صفحه اصلي > گزارش > فضای مجازی، فرصت ها وچالش ها، بایدها و نبایدها

فضای مجازی، فرصت ها وچالش ها، بایدها و نبایدها

6 تیر 1395. نويسنده: monshi

فناوری های فضای مجازی به سرعت در حال گسترش است و ملت های جهان امروز از مزایای آن بهره می برند، اما این فرصت و ظرفیت اگر با مدیریت عقلانی و اخلاقی اداره نشود، می تواند زیان بار هم باشد.
در صورت استفاده اصولی از شبکه های اجتماعی در فضای مجازی، مبادلات سالم و تاثیرگذار در این فضا می تواند به عاملی موثر، بی بدیل و پرشتاب در فرآیند رشد جامعه تبدیل شود. ایجاد فرصت های ارتباطی در قالب فضای مجازی مبادلات بین انسان ها را به سرعت افزایش داده و مزایای آن به حدی بوده که توانسته در 4 سال گذشته تعداد کاربران را به 10 برابر افزایش دهد. خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز البرز مبتنی بر رسالت رسانه ای و آگاهی رسانی خود با برگزاری میزگرد بررسی فضای مجازی، فرصت ها و چالش ها، باید و نبایدها با حضور کارشناسان و مسئولان به بررسی جوانب مختلف این موضوع پرداخته است. مدیرکل امور اجتماعی استانداری البرز در میزگرد ایرنا فضای مجازی را یک ضرورت ارتباطی خواند و گفت فرصت های فضای مجازی بیش از تهدیدها و چالش های آن است. حمید رضا عسگری مورودی افزود: بعضاً این فضا متاثر از تمایلات ماجراجویانه افراد است که منجر به تولید هیجان در جامعه می شود. وی خاطرنشان کرد: امروز شاهد آن هستیم که مجموعه کاربران فضای مجازی ظرف چهار سال گذشته به 10 برابر افزایش یافته است.
**رسانه های حقیقی تصنعی و غیرواقعی
عسگری علت گسترش فضای مجازی را مشکلات فضای حقیقی در جامعه عنوان کرد و تصریح نمود: رفتارهای تصنعی و واقعی نبودن افراد جامعه حتی ور فضای واقعی،به شکل شگفت آوری موجب اقبال جوانان از فضای مجازی شده است. وی ادامه داد: امروز برخی از رسانه ها نیاز جامعه را در بحث دیالوگ مرتفع نمی کنند که باید بسترهای گفتگو بیشتر در آنان فراهم شود.
**لزوم کنترل و مدیریت فضای مجازی
این مسئول گفت: امروز در فضای مجازی گروه های متعددی را شاهد هستیم که یک تنه عمل می کنند و هر کدام برای خود فرصت محسوب می شود و متاسفانه تحت نوعی غریزه مدیریت نشده هستند که به شدت آسیب زاست. عسگری افزود: شبکه های اجتماعی با تبادل اخبار و اطلاعات با سرعت بالا، به نوعی به ابزار نظارتی و کنترلی نیز تبدیل شده اند که البته اخبار ارزیابی نشده در این فضا نیز یکی از آسیب هاست.
**ضرورت مدیریت علمی گردش آزاد اطلاعات در فضای مجازی
وی یادآورشد: با گسترش فضای مجازی، جامعه چند لایه شده و در همین فضا اگر گردش آزاد اطلاعات را که از جذابیت شبکه های اجتماعی است، تحت مدیریتی علمی و حرفه ای هدایت شود، می توان تاثیرات مثبت آن را دید. عسگری تاکید کرد: شبکه های اجتماعی شفاف بوده و همه اعضا در آن دیده می شوند که رونق آنها را به همراه دارد و متناسب با واقعیت های جامعه عمل می کنند. وی ادامه داد: ارتباطات در این شبکه ها در سطح تا بی نهایت است ،ولی عمقی نیست و ارتباطات افقی مبنای انتخاب انسان ها شده که یکسری آسیب های اجتماعی را به دنبال دارد.
**ضرورت تولید محتوای بومی مناسب برای فضای مجازی
مدیرکل اموراجتماعی استانداری البرز یادآورشد: وقتی تولید محتوای معرفتی در شبکه اجتماعی کاهش یابد، جامعه را به سمت اباحی گرایی پیش می برد. وی درخصوص بومی سازی شبکه های اجتماعی نیز اظهار کرد: اگر چه اقداماتی در این زمینه انجام شده،اما چشمگیر و اساسی نیست. عسگری خاطرنشان کرد: اگر با پیوست اجتماعی به این موضوع نگریسته شود، می توان دریافت که یکی از اشتباهات ما مطلق انگاری است که یک موضوع را کامل رد یا تایید می کنیم . عسگری تاکید کرد: با تقویت بنیه های فکری و عقیدتی به ویژه استفاده از موضوعات انقلاب اسلامی می توان از این فضا بیشترین بهره را برد که در این راستا حتی مهدهای کودک باید آغازگر باشند و آموزش و پرورش سهم بیشتر و ویژه ای دارد. وی یادآورشد: بنابراین بومی سازی باید از مهدهای کودک و آموزش و پرورش آغاز شود و بومی سازی یعنی جهت دادن به فکر انسانها همان موضوعی که مقام معظم رهبری بارها در جنگ نرم مورد توجه قرار داده اند.
**ظرفیت های دانشجویی در فضای مجازی
اینکه دانشجویان نیز در این فضا ایفای نقش مهمی را دارند موضوع دیگری بود که از سوی مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری البرز مورد توجه قرار گرفت و ادامه داد: امروز آمار بالای دانشجویی ظرفیت مناسبی است که با استفاده از فضای مجازی می توان در جهت تقویت فکر و اندیشه این طیف وسیع اقدام کرد. وی در ادامه اظهار کرد: بسیاری از موضوعات روز اجتماعی و سیاسی را در مناسبت های مختلف شاهد هستیم که فضای مجازی به آن اهمیت می دهد که از جمله آن می توان به موضوعاتی همچون تشییع شهدای غواص که موج بسیار ارزشمندی را به وجود آورد،اشاره کرد. عسگری افزود: این فضا آمار بالایی از اعضا و ترکیب سنی دارد و می توان در بحث های پژوهشی و رفع بسیاری از آسیب های اجتماعی بهره بیشتری برد. مدیرکل اموراجتماعی استانداری البرز گفت: جامعه به این نوع شبکه های اجتماعی نیاز دارد، چرا که جامعه امروز ما بیش از هر زمان دیگری به گفتگو نیاز دارد. اینکه با تشکیل شورای فضای مجازی آیا این مشکل حل می شود، پرسشی بود که این مسئول به آن پرداخت و افزود: برخی از موضوعات ساختار نمی خواهد، بلکه نیاز به مدل و الگو دارد و در حوزه فرهنگی باید الگوسازی مبنای عمل باشد.
**ضرورت حضور سازمان های مردم نهاد در مدیریت فضای مجازی
وی با اشاره به نقش موثر سازمان های مردم نهاد در رفع بسیاری از مشکلات اجتماعی گفت: این سمن ها در رفع بسیاری از مشکلات رهگشا بودند که در همین استان البرز می توان به موضوع زیست محیطی باغ سیب اشاره کرد،بنا براین برخی از موضوعات جدی حوزه اجتماعی از جمله مواد مخدر را نیز می توان به سمن ها و شبکه های اجتماعی آنان سپرد. وی گفت: فضای مجازی فضایی برای تخلیه هیجانات است که بخش جزیی به صورت ناآگاهانه وارد آن می شوند، بنابراین فرصت های این شبکه ها بیشتر از تهدیدات آنها است.
**سواد رسانه ای رکن استفاده از فضای مجازی
مدیرکل فناوری اطلاعات وارتباطات استان البرز نیز در این میزگرد آموزش سواد رسانه ای برای همه اقشارجامعه را ضروری دانست و گفت:‌ با توجه به گستردگی شبکه های اجتماعی و فضای مجازی سواد رسانه ای به عنوان یکی ارکان اصلی قبل از استفاده ازاین تکنولوژی است. وی اضافه کرد: ما دربخش سواد رسانه ای چه در آموزش وپرورش، چه دردانشگاه ها و چه اقشار دیگر اقدام نکرده ایم که باید به عنوان یک برنامه اصلی گنجانده شود. حمیدی گفت: 50 درصد خانواده های امریکایی موقعی که بچه های آنها درشبکه های اجتماعی انلاین هستند، در کنار آنان هستند و به فرزندان خود توصیه می کنند که ازچه فضاهایی استفاده کنند. وی افزود: خانواده ها ایرانی برای استفاده فرزندان خود یا صفر یا 100 هستند، راهکار برای بچه ها ندارند و بر این اساس که می گویم سواد رسانه ای باید کارشود. حمیدی خاطرنشان کرد: آموزش سواد رسانه ای نباشد قطعا فضای مجازی آسیب زا است. امروز بسیاری از کشورهای جهان در این زمینه برنامه های اساسی اجرا کرده و موفق شده اند.وی گفت: یکی ازمسئولیت و ماموریت های وزارت ارتباطات گسترش فضای مجازی است. این فضا به شدت گسترش پیدا کرده چون دنیا به این سمت حرکت می کند. مدیرکل ارتباطات و فناوری اطلاعات البرز افزود: ما درحال حاضر از اندازه میانگین جهانی پایین تر هستیم که البته امسال نسبت به سال گذشته در خود وزارتخانه تراز شش برابر شده، یعنی این فضا درحال گسترش است. این مسئول گفت: بهرحال مردم، کاربران، سازمان ها وشرکت ها باید ازاین فضا به خوبی استفاده کنند و چاره ای جز گسترش آن نداریم. وی افزود: میانگین جهانی سرعت اینترنت 4.5 مگ است درحالی که درایران هنوز نمی توانیم یک مگ خوب ارائه بدهد.
حمیدی افزود: دنیا به طرف استفاده از موبایل کشیده شده و به همین سبب دیتا و استفاده از اینترنت رابه سمت موبایل می کشاند و استفاده از کامپیتور هر روز رو به کاهش است و استفاده ازگوشی های هوشمند گسترش می یابد. وی گفت: اکنون سامانه های 3جی و 4 جی در دنیا تثبیت شده درحالی که ما درحال نصب آن هستیم و نسل چهارم هنوزنصب نشده و نصل پنجم نیز درطرح مطالعاتی است و این فضا درحال گسترش است.
**ضرورت تبیین راهکارهای استفاده درست از فضای مجازی
وی خاطرنشان کرد: تنها کار ضروری در این زمینه ایجاد راهکارهای مناسب است که از این فضا استفاده های مناسب شود. باید دنبال مدیریت و راهکار در این زمینه باشیم، هرچند که قطعا آسیب هایی نیز وجود خواهد داشت. وی افزود: هم اکنون در استان البرز یک میلیون گوشی هوشمند فعال است و در همین استان پنج میلیون و 300 عدد سیم کارت به مردم داده شده که سه میلیون 200 تا فعال است، یعنی بیش از جمعیت سیم کارت فعال وجود دارد. وی یادآورشد: دراستان البرز این سیم کارت در یک میلیون و800 گوشی هوشمند استفاده می شود، یعنی مردم بی حد و مرز درحال استفاده هستند که عمده خطر و تهدید آن برای کودکان و جوانان است و کشورهای مختلف برای مقابله برای کودکان و جوانان خود برنامه ریزی دارند. حمیدی افزود: وظیفه ما تهیه زیرساخت ها است، ولی باید راهبرد هم باشد. درحال حاضر دولت الکترونیک را بدون فضای مجازی و پهنای باند نمی تواند اجرا کرد. اپراتور چهارم در منطقه جهانشهر کرج با 15 هزار مشترک فعال است و سه هزار نفر نیز ثبت نام کرده اند.
وی بیان داشت: وقتی فیبر به درب منزل برسد هرپهنای باندی را نیاز داشته باشند می توانند استفاده کنند و درست است که اتفاقات خوبی درزمینه زیرساخت های درحال رخ دادن است، اما اتفاقات بدی هم به دنبال آن است که باید مدیریت شود. حمیدی گفت: جلسات متعدد با اپراتور چهارم برگزار شده برای تحت پوشش دادن کل استان چراکه در پایان برنامه ششم هرایرانی باید 20 مگ سرعت اینترنت داشته باشد، اگر می خواهیم به این برنامه برسیم باید فضا را گسترش دهیم.
**گسترش محتوا برای فضای مجازی
وی خاطرنشان کرد: هفت برنامه برای اقتصاد مقاومتی دراستان البرز داریم که برنامه های ادامه دار است. این برنامه های مهم مبتنی بر دو برابر کردن تولید محتوا است برنامه ای دراین زمینه نوشته شده که چطورمی شود این محتوی را اجرایی کرد. وی افزود: یک کار خوبی که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در زمینه تولید محتوا انجام شده این است کار بر جستجوگرهای بومی است. همه جستجوها توسط یاهو و گوگل صورت می گیرد و باید آموزش لازم به مردم داده شود تا از جستجوگرهای بومی استفاده کنند.
**ضرورت بومی سازی محتوای فضای مجازی
وی افزود: هر چه اطلاعات فضای مجازی و شبکه اجتماعی بومی سازی شود، بهتر می توان از محتوای آن بهره گیری کرد. وی گفت: شواری عالی فضای مجازی درکشور تلاش می کند تا ذخیر ه داده ها به داخل کشور منتقل شود تا سایت های جستجوگر بتوانند خدمات بسیارخوبی به مردم بدهند.
**تلاش برای ایجاد پردیس تولید محتوا در البرز
وی خاطرنشان کرد: تولید محتوا نیز باید درکشور بومی شود و دراین حوزه تولید محتوا در استان البرز در حال پیگیری هستیم که با شناسایی محتوا بتوان دراستان یک پردیس تولید محتوا ایجاد کرد. رئیس پلیس فتا استان البرز نیز در این میزگرد گفت: آحاد مختلف جامعه در پیشگیری اجتماعی نقش بسزایی دارند. سرهنگ محمد اقبالی افزود: باتوجه به اینکه شبکه های اجتماعی و فضاهای مجازی یک تکنولوژی جوان است، همه اقشار جامعه درپیشگیری و آموزش باید همکاری لازم را داشته باشند. وی اضافه کرد: می طلبد برای استفاده و شناخت فرصت ها، آسیب ها و تهدیدها آموزش های پیشگیری و اقدامات آموزشی صورت گیرد. اقبالی گفت: آموزش رکن اصلی برای فرهنگ سازی از استفاده یک کالا است و تولید محتوا است که می تواند ازبسیاری از خطرات احتمالی که عامل آن ناآگاهی است، جلوگیری کرد.
**آموزش رکن اساسی جلوگیری از تهدیدات فضای مجازی
رئیس پلیس فتا البرز خاطرنشان کرد: آموزش ها باید مدارس و دانشگاه ها به صورت ویژه و درکتب درسی گنجانده شود و هرچقدر درآموزش سرمایه گذاری شود هزینه محسوب نمی شود. وی افزود: درحال حاضر کارشناسان پلیس فتا به صورت هفتگی دربرخی مدارس که آسیب پذیرباشند، مراجعه و با ارائه محصولات فرهنگی درقالب پاورپوینت، فیلم و بروشور آموزش های لازم را ارائه می کنند. سرهنگ اقبالی گفت: یکی ازاهداف مهم دراین آموزش ها چگونگی استفاده ازفضای مجازی و ایمن بودن در مقابله خطرات و همچنین نکات مثبت مورد بحث و تبادل نظر قرارمی گیرد. این مسئول گفت: فضای مجازی یعنی چند نفر دریک فضای خاصی محصولی را تولید وبه اشتراک می گذارند که بسیار گسترده است و مرز جغرافیایی ندارد و بر این اساس باید استفاده مدیریت شده از آن داشت.
**فضای مجازی چندان هم چالش نیست
وی افزود: فضای مجازی این قدرهم چالش محسوب نمی شود، اگر خوشبینانه به این موضوع نگاه کنیم، فضای مجازی یک امر بسیار خوب ارتباطی است و بستری است که هزینه های بسیاری را کاهش داده است. وی خاطرنشان کرد که بحث استفاده از فضای مجازی درکنترل پروژه ها است، درمدیریت کلان سهم بسزایی دارد، اما در مواردی اتفاقاتی در برخی گروه ها و کانال ها و سایت ها رخ می دهد که اجتناب ناپذیر است. رئیس پلیس فتا البرز گفت: عده اندکی افراد ناآگاه و نادان و سودجو به لحاظ کنجکاوی که می خواهند نیازهای درونی خود را ارضا کرده یا دانستنی های خود رابه مرحله عمل برسانند، اقداماتی در این فضا انجام می دهند. وی تاکید کرد: البته جامعه ما دریک وضعیت نرمال قرار دارد و در فضاهای تبادل اطلاعات از یک تولید کفش و مانتو و کالای خانگی وجود دارد تا موضوعاتی که مخاطب وجود دارد و دراین خصوص چالش خاصی نداریم که بخواهیم موضوع را قرمز کنیم. هرچند که ازیک فضا هم خوب و هم بد می توان استفاده کرد. وی گفت: از هر فناوری که خوب استفاده کنیم یک فرصت است، هر چند که یک محصول خارجی است و زمانی که از این محصول خوب استفاده نشود یک آسیب تلقی می شود.
**کنترل موضوعات مختلف در فضای مجازی
رئیس پلیس فتا استان البرز افزود: موضوعاتی که خاص باشد، قطعا کنترل وپایش خواهد شد و پلیس فتا یک بازدارنده ازطریق قانون است و چنانچه در موضوعی چالش احساس شود چه درموضوعات اجتماعی، اقتصادی وسیاسی کارشناسان ورود پیدا می کنند و اگر جرم تلقی شود به مراجع قضایی ارجاع داده می شود.
**فضای مجازی هم فرصت و هم چالش
مسئول قرارگاه فضای مجازی و سایبری بسیج دانشجویی استان البرز نیز در این میزگرد گفت: امروز ما در کشور شاهد این هستیم که بحث IT فراگیر شده و زیرساخت های آن روز به روز در کشور بهتر شده و گسترش پیدا می کند و به همین میزان میزان استقبال از شبکه های اجتماعی و فضای مجازی بیشتر شده است. پویا پارسا افزود: فضای مجازی می تواند هم فرصت و هم چالش باشد، همچون سکه ی دو رویی که اگر مدیریت صحیح شود می تواند فرصت باشد ولی اگر رها شود، می تواند تبدیل به چالش شود. وی اظهار داشت: امروز با تغییر فرهنگ روبرو هستیم و یکی از دلایل تغییر فرهنگ در حوزه مسایل اجتماعی بحث شبکه های اجتماعی است. وی یکی از مشکلات در حوزه شبکه های اجتماعی را اطلاعات گسترده ای دانست که به خروجی این شبکه ها بدون طبقه بندی داده می شود. وی ادامه داد: یعنی یکسری اخبار، اطلاعات و مطالب در فضای مجازی گسترش پیدا می کند که مخاطبان آن نباید کودکان و نوجوانان باشند ولی تمام سن ها از این اطلاعات بهره برداری می کنند. پارسا یکی دیگر از چالش ها در این حوزه را واقعی بودن یا نبودن آنها دانست وافزود: این چالش که بسیار تاثیرگذار نیز هست این است آیا اطلاعاتی که از خروجی شبکه های اجتماعی به ما می رسد و این اخبار و اطلاعات و داده های علمی به نقل از بزرگان هست، آیا صحت دارد یا خیر؟ وی در خصوص راهکار آن گفت: امروز دو ضعف بزرگ در فضای مجازی داریم که آن هم ضعف محتوایی است ، در حوزه محتوا متولی تولید محتوا در کشور به صورت مشخص نداریم. مسئول فضای سایبری و مجازی بسیج دانشجویی استان البرز بیان داشت: دانشگاه ها می توانند بهترین کمک در این موضوع باشند که از دریچه علمی به موضوع نگاه کرده و می توانند تولید محتوا داشته باشند. وی افزود: ولی آیا در کشور کارگروهی که روی تولید محتوا کارکند و یا در تولید محتوای بومی که با فرهنگ ایرانی اسلامی بتواند خودش تطبیق دهد داریم؟
وی موضوع بعدی در بحث شبکه های اجتماعی را ابزار و نرم افزارهای غربی آن دانست و تصریح کرد: چه قدر به نخبگان حوزه فضای مجازی و سایبری در کشور میدان داده ایم و حمایت کرده ایم که بتوانیم این فضا را به لحاظ زیرساختی نرم افزاری و تفکری بومی سازی کنیم. پارسا گفت: امروز نخبگانی هستند که در حوزه بحث سایبری و مجازی فعال هستند ولی سازماندهی شده نیستند و باید سازماندهی برای جمع کردن نخبگان در زیر یک سقف برای استفاده از ایده هایشان انجام شود تا بتوانیم چالش ها را تبدیل به فرصت کنیم. وی اضافه کرد: بایستی برنامه ریزی بلند مدت برای این امر داشته باشیم زیرا برنامه ریزی کوتاه مدت موفقیت آمیز نیست ولی با این وضعیت موجود که شبکه های اجتماعی چند سال است در کشور فراگیر شده باید چه بکنیم؟ وی یادآور شد: در کشور ظرفیت بزرگی به نام دانشگاه ها را داریم و همه معتقد هستیم در دانشگاه ها کار علمی انجام می شود، یکی ازدغدغه های موجود این است که فرصت دهیم نخبگان، مردم، جامعه و اقشار برای تولید محتوا در این فضا ورود پیدا کنند که تاکنون این فرصت ایجاد نشده است. پارسا گفت: باید ابتدا این فرصت ایجاد شود تا نهادها و خانواده ها ووالدین خودشان را در موضوع شبکه های اجتماعی شریک دانسته و بدانند می توانند تصمیم گیرنده باشند و برای فرزندانشان تولید محتواکنند. وی اضافه کرد: باید سازماندهی حتی به صورت کوچک در شهرهای کوچک، استان ها و کشور در بحث محتوایی داشته باشیم که ظرفیت خوبی در دانشگاه ها با عنوان بسیج اساتید و بسیج دانشجویی داریم که کار انقلابی فرهنگی اجتماعی می کنند و می شود یک فرصت بسیار خوبی را به وجود آورد که این مشکلات فرهنگی از طریق تولید محتوا برطرف کرد.
وی بیان داشت: برای همین منظور بایستی شورای فضای مجازی در استان راه اندازی شده و برنامه ریزی محله محور در این حوزه و مشارکت های جامعه و اقشار تاثیرگذار در کمیسیون های این شورا را داشته باشیم.

بازگشت