پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

روانشناس بالینی مرکز مشاوره جهاد دانشگاهی البرز گفت: اعتیاد، همیشه با مواد مخدر سنگین شروع نمی‌شود؛ یک قلیان در مهمانی، یک نوشیدنی تفننی یا حتی مصرف داروهای مسکن می‌تواند دروازه‌ای به سوی وابستگی و بردگی پنهان باشد.
آزیتا نوربخشبا اشاره به اینکه اعتیاد همواره از نقطه‌ای کوچک آغاز می‌شود، اظهار کرد: ذهن بسیاری از والدین تنها به سمت موادی مانند شیشه یا هروئین می‌رود، در حالی که اغلب افراد با یک سیگار در جمع دوستان یا یک قلیان در مهمانی وارد مسیر وابستگی می‌شوند.وی افزود: برخی خانواده‌ها مصرف موادی مانند گل یا الکل را بی‌خطر می‌دانند یا معتقدند مصرف تفننی آسیبی ندارد، اما حقیقت این است که اعتیاد یعنی زندگی عادتی. اگر کسی عادت کند هر آخر هفته در جمعی مصرف داشته باشد، عملا گام در مسیر اعتیاد گذاشته است.
مهارت‌های مقابله‌ای، سپری برای نوجوانان
این روانشناس بالینی با تأکید بر نقش آموزش مهارت‌های فردی به نوجوانان گفت: والدین باید بررسی کنند آیا فرزندشان مهارت نه گفتن را آموخته و می‌تواند در برابر فشار همسالان مقاومت کند یا خیر. عزت‌نفس و خودباوری بالا، نوجوان را از وابستگی دور می‌کند و مانع تسلیم شدن در برابر طعنه یا تمسخر دیگران می‌شود.وی ادامه داد: به همان اندازه که تقویت مهارت‌های فردی اهمیت دارد، رفتار والدین نیز تعیین‌کننده است. کودکی که شاهد مصرف سیگار یا قلیان توسط پدر و مادر است، چگونه می‌تواند الگوی دیگری را بیاموزد؟ اگر والدین می‌خواهند فرزندشان سالم بماند، باید ابتدا خودشان الگوی سالمی باشند.
اعتیاد؛ بردگی پنهان
نوربخش با اشاره به یافته‌های علمی در حوزه روانشناسی یادآور شد: مرکز پاداش مغز، هنگام مصرف مواد فعال می‌شود و مغز فرد را برای تکرار تجربه لذت‌آور ترغیب می‌کند. به همین دلیل اعتیاد تنها جسم را درگیر نمی‌کند، بلکه روان و اراده را نیز به اسارت می‌گیرد.وی همچنین یکی از ابعاد کمتر توجه‌شده را روابط اعتیادی دانست و گفت: برخی افراد به جای مواد، درگیر عشق‌های بیمارگونه می‌شوند. روابطی که به جای رشد، اسارت ایجاد می‌کند. در این روابط فرد از ارزش‌ها و عزت‌نفس خود می‌گذرد تا دیگری را حفظ کند. این نیز نوعی اعتیاد است، زیرا اختیار انسان را از او می‌گیرد.
روایت‌های تلخ از دل واقعیت
این روانشناس بالینی با اشاره به تجربه‌های کاری خود در پایگاه‌های اجتماعی گفت: با زنانی مواجه شده‌ایم که نه تنها خود مصرف‌کننده بوده‌اند، بلکه به فرزندان خردسال‌شان نیز مواد داده‌اند و آن را به عنوان مسکن توجیه کرده‌اند. این نمونه‌ها نشان می‌دهد که وقتی مغز تحت سلطه مواد قرار گیرد، حتی غریزه مادری و وجدان انسانی نیز از بین می‌رود.وی افزود: این موارد تلخ، هشدار جدی برای همه ماست. اعتیاد می‌تواند به سادگی عشق مادر به فرزند و حس مسئولیت‌پذیری را نابود کند.
اعتیاد دارویی؛ خطری پنهان‌تر از دیگر انواع
نوربخش با بیان اینکه بخشی از مراجعان کمپ‌های ترک اعتیاد گرفتار داروهای مسکن هستند، توضیح داد: بسیاری از افراد از طریق مصرف خودسرانه دارو وارد این چرخه می‌شوند. این نوع اعتیاد از بسیاری موارد خطرناک‌تر است، زیرا ترک آن سخت‌تر بوده و به مغز و بدن آسیب بیشتری می‌زند.وی تأکید کرد: هر ماده‌ای که از بیرون وارد بدن شود و وابستگی ایجاد کند، اختیار انسان را می‌گیرد. لازم است فرزندان‌مان بدانند حتی مصرف دارو بدون تجویز پزشک، دریچه‌ای به سوی اعتیاد است.
راهکارهای درمان و نقش پذیرش
این روانشناس بالینی درباره مسیر درمان نیز گفت: پیشگیری بهترین راهکار است، اما اگر فردی در خانواده گرفتار شد، نباید امید را از دست داد. روش‌های درمانی متعددی مانند روان‌درمانی شناختی–رفتاری (CBT)، روش ماتریکس و نوروفیدبک وجود دارد. مهم‌تر از همه، شناسایی ریشه‌های عاطفی و روانی است که فرد را به سمت مصرف سوق داده است.وی ادامه داد: باید بیاموزیم برخی مسائل زندگی تغییر ناپذیرند و باید با آرامش آن‌ها را پذیرفت. در مقابل، باید شهامت تغییر مسائل قابل اصلاح را داشته باشیم. این نگرش استرس را کاهش داده و روند بهبود را هموار می‌کند.
این روانشناس بالینی مرکز مشاوره جهاد دانشگاهی البرز خاطرنشان کرد: اعتیاد ریشه در کمبود آگاهی، ضعف مهارت‌های مقابله‌ای و شرایط دشوار روانی و اجتماعی دارد. هیچ خانواده‌ای نمی‌تواند مطمئن باشد که این آسیب به آن نزدیک نمی‌شود. آموزش مستمر، الگوی سالم بودن والدین و ایجاد فضایی امن در خانواده، بهترین راه‌های پیشگیری هستند.به گفته نوربخش، در صورت ابتلا به اعتیاد، درمان امکان‌پذیر است، به شرطی که به موقع اقدام و از مشاوران متخصص کمک گرفته شود. زندگی سالم و آگاهانه، همراه با پذیرش و تلاش برای تغییر، همان مسیری است که می‌تواند فرد و خانواده را به سوی آرامش و سلامت رهنمون کند.