این مهم با تشکیل شرکت‌های تعاونی منابع طبیعی در سطح شهرستان و متعاقب آن شکل‌گیری صندوق حمایت از توسعه منابع طبیعی در استان اجرایی خواهد شد. تاکید ما بر نقش و مشارکت مردم به این علت است که اگر همه مردم از چالش‌ها و بحران‌های زیست‌محیطی و اثرات ناخوشایند آن در زندگی روزمره آگاه شوند، احساس مسئولیت بیشتری برای حفاظت از این منابع گرانبها خواهند داشت؛ البته اطلاع رسانی در این زمینه و آگاهی‌بخشی به مردم بر عهده دستگاه‌های متولی و اصحاب رسانه است. خوشبختانه در حال حاضر در این زمینه از حمایت سازمان‌های مردمی، شوراهای اسلامی روستایی، فرهنگیان و اقشار تحصیل‌کرده برخورداریم و از همه افراد جامعه دعوت می‌کنیم در قالب همیار طبیعت به گروه دوستداران طبیعت بپیوندند. ارتباط مفید با نهادهای دیگر می‌تواند در دستیابی شما به اهداف و برنامه‌هایتان تاثیر بسزایی داشته باشد. با کدام نهادها ارتباط بیشتری برقرار کرده‌اید و برای جلوگیری از موازی‌کاری بین شما و نهادهایی همچون محیط زیست چه تدابیری دارید؟ میررجبی: این اداره با انعقاد تفاهم‌نامه همکاری با دستگاه‌های متولی امر فرهنگ‌سازی چون آموزش و پرورش، بسیج سازندگی، حفاظت محیط زیست و غیره می‌کوشد تا بستر مناسبی را برای آموزش مجریان، بهره‌برداران، دانش‌آموزان، خانواده‌ها، فرهنگیان، سازمان‌های مردم‌نهاد و علاقمندان به این حوزه فراهم آورد. این تفاهم‌نامه‌ها سبب می‌شود مشکل موازی‌کاری که شما به آن اشاره کردید نیز تا حدود زیادی مرتفع شود. علاوه بر این اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز برای نهادینه‌سازی فرهنگ عمومی در حفاظت از منابع طبیعی برنامه‌های ویژه‌ای دارد. ما می‌خواهیم مردم و به ویژه نهاد خانواده را در این حوزه مشارکت دهیم و برنامه‌ریزی‌هایی به منظور تحقق این هدف انجام شده است. به طور مثال با توجه به اینکه آموزش اهمیت منابع طبیعی در دوران کودکی و سنین پایین تاثیر بیشتری دارد از چند ماه پیش به دنبال احیای تفاهم نامه‌ای بودیم که دو سال قبل بین این اداره کل و اداره کل آموزش و پرورش استان منعقد شده بود اما به صورت جدی پیگیری نشد. با برقراری و تداوم این همکاری اهمیت حفاظت از منابع طبیعی در کنار سایر دروس به دانش آموزان البرزی آموزش داده می‌شود. بیابانزایی یکی از تهدیدات مهم زیست‌محیطی در استان البرز است. چندی قبل با مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری و مدیرکل محیط زیست استان البرز مصاحبه‌هایی داشتیم که آنها نیز این هشدار را دادند. میررجبی: اثرات سوء کم توجهی یا بی توجهی به منابع طبیعی در 50 سال گذشته جهان را در معرض خطرات زیادی قرار داده است که از جمله آنها می‌توان به نابود شدن جنگلها و مراتع، فرسایش مداوم و گسترده خاک، کاهش سفره‌های زیرزمینی، گرم شدن زمین و بیابان زایی اشاره کرد. مدیریت منابع آبی کشور ضروری است و بی‌توجهی به پوشش گیاهی عامل مهمی در فرسایش آبی و بادی به شمار می‌رود؛ طوری که با کوچکترین بارندگی حجم زیادی از خاک (که برای تشکیل هر سانتیمتر آن 700 سال زمان نیاز است) از بین می‌رود. اطلاع‌رسانی به مردم در این باره نقش موثری در کاهش مخاطرات پیش رو خواهد داشت. لذا با توجه به این نکته که کشور ما در منطقه خشک و نیمه‌خشک قرار دارد لازم است از تمام فرصت‌ها و ظرفیت‌های موجود به منظور استفاده صحیح و مطلوب از بارندگی‌ها استفاده کنیم. پروژه ترسیب کربن نیز برای مقابله با بخشی از این تهدیدات در شهرستان اشتهارد در حال اجراست اما گویا شما در تامین منابع مالی مرتبط با آن با مشکل مواجه شده‌اید. میررجبی: متأسفانه در طول سال‌های گذشته به خاطر افزایش بی‌رویه برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی و عدم توجه به پوشش گیاهی با معضلات و مشکلاتی همچون خشکسالی، افزایش گازهای گلخانه‌ای و کاهش بارندگی مواجه شده‌ایم و اگر در سریع‌ترین زمان ممکن به این موضوع رسیدگی نشود تا 80 درصد کاهش بارندگی خواهیم داشت. در همین راستا بعد از اجرای موفق طرح ترسیب کربن در خراسان جنوبی، این طرح به استان البرز نیز تعمیم داده شد که در سطح 37 هزار و 800 هکتار از اراضی ملی شهرستان اشتهارد در حال اجرا است و امیدواریم با مشارکت و همراهی استانداری البرز، فرمانداری، بخشداری، جهاد کشاورزی، سازمان فنی و حرفه‌ای، حفاظت محیط زیست، کمیته امداد امام خمینی (ره) و نهادهای دیگر در توسعه و تحول اقتصادی و اجتماعی ساکنان محل اجرای این طرح مؤثر باشیم. در صورت تصویب اعتبارات، این طرح در شهرستان نظرآباد هم اجرایی خواهد شد. درباره طرح ترسیب کربن یا تثبیت کربن باید بگویم که پروژه ترسیب کربن از برنامه‌های سازمان ملل برای مقابله با توسعه بیابانزایی است. در حقیقت این طرح پروژه‌ای بین‌المللی است که به منظور مقابله با گسترش بیابانزایی و تاثیرات نامطلوب و زیان‌بار تغییر اقلیم با همکاری و مشارکت سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، استانداری البرز و برنامه توسعه سازمان ملل متحد در شهرستان اشتهارد استان البرز در مرحله اجرا است و البته در حال حاضر از معضل کمبود اعتبار رنج می‌برد. به طور کلی از جمله دلایل عمده تغییرات اقلیمی انتشار گاز دی اکسید کربن است. هم اکنون سهم این گاز مخرب در جو، سه‌صدم درصد است و اگر به چهار یا پنج درصد برسد کُشنده خواهد بود. تثبیت این گاز خطرناک به همین علت در دستور کار قرار گرفته است. فرهنگ درختکاری در جامعه ما از جمله در استان البرز گاهی به فراموشی سپرده می‌شود؛ نکته قابل تامل این است که گاه به بهانه توسعه و عمران و بدون در نظر گرفتن اصل مهمی به نام حفاظت از محیط زیست، درختان زیادی قطع و بخشی از جنگلها نابود می‌شوند. مواردی از این تخریب‌ها در دوره‌های گذشته در استان البرز اتفاق افتاده است، به نظر خودتان در حفاظت از جنگل‌های استان چه قدر موفق بوده‌اید و فراتر از شعار، در عمل چه کرده‌اید؟ میررجبی: مقام معظم رهبری هرساله به مناسبت روز درختکاری به این موضوع پراهمیت اشاره می‌کنند که بیانگر نگرانی جدی ایشان در موضوع منابع طبیعی و محیط زیست است. مساحت جنگل‌های طبیعی و در دست کاشت استان البرز 10 هزار و 250 هکتار است که برای حفاظت از آنها نیازمند اقدامات ترویجی و فرهنگ‌سازی هستیم. اجرای پروژه‌های جنگل‌کاری به منظور احیای رویشگاه‌هایی که در معرض تهدید یا تخریب قرار گرفته‌اند به طور جدی در دستور کار ما قرار دارد و در قالب پروژه‌هایی با عنوان "تثبیت حاکمیت و مالکیت دولت بر عرصه منابع طبیعی دامنه جنوبی البرز" و نیز "توسعه جنگل‌کاری" به مرحله اجرا درآمد. از جمله اهداف این پروژه می‌توان به اشاعه فرهنگ درختکاری، حفاظت آب و خاک، ممانعت از تصرفات احتمالی اراضی، ایجاد هماهنگی و تنوع در پایداری اکوسیستم، ساخت محیط تفریحی و اکوتوریستی برای گردشگران و نیز ساکنان منطقه و افزایش سرانه فضای سبز اشاره کرد. محدوده اجرای این پروژه‌ها 54 هکتار است و در سال جاری تا سطح 100 هکتار هم اجرا خواهد شد. منبع:تسنیم بازگشت |