پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

وقتی از مجاز سخن می گوییم یعنی فضایی مقابل فضای واقعی، اکنون اما به مدد فناوری و دانش بشری، جهان با پدیده جدیدی موسوم به اینترنت و فضای مجازی دست یافته که نه تنها نمی توان آن را بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران معتقدند که اگر چند سال پیش برخی ها فضای مجازی و این تحول بزرگ فناورانه را چیزی شبیه واقعیت می دانستند،
نه خود واقعیت، چه آنها و چه آنهایی که گمان می برند می توان جلوی نفوذ این پدیده پیشرفته و شگرف در حوزه تبادل اطلاعات را گرفت، اکنون باید در مورد این پدیده بطور جدی تجدید نظر کنند.بر این اساس و با توجه به فراگیر شدن استفاده از فضای مجازی و ارتقا کیفی و کمی رو به تزاید فناوری اینترنت در زندگی روزمره اکثریت مردم، دیگر سخن از انسداد، محلی از اعراب ندارد و دنیای مجازی و واقعی چنان درهم تنیده‌، تابیده و بافته شده که به تقریب تفکیک آنها از هم امکان پذیر نیست.نکته واجد اهمیت مورد تاکید متخصصان حوزه فناوری و شبکه های مجازی این است که جغرافیای واقعی همان نقاط مرزی است که هر کشوری باید تحت تسلط و کنترل دقیق خود داشته باشد، در حالی که با توجه به ماهیت دیجیتال و اینترنت، اینگونه مرزبندی و تعریف جغرافیایی وجود ندارد و در واقع می توان فضای مجازی را یک جهان فرامرزی تصور کرد.با این حساب، همانگونه که تجربه گذشته در مورد ویدئو و ماهواره نشان داد، به نظر نمی رسد برخورد سلبی و فیلترینگ با این پدیده رو به رشد و پیچیده چندان نتیجه بخش باشد، بنابراین همانگونه که برای پیشگیری از آسیب های فضای واقعی به دنبال راهکار هستیم، ناگزیر و باید برای فضای مجازی هم به فکر اندیشیدن روشی به جز فیلترینگ باشیم.خلاصه هرچند تولیدات فضای مجازی فقط خبر و اطلاع رسانی نیست، اما شاید همانطور که در آموزش های رسانه، بخشی به نام دروازه بانی خبر داریم، این حراست و دروازه بانی را می توانیم به دنیای فضای مجازی نیز تعمیم دهیم.فراموش نکنیم که جدای از ارتباط های مختلف اداری و بانکی، طبق برخی ها آمارها، اکنون حدود 600 هزار اشتغال در کشور متکی به فضای مجازی و اینترنت است، ضمن اینکه برخلاف فضای واقعی، فضای مجازی از گستردگی و ویژگی هایی برخوردار است که هرگونه محدودیت و انسداد موجب خواهد شد، ساکنان یا کاربران به آسانی به گوشه و مکان دیگری از این دنیای بی مرز و فراجغرافیایی مهاجرت کنند.از سوی دیگر امروز بر اساس آمارهای منتشره خیل کاربران فضای مجازی که اغلب جوانان هستند در این فضا به دنبال سرگرمی ، کسب خبر و افزایش مهارت های فناوری و به روز بودن هستند. به هرحال، چه بخواهیم یا نخواهیم، اینترنت و فضای مجازی به عنوان یک واقعیت ملموس و واقعی قابل نادیده گرفتن، نیست، پس باید برای کنار آمدن، کنترل و مدیریت این مهمترین و پیچیده ترین فناوری قرن بیست و یکم، به فکر طرح و برنامه و راه و روش های ممکن و مطابق با ویژگی های این پدیده، بخصوص تقویت و توسعه زیرساخت ها با هدف کاستن از آسیب های اجتناب ناپذیر آن باشیم.خبرنگار ایرنا در این باره نظر رئیس پلیس فتا استان البرز را جویا شد و وی گفت که اکنون استفاده از فضای مجازی یک نیاز بوده و اینترنت با امکانات و قابلیت های قابل توجهی که در اختیار همگان قرار می دهد، سبب شده افرادی زیادی بخصوص جوانان و نوجوانان به آن گرایش پیدا کنند.سرهنگ 'محمد اقبالی' افزود: باتوجه به اینکه شبکه های اجتماعی و فضاهای مجازی هنوز یک تکنولوژی جوان محسوب می شود و امکان توسعه و پیشرفت بسیاری دارد، باید درصدد آموزش قشرهای مختلف جامعه در پیشگیری از آسیب های آن بود.

**پیشگیری از آسیب های فضای مجازی به عنوان یک درس در مدارس گنجانده شود
وی پیشنهاد کرد که مباحث پیشگیری از آسیب های فضای مجازی باید به عنوان یک درس فوق برنامه در مدارس گنجانده شود و کارشناسان پلیس فتا با حضور در کلاس های آموزشی مباحث مربوط به فرصت ها، تهدیدها و آسیب های آن را تبیین کنند.وی با یادآوری اینکه باید آموزش های پیشگیری از آسیب های فضای مجازی در دوره های مختلف تحصیلی انجام شود، گفت: با توجه به فراگیر بودن فعالیت های رسانه ای، انتظار می رود بخشی از ماموریت های پیشگیری از آسیب های فضای مجازی را اهالی رسانه با جلب مشارکت افکار عمومی بر عهده گیرند.رئیس پلیس فتا استان البرز تاکید کرد: اکنون در تمام دنیا بویژه در کشور ما اصلی ترین راههای توسعه و پیشرفت در زمینه های مختلف با ایجاد زیرساخت های فناوری صورت می گیرد، اما از خطرها و آسیب های آن نیز نباید غافل شد، چون احتمال دارد با استفاده نادرست از این فناوری زندگی فردی و خانوادگی رو به نابودی رود و عوارض جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد.اقبالی توضیح داد: برای کاهش جرایم در شبکه های اجتماعی و استفاده از ظرفیت شبکه های اجتماعی موبایلی، برای فرهنگ سازی و ترویج موضوعات و مسایل اعتقادی، فرهنگی و آموزشی باید عزم و اراده و همت جمعی ایجاد شود، تا بتوانیم حداکثر استفاده مفید را از فضای مجازی برای تحقق اهداف ایران اسلامی داشته باشیم.
وی ادامه داد: امروزه حرکت جامعه به سمت بهره گیری از فضای مجازی رو به رشد است، اگر از آن غفلت شود، آسیب های جبران ناپذیری به خانواده ها وارد می شود.

** آموزش رکن اساسی جلوگیری از تهدیدات فضای مجازی است
رئیس پلیس فتا البرز یادآورشد که آموزش ها باید از مدارس و دانشگاه ها به صورت ویژه و در کتاب های درسی گنجانده شود، چرا که آموزش رکن اساسی جلوگیری از تهدیدات فضای مجازی است و هر چقدر در حوزه آموزش هزینه شود، در واقع سرمایه گذاری در این زمینه محسوب می شود.وی افزود: اکنون کارشناسان پلیس فتا به صورت هفتگی در برخی مدارس استان البرز حضور یافته و با ارایه محصولات فرهنگی در قالب پاورپوینت، فیلم و بروشور دانش آموزان را با آسیب و تهدیدهای فضای مجازی آشنا می کنند.اقبالی گفت: یکی از اهداف مهم در این آموزش ها چگونگی استفاده از فضای مجازی و ایمن بودن در مقابله خطرات و همچنین نکات مثبت مورد بحث و تبادل نظر قرار می گیرد.وی توضیح داد که براساس تفاهم نامه بین دولت و پلیس فتا مبنی بر آموزش های پیشگیری از آسیب های فضای مجازی، این مهم در استان البرز نیز بین پلیس فتا و اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام شده و کارشناسان پلیس فتا با حضور در ادارت و کارخانه های استان آموزش های لازم را ارایه می دهند.این مقام مسئول افزود: از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از 200 جلسه آموزشی پیشگیری از آسیب های فضای مجازی در مدارس، دانشگاه ها، ادارات و کارخانجات استان البرز انجام شده و کارشناسان پلیس فتا همچنان آماده ارایه آموزش های لازم در این زمینه هستند.

** فضای مجازی می تواند فرصت باشد
رئیس پلیس فتا افزود: فضای مجازی چندان هم چالش محسوب نمی شود و می تواند فرصت باشد، لذا اگر خوشبینانه به این موضوع نگاه کنیم، فضای مجازی یک امر بسیار خوب ارتباطی است و می توان گفت که 70 درصد استفاده از آن مثبت بوده و بستری است که می تواند بسیاری از هزینه ها را کاهش دهد.وی یادآورشد: بحث استفاده از فضای مجازی در کنترل پروژه ها است، در مدیریت کلان سهم به سزایی دارد، اما متاسفانه در مواردی اتفاقاتی در برخی گروه ها و کانال ها و سایت ها رخ می دهد که شاید اجتناب ناپذیر باشد ولی باید آنها را نیز اصلاح کرد.وی تاکید کرد: البته جامعه ما در یک وضعیت متوسط قرار دارد و در فضاهای تبادل اطلاعات از تولید و عرضه کالای خانگی گرفته تا دیگر امکانات و خدمات دارای مخاطب است و در این خصوص چالش خاصی نیز وجود ندارد که بخواهیم آن را خط قرمز فرض کنیم، هر چند از یک فضا هم خوب و هم بد می توان استفاده کرد.

** پلیس فتا طبق قانون اقدام به کنترل فضای مجازی می کند
رئیس پلیس فتا استان البرز افزود: پلیس فتا بیشتر با هدف پیشگیری و بازدارندگی از تخلف طبق قانون عمل می کند و در صورت بروز چالش و جرم، آن را به مراجع قضایی ارجاع می دهد.اقبالی گفت: ایجاد امنیت و کاهش مخاطرات برای فعالیت های مختلف علمی، اقتصادی، اجتماعی در جامعه اطلاعاتی، حفاظت و صیانت از هویت دینی و ملی، مراقبت و پایش فضای تولید و تبادل اطلاعات از عمده ماموریت های پلیس فتا به شمار می رود.وی در پایان، پیشگیری از تبدیل شدن این فضا به بستری برای انجام هماهنگی ها و عملیات برای تحقق فعالیت های غیرقانونی و ممانعت از تعرض به ارزش ها و هنجارهای جامعه را از دیگر وظایف محموله پلیس فتا عنوان کرد.
**مدیریت صحیح استفاده از فضای مجازی ضرورتی انکارناپذیر
معاون پیشگیری از جرم دادگستری استان البرز نیز گفت: باید با برنامه ریزی صحیح، نیاز به فضای مجازی را مدیریت کرد، چرا که استفاده بیش از حد از این محیط، اعتیادآور، آسیب رسان و تلف کننده وقت است و سبب مختل شدن جریان زندگی و ایجاد آسیب های فراوانی می شود. 'مهدی جوهری' افزود: افراط در هر امری بد و ناپسند است و اعتیاد به فضای مجازی و شبکه های اجتماعی اثرات مخرب بسیار زیادی دارد که با اعمال برخی از راهکارهای زیر می توان از اعتیاد به شبکه های مجازی پیشگیری کرد.وی خاطرنشان کرد: تعیین چارچوب زمانی و استفاده از تکنیک های مدیریت زمان، ایجاد سرگرمی های مفید در دنیای واقعی، افزایش تعاملات اجتماعی با اطرافیان و دوستان، تعیین هدف در استفاده از فضای مجازی و یادگیری سواد رسانه ای، از جمله فعالیتهایی است که می تواند آسیب های فضای مجازی را کاهش دهد.جوهری ادامه داد: برخی افراد پس از استفاده مستمر از فضای مجازی، از دنیای واقعی فاصله می‌گیرند و نقش و جایگاه خود را فراموش می کنند و عدم نظارت صحیح بر فرزندان، افت تحصیلی دانش آموزان، کاهش زمان ارتباط والدین با فرزندان و دور شدن اعضای خانواده از یکدیگر، از جمله آفت های شبکه های اجتماعی مجازی است که امروزه گریبانگیر برخی از خانواده ها شده است. وی افزود: در بیشتر کشورهای توسعه یافته دنیا افراد زیر 13 سال اجازه استفاده از هیچ نوع وسایل ارتباطی را ندارند، این در حالی است که متاسفانه در کشور ما برخی از والدین برای رهایی خود و سرگرم کردن کودکان، از فضای مجازی استفاده می کنند و بجای پرداختن به ایجاد اوقات مثبت برای فرزندان، دست به این روش خطرناک می زنند.وی بیان کرد: خانواده ها باید سرگرمی های مفید و سازنده ای مناسب سن کودکان و نوجوانان در دنیای واقعی آنها ایجاد کنند و سعی شود مدت زمان استفاده از تلفن همراه خود را کاهش و وقت بیشتری را برای تربیت فرزندان صرف کنند. معاون پیشگیری از جرم دادگستری استان البرز در پایان خاطرنشان کرد: لازم است که والدین سواد رسانه ای خود را افزایش دهند تا توانایی کنترل و نظارت صحیح بر فرزندان خود را داشته باشند.

** آموزش بهترین راه مقابله با خطرات فضای مجازی
رئیس اداره مراقبت در برابر آسیب های اجتماعی اداره کل آموزش و پرورش البرز هم گفت: بهترین راه مقابله با خطرات بخش فضای مجازی آگاهی دادن به دانش آموزان و اولیا در مدارس با رویکرد افزایش سواد رسانه ای است.سید 'عزیز چابکی' با اشاره به اینکه آگاه سازی دانش آموزان در بخش فضای مجازی آسیب های اجتماعی را در جامعه کاهش می دهد، خاطرنشان کرد: دانش آموزان سرمایه های این کشور هستند، لذا آموزش و پرورش به جنبه تهذیب، پرورش و تقوای دانش آموز به ویژه در فضای مجازی توجه زیادی دارد.وی گفت: لازم است والدین حضور دانش آموزان را در فضای مجازی با هدف پیشگیری از آسیب های اجتماعی مدیریت کنند، چرا که والدین در کنار آموزش های مدرسه باید به فرزندانشان یاد دهند که هدفمند و در زمان تعیین شده از اینترنت و فضای مجازی استفاده کنند و در این فضا سرگردان نباشند.
وی یادآور شد: استفاده بدون مدیریت و نظارت از فضای مجازی توسط دانش آموزان سبب بی‌حوصلگی، رنگ‌ پریدگی، آسیب دیدن حافظه، مشکلات روحی روانی و صرف هزینه زیاد و بیهوده و مشکلات جسمی و حرکتی از جمله برای عضلات گردن، بینایی و مفاصل دست‌ و پا بین این قشر از جامعه می‌شود.وی تصریح کرد: والدین باید آگاه باشند دانش‌آموزانی که بیشترین وقت خود را صرف فضای مجازی می کنند، ارتباط آنها در عالم واقعی ضعیف ‌تر می شود و در بدترین و منفی‌ ترین شرایط هویت واقعی خود را از دست می‌دهند. این مقام مسئول یاداورشد که فاصله گرفتن از هویت واقعی بیشترین آسیب فضای مجازی است که برای سنین دانش‌آموزی بسیار خطرناک است. چابکی با یادآوری اینکه فضای مجازی دارای ویژگی‌های مثبت نیز هست که باید با مدیریت صحیح از آن استفاده شود و والدین باید در این زمینه مراقبت لازم را انجام دهند.وی با بیان اینکه آنچه اکنون نوجوانان و جوانان را به سمت خود سوق می ‌دهد، بحث ناهنجاری‌ها و آسیب‌های این حوزه است، افزود: دانش آموزان باید آموزش ببینند که هدفمند و در زمان تعیین ‌شده از اینترنت و فضای مجازی استفاده کنند که این مهم با مشارکت پلیس فتا و آموزش و پرورش در مدارس البرز دنبال می شود. وی گفت: در آموزش‌ و پرورش رفتارهای پرخطر و آسیب‌های دانش‌آموزی شناسایی و متناسب با آن برنامه مقابله‌ ای در قالب خودباوری، بالا بردن قدرت نه گفتن، آموزش مراقب از خود، توانمندسازی در همه زمینه‌ها، آموزش‌ها پیشگیرانه، آموزش کارکنان آموزش ‌و پرورش، برگزاری جشنواره‌های مختلف دانش‌آموزی، نمایشگاه آسیب‌های فضای مجازی سیار در مدارس پیش بینی و در حال اجرا است.این مسئول با بیان اینکه بسیاری از اولیای دانش آموزان آگاهی سواد رسانه‌ای لازم را در بخش فضای مجازی ندارند، اظهار داشت: این تفاوت موجب شکاف بین والدین و دانش آموزان شده در حالی که آگاهی‌بخشی به دانش‌آموزان در کانون خانواده بیشترین اهمیت را دارد. وی ادامه داد: بی ‌توجهی والدین به فرزندان سبب پناه بردن فرزندان به فضای مجازی و سرگرم کردن خود می‌شود، لذا والدین باید وقت کافی برای فرزندان و توجه به آنان بگذارند تا دچار کمبود عاطفه یا مشکل روحی و روانی نشوند که این خود عاملی مهم در سوق دادن فرزندان به سمت فضای مجازی محسوب می شود.چابکی همچنین یادآور شد: بین آموزش و پرورش و پلیس فتای استان البرز، تفاهم نامه همکاری در حوزه کاهش آسیب های اجتماعی و فضای مجازی منعقد شده است که در طول سال برای دانش آموزان ، اولیا و کارکنان در مدارس استان حتی در ایام تابستان کارگاه های آموزشی با موضوع فضای مجازی برگزار می شود.

** سواد رسانه ای ضرورتی برای استفاده از فضای مجازی
رئیس اداره تشخیص و پیشگیری جرائم سایبری پلیس فتا البرز نیز آموزش سواد رسانه ای برای همه اقشار جامعه را ضروری دانست و گفت:‌ با توجه به گستردگی شبکه های اجتماعی و فضای مجازی سواد رسانه ای به عنوان یکی ارکان اصلی قبل از استفاده از این تکنولوژی است.سید'مرتضی موسوی' افزود: در بخش سواد رسانه ای چه در آموزش و پرورش، چه در دانشگاه ها و چه اقشار دیگر اقدامات خوبی انجام شده که این موضوع در صورت تمایل برای سایر اقشار جامعه نیز تعمیم داده می شود.این مقام قضایی توضیح داد که اگر آموزش سواد رسانه ای نباشد، بطور قطع فضای مجازی آسیب زا است به طوری که امروز بسیاری از کشورهای جهان در این زمینه برنامه های اساسی اجرا کرده و موفق شده اند. به گفته وی ، تنها کار ضروری در این زمینه ایجاد راهکارهای مناسب است که از این فضا استفاده های مناسب شود، باید دنبال مدیریت و راهکار در این زمینه باشیم، هر چند که آسیب هایی نیز وجود خواهد داشت.موسوی یادآور شد: استفاده از فضای مجازی بی حد و مرز در حال گسترش است که عمده خطر و تهدید آن برای کودکان و جوانان بوده و کشورهای مختلف برای مقابله برای کودکان و جوانان خود برنامه ریزی دارند.رئیس اداره تشخیص و پیشگیری جرائم سایبری پلیس فتا البرز افزود: فضای مجازی می تواند هم فرصت و هم چالش باشد، همچون چاقوی دو لبه که اگر مدیریت صحیح شود، می تواند فرصت باشد ولی اگر رها شود، می تواند تبدیل به چالش شود.وی گفت: امروز 2 ضعف بزرگ در فضای مجازی داریم که آن هم ضعف محتوایی است، در حوزه محتوا متولی تولید محتوا در کشور به صورت مشخص نداریم.موسوی اظهارداشت: امروز با تغییر رویکرد فکری روبرو هستیم و یکی از دلایل این تغییر در حوزه مسایل اجتماعی بحث شبکه های اجتماعی است.
بر این اساس مثبت یا منفی بودن فضای مجازی را همچون فضای واقعی باید بطور نسبی سنجید، همانگونه که در فضای واقعی آسیب و چالش وجود دارد، فضای مجازی نیز به عنوان یک واقعیت خالی از این تهدیدها نیست.به عقیده کارشناسان، ابتدا باید وجود این پدیده پیچیده را به رسمیت شناخت و برای کنترل و مدیریت استفاده صحیح از آن برنامه ریزی کرد، چرا که صرف وقت برای بستن و فیلترینگ این فضای نامحدود سبب از دست رفتن فرصت ها خواهد شد.