صفحه اصلي > سرمقاله > آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی بر انسجام خانواده
آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی بر انسجام خانوادهامروز, 08:11. نويسنده: monshi |
 خانواده در فرهنگ ایرانی ـ اسلامی جایگاهی ویژه دارد و همواره به‌عنوان نخستین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی شناخته می‌شود. بسیاری از ارزش‌های انسانی، اخلاقی و فرهنگی در بستر خانواده شکل می‌گیرد و استحکام جامعه در گرو انسجام این نهاد است. با این حال، در سال‌های اخیر، گسترش شبکه‌های اجتماعی و حضور پررنگ فضای مجازی در زندگی روزمره، بنیان خانواده را با چالش‌های تازه‌ای مواجه ساخته است؛ چالش‌هایی که اگر مورد توجه قرار نگیرند، می‌توانند آرامش و همبستگی خانوادگی را خدشه‌دار کنند. نخستین تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر خانواده، کاهش ارتباط چهره‌به‌چهره میان اعضاست. زمانی نه‌چندان دور، شب‌های خانوادگی با گفت‌وگو، قصه‌گویی، مرور خاطرات و هم‌صحبتی سپری می‌شد. اما امروز در بسیاری از خانه‌ها، اعضای خانواده در یک اتاق کنار هم نشسته‌اند، ولی هر کدام در دنیای مجازی خود غرق‌اند. والدینی که به جای صحبت با فرزندشان، ساعت‌ها مشغول مرور اخبار یا سرگرمی‌های مجازی هستند و فرزندانی که ارتباط عاطفی با دوستان مجازی را به گفت‌وگو با خانواده ترجیح می‌دهند، نمونه‌ای از این تغییر سبک زندگی است.از سوی دیگر، مقایسه‌های نادرست در شبکه‌های اجتماعی یکی دیگر از آسیب‌های جدی است. انتشار تصاویر و روایت‌های اغراق‌شده از زندگی دیگران، بسیاری از جوانان و حتی والدین را در معرض مقایسه و سرخوردگی قرار داده است. همسرانی که خود را با آنچه در فضای مجازی می‌بینند می‌سنجند، گاه از واقعیت زندگی خود دلسرد می‌شوند و این مسئله به کاهش رضایت زناشویی و افزایش اختلافات خانوادگی می‌انجامد. وابستگی و اعتیاد به فضای مجازی نیز عامل دیگری است که انسجام خانواده را تهدید می‌کند. نوجوانانی که ساعت‌های طولانی درگیر بازی‌های آنلاین هستند، به مرور از تعامل با والدین و خواهر و برادر خود فاصله می‌گیرند. حتی در برخی موارد، این وابستگی تا حدی پیش می‌رود که فرد دچار اختلالات خواب، کاهش بهره‌وری در تحصیل یا کار و در نهایت افسردگی می‌شود. این وضعیت نه‌تنها سلامت روان فرد را تهدید می‌کند، بلکه روابط عاطفی خانواده را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.البته نباید از فرصت‌های فضای مجازی غافل شد. شبکه‌های اجتماعی اگر به‌درستی مدیریت شوند، می‌توانند بستری برای یادگیری، ارتباط سالم و حتی تقویت روابط خانوادگی باشند. بسیاری از خانواده‌ها از طریق گروه‌های خانوادگی یا تماس‌های تصویری توانسته‌اند ارتباط خود را با اعضای دورتر حفظ کنند. اما مشکل اصلی در نبود سواد رسانه‌ای و ناتوانی در مدیریت زمان و محتواست. برای کاهش آسیب‌ها و حفظ انسجام خانواده، چند راهکار اساسی وجود دارد:نخست، تقویت فرهنگ گفت‌وگو در خانواده. والدین باید الگوی گفت‌وگوی چهره‌به‌چهره باشند و با ایجاد فضایی صمیمانه، فرزندان را به حضور واقعی در جمع خانوادگی تشویق کنند.دوم، مدیریت زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی. تعیین ساعات مشخص برای حضور در فضای مجازی و اختصاص زمان‌هایی بدون تلفن همراه و اینترنت در کنار خانواده، می‌تواند به بازسازی روابط عاطفی کمک کند.سوم، ارتقای سواد رسانه‌ای. خانواده‌ها باید بیاموزند که محتوای فضای مجازی همیشه بازتاب‌دهنده حقیقت نیست و نباید ملاک مقایسه یا تصمیم‌گیری قرار گیرد.چهارم، استفاده از ظرفیت‌های مثبت فضای مجازی. ایجاد گروه‌های خانوادگی، اشتراک‌گذاری تجربه‌های مثبت، و بهره‌مندی از آموزش‌های مفید می‌تواند بخشی از تهدیدها را به فرصت تبدیل کند. در نهایت باید گفت، شبکه‌های اجتماعی همچون تیغ دولبه‌اند؛ می‌توانند هم به انسجام خانواده کمک کنند و هم آن را تهدید نمایند. آنچه سرنوشت این ابزار نوین را در زندگی خانوادگی رقم می‌زند، نحوه استفاده آگاهانه و مسئولانه از آن است. اگر خانواده‌ها بتوانند مرز میان استفاده مفید و آسیب‌زا را بشناسند و آن را مدیریت کنند، فضای مجازی نه تنها دشمن خانواده نخواهد بود، بلکه به ابزاری برای تقویت ارتباطات و همدلی تبدیل خواهد شد.خانواده ایرانی در طول تاریخ توانسته است بسیاری از بحران‌ها را پشت سر بگذارد و همچنان پایدار بماند. امروز نیز با وجود هجوم پرشتاب شبکه‌های اجتماعی، می‌توان با بازگشت به ارزش‌های اصیل و در عین حال بهره‌گیری هوشمندانه از فناوری‌های نوین، انسجام خانواده را حفظ کرد و از این نهاد مقدس همچون گذشته به‌عنوان کانون عشق، آرامش و تربیت نسل آینده پاسداری نمود. بازگشت |