صفحه اصلي > گزارش > کهنسالان سبز بی‌صدا می‌میرند!
کهنسالان سبز بی‌صدا می‌میرند!19 تیر 1404. نويسنده: monshi |
 در دل ساوجبلاغ، جایی‌که سال‌ها سایه‌های چنارهای تنومند، آرامش جاده‌های خاک‌خورده را رنگی از زندگی بخشیده بود، اکنون درختان، بی‌صدا و ایستاده می‌میرند. اما این‌بار نه طبیعت، بلکه انسان است که با بی‌مسؤولیتی‌اش تیشه به ریشه حیات زده است. درختان چنار تهراندشت، با قدمتی بیش از ۶۰ سال، این روزها یکی‌یکی در سکوت می‌خشکند. بررسی‌های میدانی و گفت‌وگو با اهالی نشان می‌دهد که برخلاف ادعاها، کم‌آبی دلیل اصلی این فاجعه نیست. مسیرهای سنتی آبیاری که دهه‌ها آب را به ریشه درختان می‌رساندند، اکنون یا تخریب شده‌اند یا به عمد مسدود شده‌اند آن هم برای باز کردن فضا جهت ساخت‌وسازهای تجاری و افزایش ارزش زمین.این اقدام غیرقانونی و ناپایدار، نه تنها تهدیدی برای محیط زیست منطقه است، بلکه هویت فرهنگی و زیستی آن را نیز در معرض نابودی قرار داده است. بیش از ۱۶ روستا در منطقه هر روز شاهد مرگ تدریجی درختانی هستند که روزگاری پناه‌گاه پرندگان و رهگذران خسته بودند. در جاده‌ای که سایه‌ی درختان، راه را خنک و سبز نگه می‌داشت، حالا خشکی و غبار جای آن‌همه حیات را گرفته است. پیرمردی که کنار باغ کوچکش ایستاده، آرام می‌گوید: ما با این درختا بزرگ شدیم. تابستونا زیر سایه‌شون نفس می‌کشیدیم. حالا انگار یکی یکی عزادار می‌شن. یه‌جوریه... انگار داریم عزیزامونو از دست می‌دیم.چند قدم آن‌طرف‌تر، باغدار میان‌سالی کنار جوی خشکی ایستاده که روزی آب در آن روان بود. با خشم می‌گوید:آب هست، کم هم نیست. ولی همین جوی رو که صد ساله این درختا باهاش زنده بودن، بستن. یا روش مغازه ساختن یا خاکش کردن. این کار خیانته، جنایت به محیط‌زیسته.معلم جوانی که در یکی از مدارس روستا درس می‌دهد، می‌گوید: بچه‌های ما با همین درختا خاطره دارن. چنارها فقط درخت نیستن، یه جور پیوندن با گذشته. الان که دارن از بین می‌رن، انگار یه‌تیکه از هویت اینجا گم می‌شه. راننده‌ای که هر روز از مسیر تهراندشت می‌گذرد، هم حرف دلش را می‌زند: این جاده بدون سایه‌ی چنار یعنی هیچ. قبلاً وقتی گرما می‌زد بالا، فقط همین درختا ما رو نجات می‌دادن. الان تو ظهر تیر ماه، انگار داری از وسط کویر رد می‌شی همه‌یدرختا درحال خشک شدنن. بیش از ۱۶ روستا در منطقه، به‌صورت مستقیم از سایه، زیبایی و نقش محیط‌زیستی این درختان بهره‌مند بودند. چنارها، بخشی از حافظه جمعی مردم‌اند. اما امروز، درختانی که به دلایل قانونی متولی مشخصی ندارند، در نبود نظارت رها شده‌اند تا قربانی طمع زمین‌خواران شوند. به گفته کارشناسان محلی، هدف برخی افراد سودجو خشکاندن عمدی درختان است. درختی که خشک شود، دیگر مانعی برای ساخت‌وساز محسوب نمی‌شود. بنابراین برخی با مسدود کردن جوی‌ها و قطع آبرسانی، عملاً زمینه مرگ تدریجی این موجودات زنده را فراهم کرده‌اند. در واکنش به این بحران زیست‌محیطی، علی زعیم، معاون هماهنگی امور عمرانی فرمانداری ساوجبلاغ، از تشکیل کارگروهی تخصصی برای نجات چنارهای باقیمانده خبر داد. وی با تأکید بر این‌که توسعه نباید به بهای نابودی منابع طبیعی تمام شود، اظهار کرد: ساوجبلاغ نمی‌تواند سرمایه‌های زیستی‌اش را قربانی ساخت‌وسازهای بی‌رویه کند. زعیم همچنین افزود: افراد سودجو که در این روند نقش داشته‌اند، باید با همکاری نهادهایی چون راهداری و جهاد کشاورزی شناسایی شوند تا املاک و اقدامات آن‌ها در چارچوب قانون مورد پیگرد قرار گیرد. از سوی دیگر، مصطفی مهین‌فلاح، بخشدار مرکزی ساوجبلاغ نیز با نگاهی فنی‌تر به مسئله ورود کرده و گفت: آنچه در تهراندشت رخ داده، یک زنگ خطر جدی برای تمام مناطق روستایی البرز است. انهار سنتی که نقش حیاتی در آبرسانی دارند، بخشی از میراث مهندسی بومی ما هستند. قطع آن‌ها بدون هماهنگی و ارزیابی، به معنای قطع شریان حیات است. مهین‌فلاح تأکید کرد: دهیاری‌ها، راهداری و جهاد کشاورزی مأمور شده‌اند که در سریع‌ترین زمان، وضعیت انهار را بررسی و گزارش دقیق ارائه دهند. در کنار آن، برای احیای مسیرهای سنتی آب نیز تدابیری اتخاذ شده تا هم از خشک‌سالی درختان جلوگیری شود و هم با متخلفان برخورد شود. اما آنچه مردم می‌خواهند، فقط وعده نیست اقدام است. تجربه‌های گذشته نشان داده تا وقتی پای پیگیری جدی و عملی وسط نباشد، طبیعت هیچ مدافعی جز خودش ندارد و این‌بار، او هم در حال باختن است. درختان چنار فقط ریشه در خاک ندارند، بلکه در فرهنگ، خاطرات و زندگی روزمره مردم تهراندشت هم ریشه دوانده‌اند. اگر امروز کاری نکنیم، فردا تنها با نگاه کردن به عکس‌ها خواهیم گفت: زمانی در اینجا، چنارهایی بود که ایستاده مردند... در سکوت. بازگشت |