پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

دکتر مقداد طالبی زاده ، دکتری روانشناسی بالینی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی البرز درباره استرس دانش اموزان در مدرسه گفت: شدت استرس می تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. استرس خفیف یا استرس مثبت نه تنها تاثیر روانشناختی منفی ندارد بلکه مفید هم هست و به کودک کمک می کند و یا به او انگیزه می دهد تا در انجام فعالیت های روزمره اش بهتر عمل کند.

وی افزود: استرس متوسط شاید شدید باشد اما کوتاه مدت است و ممکن است بر اثر اتفاق ناگواری مثل فوت عزیزان ایجاد شده باشد و با گذشت زمان از بین می رود.دکتر طالبی زاده ادامه داد : در استرس شدید فرد در مواجهه با عامل استرس زا شدید و طولانی مدت قرار می گیرد می تواند تاثیر منفی بر سلامت روان و یا عملکرد تحصیلی کودک داشته باشد برای مثال در مورد مدرسه رفتن برخی بچه ها استرس خفیفی را تجربه می کنند. مثل بچه های کلاس اولی که دوست دارند با والدینشان بمانند و مدرسه نروند. البته این نوع امتناع معمولا زودگذر است و چند روز بعد از رفتن به مدرسه از بین می رود. اما برخی دچار اضطراب شدیدی می شوند که ما به آن مدرسه هراسی می گوییم. در حدود 5 درصد، مبتلا به این امتناع شدید و مزمن می شوندو نیازمند مداخلات مناسب از طرف والدین و معلمان و یا متخصصین سلامت روان می باشد.ازشایع ترین اختلالات روانپزشکی که می تواند منجر به امتناع از رفتن به مدرسه شود می توان به انواع اختلالات اضطرابی، افسردگی اساسی، اختلال نافرمانی مقابله جویانه، اختلال استرس بعد از سانحه و اختلالات سازگاری اشاره کرد.این عضو هیات علمی خاطر نشان کرد: ترس و اضطراب در دوره کودکی بسیار شایع است. ترس از تاریکی، هیولا و غریبه ها در کودکان کوچکتر و ترس از مدرسه یا نگرانی در مورد دوستان و تصمیم گیری در مورد آینده و .. در کودکانی که بزرگ تر هستند رایج است. اما خیلی از این ترس ها و اضطراب ها گذرا هستند.وی گفت :. اضطراب جدایی معمول از حدود 6 ماهگی شروع می شود و بین 2 تا 3 سالگی کاهش پیدا می کند. اما کودکانی که اختلال اضطراب جدایی دارند معمولا شدت اضطرابشان تغییر نمی کند یا تشدید می شود و یا اینکه با شروع مدرسه دوباره فعال می شود و ما معمولا آن را در بین کودکان 6 تا 12 سال می بینیم.عوامل ژنتیک و خلق و خوی کودک، عوامل خانوادگی در ایجاد اختلال اضطراب جدایی نقش دارد مادرانی که اضطرابشان را درمان نکرده باشند خیلی بیشتر احتمال دارد که کودکانی مبتلا به اختلال اضطراب جدایی پرورش دهند بخصوص دو اختلالی که در والدین شایع تر است اختلال پانیک و افسردگی اساسی است.همچنین کودکانی که دلبستگی ناایمن دارند بیشتر احتمال دارد که مبتلا به اختلالات اضطرابی بعدی بشوند.برخی رفتارهای والدین نیز با بروز اختلالات اضطرابی مرتبط است. برای مثال والدینی که زیاد در کار کودک دخالت می کنند، والدینی که بیش از حد معمول از کودک حمایت می کنند یا زیاد کارهای روزمره کودک را کنترل می کنند؛ این رفتارها با ایجاد اختلال اضطرابی در کودک مرتبط است. چون این رفتارها وابستگی کودک را افزایش می دهد و از رشد خودمختاری او جلوگیری می کند.والدینی که بیش از حد حمایت می کنند هم این پیام را به کودک می دهند که دنیا جای خطرناکی است، و زمینه را برای یک سوگیری شناختی در کودک فراهم می کنند.علاوه بر این والدین ممکن است رفتارهای اضطرابی و یا اجتناب هایی که کودک به دلیل اضطراب دارد را تقویت کنند. یا اینکه کودک از طریق الگوبرداری و مشاهده رفتارها و افکار اضطرابی والدین آنها را یاد بگیردبرخلاف اختلال اضطراب جدایی که شیوع اش با افزایش سن کاهش می یابد شیوع اختلال اضطراب منتشر با افزایش سن بیشتر می شود. دخترها دو برابر بیشتر مستعد ابتلا به این اختلال هستند.اختلال اضطراب اجتماعی هم در کودکی شایع است. حدود 10 درصد کودکان سنین دبستان مبتلا به این اختلال هستند و معمولا در دختران 2 برابر است. این اختلال بیشتر در نوجوانان شروع می شود.دکتر طالبی زاده در مورد علایم استرس در کودکان گفت : شکایت های جسمی مخصوصا دل درد، کابوس شبانه، بی خوابی، کاهش اشتها یا مشکل در غذا خوردن، قشقرق راه انداختن، بی قراری، چسبیدن به دیگران مخصوصا والدین، یا رفتارهای پسرفت کننده مثل شب ادراری یا مکیدن شست، گوشه گیری از جمله علایم فشار روانی است. همچنین تمرکز کردن در کلاس درس برای این کودکان دشوار است. از تماس چشمی با سایر دانش آموزان یا معلم خودداری می کنند. وقتی در کلاس از آنها سوال می شود وحشت می کنند یا خشکشان می زند. تکالیف مدرسه را خوب انجام نمی دهند. با بچه های دیگه تعامل برقرار نمی کنند و وقت شان را در مدرسه به تنهایی سپری می کنند.اگر استرس خیلی زیاد باشد ممکن است منجر به حمله اضطرابی یا پانیک شود که با علایمی از جمله تپش قلب شدید، سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، تعریق، سرد شدن و یا گرم شدن بدن، احساس وجود توده در گلو، تنگی نفس، نفس نفس زدن، دشواری در تمرکز، دل درد و دل پیچه، حس غیر واقعی بودن خود یا محیط اطراف مشخص می شود.وی در مورد راهکارهای درمانی این مشکل گفت : داشتن یک برنامه منظم، واقع بینانه و متناسب - خواب کافی - تعذیه مناسب - پرهیز از دنبال کردن افراطی اخبار از طریق رادیو و تلویزیون و فضای مجازی - فعال بودن به لحاظ بدنی و ورزش کردن - محدود کردن استفاده از وسایل دیجیتال یکی از مهم ترین کارهایی که والدین باید انجام بدهند این است که بتوانند علایم اضطراب را در فرزندشان تشخیص دهند. اگر نشانه های اضطراب را دیدید با کودک در مورد آن صحبت کنید و ببینید می توانید با هم راه حلی برای کاهش آن پیدا کنید یا نه. گاهی اوقات ایجاد تغییرات جزئی در برنامه روزانه یا کاهش انتظارات والدین می تواند فشار روانی کودک را از بین ببرد.انتظارات زیاد والدین برای اینکه کودک دستاوردهایی فراتر از توانایی اش داشته باشد نیز می تواند فشار روانی بر کودک را افزایش دهد. لذا مهم است که این انتظارات واقع بینانه و متناسب با توانمندی های کودک باشد.یکی دیگر از راهکارها این است که اگر کودک از رفتن به مدرسه امتناع کرد از فعالیت هایی که دوست دارد محروم شود مثل تماشا کردن تلویزیون، گوشی یا بازی های ویدیویی در روزی که غیبت کرده است.داشتن یک دوست از بین همکلاسی ها که زمان هایی خارج از مدرسه را با او بگذراند هم می تواند به کاهش اضطراب مدرسه کمک کند.معلم باید علایم را بشناسد و متوجه شود که کودک تحت فشار روانی قرار دارد و از او حمایت کند.مراقب باشد که توسط بچه های دیگه مورد تمسخر یا قلدری قرار نگیرددر صورت امکان حجم کمتری از تکلیف به او بدهد