صفحه اصلي > گزارش > شناسایی بیش از ۶۰ نقطه حاشیه نشین در کرج
شناسایی بیش از ۶۰ نقطه حاشیه نشین در کرج22 شهریور 1401. نويسنده: monshi |
 شهر کرج به دلیل شرایط جغرافیایی و اقتصادی به یکی از بزرگترین شهرهای کشور که جمعیت زیادی را در حاشیه خود جای داده، تبدیل شده است. افزایش بی رویه و روز افزون جمعیت شهرها در سال‌های گذشته باعث شکل گیری مناطق حاشیه ای برای اکثر شهرهای بزرگ شده است. اصطلاح حاشیه نشینی یا زاغه نشینی تنها برای مهاجرت افراد از روستاها به شهرها به کار نمی‌رود و با رشد مشکلات اقتصادی، حاشیه نشینی شامل گروهای کم درآمد شهری نیز می‌شود.برخی کارشناسان سیاست‌های ناکارآمد در حوزه زمین و مسکن شهری را علت شکل گیری این واقعیت اجتماعی می‌دانند. البته امروز دیگر تعریف حاشیه نشینی تنها در بُعد جغرافیایی خلاصه نمی‌شود و به هر مکانی که حداقلی از خدمات عمومی را داشته باشد، می‌توان این واژه را برای آن به کار برد. تبدیل کرج به یک خوابگاه بزرگ شهر کرج به سبب موقعیت جغرافیایی که به دلیل نزدیکی به پایتخت کشور دارد و همچنین خاصیت مهاجرپذیری که طی سالیان گذشته به دلیل ارزان تر بودن نسبت به تهران که داشته است، بیش از سایر شهرها در معرض حاشیه نشینی و خطرات و پیامد‌های سوء آن قرار داشته و دارد.بررسی‌ها نشان می دهد، شهر کرج به یک شهر حاشیه ای برای پایتخت کشور تبدیل شده است. و به دلیل مشکلات اقتصادی، شهرک های اقماری زیادی نیز برای این شهر ایجاد شده است.مسئله حاشیه نشینی اثرات گوناگون و در ابعاد مختلفی بر پیکره شهر کرج برجای گذاشته است و کارشناسان هشدارهای فراوانی در خصوص گسترش بی قاعده این پدیده داده اند. تغییر کاربری باغات و زمین های کشاورزی که در سال های گذشته یکی از معضلات این حاشیه نشینی بوده است. بخش عمده ای از نیاز شهر کرج و استان‌های اطراف از طریق همین باغات و زمین‌های کشاورزی تأمین شده است. ایجاد مشکلات اجتماعی و فرهنگی با رشد حاشیه نشینی احمد رضایی، کارشناس مسائل شهری ، درباره پدیده حاشیه ای نشینی در شهر کرج، می‌گوید: شهر کرج به واسطه آب و هوای مناسب و نزدیک پایتخت بودن و بدون توجه به توسعه روستایی و کیفیت زندگی، امروز به یکی از شهرها با شهرک‌های اقماری و حاشیه ای در کشور تبدیل شده است.وی ادامه داد: با توجه به شرایط مکانی شهر کرج، این شهر هنوز هم یکی از مقاصد برای مهاجرت افراد از سایر استان‌ها بوده و تغییر بافت اجتماعی و فرهنگی که در سال‌های گذشته در این شهر رخ داده است، می‌تواند مشکلات زیادی را برای مردم این شهر و استان ایجاد کند.استاندار البرز درجلسه قرارگاه اجتماعی، مطرح کرد: قرارگاه اجتماعی هر هفته روزهای پنجشنبه برگزار می‌شود و در تعاقب آن چهارشنبه‌های جهادی با هدف برپایی میز خدمت در محله‌های هدف، نتایج ارزشمندی در پی داشته است.وی افزود: از جمله اقدامات مهم این قرارگاه، راه اندازی اردوگاه های ماده ۱۶ و جمع آوری بیش از هزار و ۳۰۰ معتاد متجاهر و رسیدگی به مطالبات مردمی مبنی بر اشتغال و حمایت های ویژه، منتج به کاهش ۲۰ درصدی مجموع جرائم در استان شده است. ۶۶ نقطه حاشیه ای در شهر کرج با توجه به آمار موجود در استان البرز ۶۶ نقطه حاشیه نشین وجود دارد که یک سوم جمعیت این استان را شامل می شود. بررسی‌های میدانی نشان میدهد، اغلب ساکنین در این مناطق در سکونت گاه های غیر رسمی زندگی می‌کنند و زیر خط فقر هستند.اسدالله حیدری مدیر کل اسبق بهزیستی استان البرز درباره حاشیه نشینی در این استان، می‌گوید: شهرکرج با بیش از ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر جمعیت بیش از ۸۰۰ هزار نفر حاشیه نشین دارد و بیش از یک میلیون حاشیه نشین در کل استان البرز وجود دارد. کرج و زاهدان با بیشترین حاشیه نشین در کشور رتبه های اول را دارند.از جمله مناطق حاشیه‌ای در شهر کرج می‌توان به اسلام آباد یا زورآباد، خلج آباد، حصارک، سهرابیه و قزل حصار اشاره کرد.علاوه بر موارد فوق باید به مناطق شکل گرفته در حاشیه چهار زندان موجود در شهر کرج نیز توجه کرد که با محوریت این زندان ها به وجود آمده اند. مشکلات معیشتی ریشه شکل گیری حاشیه نشینی موضوعاتی که می‌توان در مورد حاشیه نشینی در شهر کرج عنوان کرد به مساله مشکلات معیشتی اهالی این مناطق باز می‌گردد. مردم در این مناطق به دلیل کمبود امکانات و پایین بودن توان مالی با مشکلات زیادی مواجه هستند. برخی از اهالی این شهرک‌های اقماری یا حاشیه ای به دلیل عدم توان مالی برای اجاره منزل به این مناطق روی آورده اند. یعنی تهیه مسکن ارزان نسبت به شهر کرج دلیل اصلی شکل گیری و حضور افراد در این مناطق بوده است.مهدی عسگری نماینده مردم کرج در مجلس شورای اسلامی درباره علل بروز پدیده حاشیه نشینی، می‌گوید: امروز بیش از ۲۰ برابر توان اکولوژیک در شهرهایی مثل کرج و فردیس بارگذاری جمعیتی اتفاق افتاده است و اعتبارات استان البرز هیچ تناسبی با سرانه‌های پایین، تراکم جمعیت و نرخ مهاجرت بالا ندارد. رشد آسیبهای اجتماعی با گسترش حاشیه نشینی بررسی‌ها نشان میدهد، آسیبهای اجتماعی گوناگونی در این مناطق وجود داشته و در حال گسترش است. معتادین متجاهر، خانواده و زنان بی سرپرست و بد سرپرست، دزدی، زورگیری، عدم وجود امکانات شهری مانند مدرسه و سایر مشکلات از این دست، اهالی این مناطق و سایر شهرهای اطراف کرج را با مشکل مواجه کرده و خواهد کرد.مسؤولین شهری، باید فکری برای این مناطق حاشیه ای کرده تا بتوانند مشکلات آینده آن را کنترل و حل کنند.به نظر می‌رسد حل مشکل حاشیه نشینی در استان البرز نیاز به کار علمی و میدانی داشته و همه مسؤولین شهری باید در این زمینه وارد میدان شوند.تعارض فرهنگی موجود در میان مهاجران منجر به نزاع های خیابانی و قتل در این مناطق شده است. در صورتی که این مشکل با راهکار ریشه ای حل نشود، ممکن است، مردم شهر کرج و استان البرز در آینده با معضلات جدی تری روبرو شوند. کودکان کار مسؤولیت اجتماعی استان البرز یکی دیگر از معضلات موجود مسئله کودکان کار در این مناطق هست که در آینده افرادی با آسیبهای روانی و اجتماعی بالا تحویل جامعه خواهد داد. در این باب وجیهه محمدی فلاح، مدیر کل بهزیستی البرز، گفت: مهاجر پذیری بالا، مشکلات معیشتی خانواده های مهاجر ایرانی و اتباع طی سال های اخیر آمار کودکان کار را افزایش داده است.وجیهه محمدی فلاح بیکاری و اعتیاد والدین، رشد تعداد اتباع ساکن در استان، همجواری با پایتخت، چندین زندان بزرگ، مهاجرت خانواده زندانیان به استان در شرایطی که هیچ منبع درآمدی ندارند و حاشیه نشینی را از دیگر دلایل افزایش کودکان کار در البرز بر شمرد.وی با اشاره به طلاق والدین، شکاف طبقاتی، عدم توزیع عادلانه ثروت و شیوه های نادرست حمایت از کودکان کار را از دیگر عوامل افزایش این مسئله دانست و اظهار کرد: متاسفانه برخی افراد یا گروه‌ها به دلیل ارزان بودن کار کودک از آنها سوءاستفاده خواهند کرد. طی سال های اخیر بیش از ۸۰ درصد کودکان کار و خیابان را اتباع غیر مجازی تشکیل می دهند که بدون اجازه اقامت قانونی وارد کشور شده اند، البته پیشگیری از سوءاستفاده از هر کودکی فارغ از نژاد و جنسیت و ملیت ضروری است.وی ادامه داد: دو مرکز روزانه و یک مرکز شبانه روزی کودکان کار و خیابان تحت نظارت اداره کل بهزیستی البرز فعال است و طی سال گذشته به ۷۳۳ کودک خدمات ارائه داده اند که از این تعداد ۵۱۸ مورد شناسایی جدید و بقیه مرتبط با سال‌های قبل بوده اند. محمدی فلاح با اشاره به اینکه از این تعداد ۸۲ درصد کودکان اتباع (اکثرا غیر مجاز) و ۱۸ درصد کودکان ایرانی بوده اند، توضیح داد: از ابتدای سال جاری تاکنون ۸۷ کودک جدید پذیرش و از خدمات مراکز بهره مند شده اند.وی افزود: اقداماتی چون تحصیل کودک، آموزش مهارت های فردی مورد نیاز کودک، حرفه آموزی اعضاء بزرگسال خانواده یا کودکان بالای ۱۵ سال، ارائه خدمات پزشکی و دندانپزشکی، حمایت‌‌های نقدی و غیر نقدی، خدمات مددکاری و روانشناسی به آنها ارائه می‌شود.محمدی فلاح گفت: ما به لحاظ قانونی ضوابط مناسبی برای حمایت از کودکان کار داریم که اگر به درستی اجرا شود بخش زیادی از مشکلات آنها حل خواهد شد. دراین قوانین بیش از ۱۶ دستگاه متولی این امر می‌باشند که بایستی هر کدام نقش خود را به درستی ایفا کنند.مدیرکل بهزیستی البرز افزود: اگر سازمانهای متولی امور اتباع و مهاجرین غیر مجاز در سیاست گذاری‌‌ها و برنامه ریزی‌‌های کلان ملی و استانی به فکر پیشگیری نباشند، ضمن افزایش بی رویه این قشر شاهد افت کیفیت خدمت سازمانهای حمایتی از آنها خواهیم بود. راهکارهای ساده برای کاهش آسیبهای حاشیه نشینی ساکنان این سکونتگاه‌های غیررسمی در حاشیه شهر کرج به لحاظ فرهنگی، اقتصادی، آموزشی، امنیت و تحصیلات با فقر دست و پنجه نرم می کنند و بدون تردید توانمندسازی این خانوارها یکی از راهکارهای موثر برای رفع مشکلات این سکونتگاه ها است.مسلئه مهم دیگر در این بخش‌های حاشیه نشین، مسئله نداشتن تخصص و روی آوردن به مشاغل کاذب مثل دست فروشی یا کار در میادین میوه و تره بار است که با برنامه ریزی دقیق برای توانمند کردن این افراد می‌توان از به وجود آمدن این نوع مشاغل جلوگیری کرد.به نظر می‌رسد با مطالعه علمی و عملی در خصوص مهاجرت معکوس افراد حاشیه نشین و با شناسایی مهاجرین و باز ساخت اجتماعی آنها به این صورت که امکانات را از مناطق شهری در مبدا این افراد توزیع کنیم و شرایطی را از لحاظ اقتصادی، معیشتی و تولید مشاغل فراهم کنیم که این افراد به محل‌های اولیه و سکونت خود برگردند. بازگشت |