صفحه اصلي > یادداشت > کتاب؛ پلی میان نسل‌ها
کتاب؛ پلی میان نسلهاامروز, 09:53. نويسنده: monshi |
 هفته کتاب و کتابخوانی فرصت مناسبی است تا بار دیگر به نقش ماندگار کتاب در زندگی فردی و جمعی جامعه بنگریم. در روزگاری که سرعت تحولات اجتماعی و فرهنگی، فاصله میان نسل‌ها را بیش از هر زمان دیگری افزایش داده است، کتاب می‌تواند نقش بی‌بدیلی در ایجاد پیوندهای عاطفی و فکری میان نسل‌های مختلف ایفا کند. کتاب نه‌تنها ابزار انتقال دانش است، بلکه آیینه‌ای از تجربه‌ها، جهان‌بینی‌ها و شیوه زیست نسل‌های پیشین به نسل امروز به شمار می‌رود؛ پلی که اگر بر آن قدم بگذاریم، می‌توانیم بخشی از گذشته را به حال و آینده پیوند دهیم.در فرهنگ ایرانی–اسلامی، کتاب همواره جایگاهی مقدس و ارزشمند داشته است. از کتابت متون کهن گرفته تا سنت شفاهی قصه‌گویی در خانواده‌ها، همواره میان بزرگ‌ترها و کوچک‌ترها رابطه‌ای فرهنگی بر مبنای روایت و خواندن وجود داشته است. اما دنیای امروز، با حضور پررنگ رسانه‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی، این پیوند قدیمی را تا حدی کمرنگ کرده است. خانواده‌ها کمتر فرصت می‌کنند دور هم جمع شوند و درباره کتابی که خوانده‌اند سخن بگویند؛ کودکان و نوجوانان بیش از کتاب، با صفحات گوشی و تبلت انس گرفته‌اند و والدین نیز گرفتار شتاب زندگی روزمره‌اند. همین شکاف، ضرورت بازگشت به کتاب را دوچندان می‌کند.کتاب یکی از معدود ابزارهای فرهنگی است که می‌تواند گفتگو میان نسل‌ها را ممکن سازد. وقتی پدری کتابی را که در نوجوانی خوانده به فرزندش هدیه می‌دهد، یا مادری بخشی از خاطرات کودکی‌اش را از خلال یک رمان برای خانواده بازگو می‌کند، در حقیقت پل تجربه‌ای میان دو نسل ایجاد شده است. این ارتباط نه‌تنها به انتقال ارزش‌ها و مهارت‌های زندگی کمک می‌کند، بلکه باعث می‌شود نوجوان امروز، گذشته را نه به‌عنوان چیزی دور و نامفهوم، بلکه به‌عنوان بخشی از هویت خود درک کند. کتاب، حافظه فرهنگی یک خانواده است و هر خانواده‌ای که برای کتاب احترام قائل باشد، نسل‌هایی آگاه‌تر، آرام‌تر و مسئول‌تر پرورش می‌دهد.در کنار خانواده، مدرسه و نظام آموزشی نیز نقش مهمی در این رابطه نسلی دارد. اگر کتابخوانی به‌عنوان یک مهارت و نه یک تکلیف در مدارس آموزش داده شود، کودکان و نوجوانان با لذت و انگیزه بیشتری به مطالعه روی می‌آورند. شکل‌گیری گروه‌های کتابخوانی در مدارس و برگزاری نشست‌های کتاب‌محور میان والدین، معلمان و دانش‌آموزان می‌تواند گامی مهم در ایجاد گفتگوی بین‌نسلی باشد. مدرسه زمانی نقش خود را به‌درستی ایفا می‌کند که دانش‌آموزان را تنها به حفظ مطالب درسی دعوت نکند، بلکه آنها را به دنیای وسیع کتاب هدایت کند.در سطح جامعه نیز کتابخانه‌های عمومی، یکی از مهم‌ترین عرصه‌های شکل‌گیری ارتباط میان نسل‌ها به شمار می‌روند. کتابخانه‌ها تنها محل امانت کتاب نیستند؛ بلکه مکانی هستند برای دور کردن نسل‌های مختلف از انزوا، برای ایجاد گفت‌وگو و تجربه جمعی. کتابخانه‌های استان البرز، با ظرفیت‌های قابل توجهی که در سال‌های اخیر ایجاد شده، می‌توانند بیش از گذشته به محلی برای گردهمایی‌های فرهنگی تبدیل شوند. برگزاری نشست‌های کتابخوانی، جشنواره‌های داستان‌نویسی، پویش‌های کتاب‌هدیه و برنامه‌های مشترک برای کودکان و سالمندان، ظرفیت‌هایی هستند که اگر به‌طور هدفمند اجرا شوند، کتابخانه را به خانه دوم نسل‌ها تبدیل می‌کنند.از سوی دیگر، در حوزه نشر نیز می‌توان با حمایت از نویسندگان، ناشران و فعالان کتاب، جریان تولید آثار باکیفیت را تقویت کرد. کتاب‌هایی که به نیازهای واقعی جامعه پاسخ دهند، برای نسل‌های مختلف جذابیت ایجاد می‌کنند. انتشار آثار مشترک نویسندگان جوان و پیشکسوت یا حمایت از ترجمه‌های ملی و بومی‌شده، می‌تواند فضای مطالعه را برای همه نسل‌ها غنی‌تر کند. توجه به اقتصاد کتاب، در شرایطی که گرانی کاغذ و هزینه‌های چاپ چالشی جدی ایجاد کرده است، ضرورتی انکارناپذیر است و بدون حمایت نهادهای فرهنگی، این پل ارتباطی میان نسل‌ها ممکن است روزبه‌روز باریک‌تر شود.یکی از مهم‌ترین کارکردهای کتاب، ایجاد قدرت تحلیل، تفکر انتقادی و مهارت گفت‌وگو است. نسلی که کتاب می‌خواند، آسان‌تر می‌آموزد که با دیگران گفتگو کند، اختلاف نظرها را تحمل کند و جهان را از نگاه دیگران نیز ببیند. در جامعه‌ای که گاهی گفت‌وگوهای ساده خانوادگی هم به دلیل اختلاف دیدگاه دشوار می‌شود، کتاب می‌تواند زبان مشترک باشد. خواندن یک داستان، یک زندگی‌نامه یا حتی یک کتاب تاریخی می‌تواند موضوعی برای گفت‌وگوهای خانوادگی باشد و همین گفت‌وگوها، پیوندی عمیق میان نسل‌ها ایجاد می‌کند. بازگشت |