صفحه اصلي > سرمقاله > رسانه‌ها ارکان بنیادین در شکل‌گیری و گسترش آگاهی عمومی
رسانه‌ها ارکان بنیادین در شکل‌گیری و گسترش آگاهی عمومی4 اسفند 1403. نويسنده: monshi |
|
در عصر ارتباطات، رسانه‌ها یکی از ارکان بنیادین در شکل‌گیری و گسترش آگاهی عمومی به شمار می‌روند. دکتر مهدی جعفری-در جهان امروز که تحولات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی با سرعتی چشم‌گیر رخ می‌دهند، نقش رسانه‌ها به عنوان واسطه‌ای برای انتقال اطلاعات و تحلیل آن‌ها، بیش از پیش اهمیت یافته است. رسانه‌ها، اعم از سنتی و نوین، در فرآیند شکل‌گیری افکار عمومی، هدایت نگرش‌ها و ارتقای سطح دانایی جامعه نقش کلیدی ایفا می‌کنند.در گذشته، دسترسی مردم به اطلاعات محدود و در اختیار اقلیت‌های خاصی بود. اما با ظهور رسانه‌های چاپی، صوتی، تصویری و به‌ویژه رسانه‌های دیجیتال، اطلاعات به سرعت و در گستره‌ای وسیع منتشر می‌شود. رسانه‌ها با پوشش رویدادها، گزارش‌های تحلیلی، تولید مستندات، برنامه‌های آموزشی و گفت‌وگوهای تخصصی، به آگاه‌سازی جامعه در زمینه‌های گوناگون کمک می‌کنند. این آگاه‌سازی می‌تواند در قالب هشدار نسبت به خطرات، اطلاع‌رسانی درباره حقوق فردی و اجتماعی، یا آموزش مسائل بهداشتی، زیست‌محیطی و فرهنگی باشد.یکی از مهم‌ترین وظایف رسانه‌ها، انتقال صحیح، دقیق و بی‌طرفانه اطلاعات است. زمانی که اخبار و اطلاعات به صورت تحریف‌شده یا یک‌سویه ارائه شوند، نه تنها کمکی به ارتقای آگاهی عمومی نمی‌شود، بلکه زمینه‌ساز شایعه‌سازی، گمراهی و تشویش اذهان عمومی خواهد شد. در مقابل، رسانه‌هایی که بر پایه اصول حرفه‌ای، اخلاق رسانه‌ای و مسئولیت اجتماعی فعالیت می‌کنند، می‌توانند به عنوان منبعی معتبر برای اطلاع‌رسانی، اعتماد عمومی را جلب کرده و در ارتقای سواد رسانه‌ای جامعه مؤثر باشند.در مواقع بحران، اهمیت رسانه‌ها دوچندان می‌شود. در شرایطی مانند همه‌گیری بیماری‌ها، وقوع بلایای طبیعی، یا ناآرامی‌های اجتماعی، رسانه‌ها وظیفه دارند با انتشار به‌موقع و دقیق اطلاعات، جامعه را از خطرات احتمالی آگاه کنند، راهکارهای مقابله را آموزش دهند و آرامش روانی ایجاد نمایند. تجربه همه‌گیری کرونا نشان داد که نقش رسانه‌ها در انتقال دانش علمی و اطلاع‌رسانی صحیح، تا چه اندازه می‌تواند بر رفتار جمعی و مدیریت بحران تأثیر بگذارد.علاوه بر این، رسانه‌ها در ایجاد فضای گفت‌وگو و تبادل نظر در جامعه نقش مهمی دارند. با فراهم‌کردن بستری برای شنیدن صدای اقشار مختلف، رسانه‌ها به مشارکت اجتماعی، تقویت جامعه مدنی و شکل‌گیری گفتمان‌های سازنده کمک می‌کنند. از این منظر، رسانه‌ها نه فقط ابزار اطلاع‌رسانی، بلکه عامل پویایی اجتماعی نیز محسوب می‌شوند.با این حال، نباید از مخاطرات و چالش‌های رسانه‌ای در دنیای امروز غافل شد. گسترش شبکه‌های اجتماعی و تولید انبوه محتوا توسط کاربران، در عین فرصت‌آفرینی، می‌تواند به افزایش اطلاعات نادرست، شایعه‌پراکنی و تضعیف اعتماد عمومی منجر شود. در این شرایط، تقویت سواد رسانه‌ای در سطح جامعه ضروری است؛ یعنی توانایی تشخیص منابع معتبر، تحلیل انتقادی پیام‌ها، و درک صحیح از ساختار و اهداف رسانه‌ای.در نهایت، می‌توان گفت رسانه‌ها همچون شمشیری دولبه‌اند: اگر به‌درستی و مسئولانه به کار گرفته شوند، می‌توانند زمینه‌ساز رشد فکری، آگاهی جمعی و پیشرفت جامعه باشند؛ و اگر در خدمت منافع خاص، تبلیغات مغرضانه یا اخبار جعلی قرار گیرند، خود می‌توانند عاملی برای گمراهی و تفرقه باشند. از این‌رو، توجه به نقش رسانه‌ها در سیاست‌گذاری‌های کلان، آموزش همگانی، و ارتقای فرهنگ رسانه‌ای، ضرورتی انکارناپذیر برای حرکت به‌سوی جامعه‌ای آگاه و پویا است. بازگشت |