خشکسالی با عمق زیاد

29 تیر 1393. نويسنده: monshi

خشکسالی پدیده ای است که از دیرباز و در دوره های زمانی مختلف و مشخص به وقوع پیوسته اما ضرب آهنگ حرکات آن این سالها و روزها چنان مهیب است که لرزه بر اندام زمین های کشاورزی و منابع آبی انداخته و قلبشان را ترک ترک کرده است.
داستان هفت سال خشکسالی زمان حضرت یوسف (ع ) را همه شنیده اند و بسیاری نیزاین پدیده را تجربه کرده اند، اما آن چیزی که این سالها ما شاهد آن هستیم فقط در یک منطقه از جهان نیست بلکه تمام قاره ها را نشانه رفته است و قصد ندارد از موضع خود عقب برود. براساس گزارش سازمان ملل متحد تا سال 2025 ، بیش از دو/ سوم جمعیت جهان در شرایط کمبود آب جدی قرار خواهند گرفت و یک/ سوم هم وضعیت چندان بهتری نخواهند داشت. طبق گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران، تا 50 سال آینده عربستان کاملا از آب تهی می شود، در این بین وضعیت کشورما که در کمربند خشک زمین واقع شده است و سد ها و دریاچه هایش پشتیبان مناسبی ندارند ، بطور قطع وضعیت خوبی نخواهد داشت و اکنون نیز ما آثار خشکسالی را در دریاچه ازرومیه شاهد هستیم. ایران یکی از کانون های بحران و درگیر با مشکل خشکسالی درآینده ای نه چندان دورخواهد بود، مشکلی که بلای طبیعی نامحسوس محسوب می شود و اثراتی به مراتب سخت تر از سیل و زلزله خواهد داشت، اثراتی که به آرامی نفس حیات را بند خواهد آورد.
نابودی گونه های گیاهی ، آسیب به بخش کشاورزی و کمبود آب آشامیدنی جز کوچکی از این آسیب هاست. اما همانطور که در بالا آمد ایران تنها کشور درگیر با خشکسالی نیست لیکن برای کاهش آثار مخرب خشکسالی باید به صورت جدی مدیریت آب را در کشور اعمال کرد. خشکسالی های دوره ای 5 تا7 ساله به مراتب در ایران به وقوع پیوسته است، اما کشورما از 13 سال پیش تاکنون با این مشکل مواجه است که نهایتی برای آن تصور نمی شود. تا امروز با این بلای طبیعی به صورت مقطعی برخورد شده است و راهکارهای جدی و زیرساختی برای کنترل این پدیده ی ارائه نشده است. در زمانی که بیش از یک میلیارد نفر از مردم جهان به آب سالم آشامیدنی ونیمی دیگر به بهداشت مناسب دسترسی ندارند چه راهکارهای برای مقابله و پیشگیری وجود دارد؟ با وجود محدودیت های آبی و خاکی در اقلیم خشک و نیمه خشک ایران، جمعیت کشور تا سال 1400 به 129 میلیون خواهد رسید که نیاز به محصولات کشاورزی و غذایی مردم را نمی توان نادیده گرفت. همچنین با افزایش میزان سرانه مصرف آب که به دلایل مختلفی از جمله افزایش سطح رفاه اجتماعی ، تنوع شیوه ها و نیازهای آبی به وجود آمده است و از سوی دیگر آلودگی منابع آبی ، ارائه راهکار برای مدیریت آب کمی مشکل به نظر می رسد.
به طور کلی اکنون کارشناسان چند راهکار را در بخش آب کشاورزی مطرح کرده اند که می تواند برای فرار از این وضعیت بحرانی موثر واقع شود. پرهیزاز کشت محصولات کشاورزی پرمصرف آبی، استفاده ازسیستم های آبیاری نوین ، کاشت محصولات مقاوم و متناسب برای با شرایط خشکی، استفاده بهینه ازاطلاعات سازمان هواشناسی ، رعایت الگوهای کشت ، استفاده بهینه از آب های روان و زهکشی زمین های کشاورزی از مواردی است که برای برون رفت از این وضعیت بحرانی پیش بینی شده است. اما در مورد استفاده ها و مصارف خانگی آب نگاه ها متفاوت است، استفاده بی رویه از آب شربی که با هزینه و زحمات فراوان از منابع محدود استحصال می شود، امروزه به امری عادی تبدیل شده است.
مصرف سرانه آب در بین ساکنان پایتخت کشورمان دربالاترین حد جهانی قرار دارد، از سوی دیگر سونامی مصرف آب و موج خشکسالی 13 ساله ی کشور اکنون بحران آب را در ایران تشدید کرده است. با این وضعیت آنطور که کارشناسان می گویند، برای مصارف آشامیدنی ، خانگی ، صنعتی و کشاورزی باید به راهکاه های عملی با کمک و مشارکت مردم توجه کرد تا بتوان از آثار مخرب پدیده طبیعی خشکسالی کاست، ضمن اینکه از روش های علمی و عملی باید برای تقویت منابع آبی کشور بهره برد. در کنار اقدامات ملی باید به راهکاهای منطقه ای و بین المللی اندیشید، امروز یکی از آثار خشکسالی که گربیانگیر کشورهای خاورمیانه از جمله ایران شده است ، پدیده گرد وغبار و ریزگردهاست که کنترل و مهار آن به عزم منطقه ای و بین المللی نیاز دارد. به هرحال هر حادثه در جهان می تواند کل کره خاکی را تحت تاثیر قرار دهد، بنابراین اتخاذ تصمیم های ملی ، منطقه ای و و بین المللی می تواند به پیشگیری از آثار مخرب یک فاجعه طبیعی بینجامد.

بازگشت