پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

با وجود اینکه در حال حاضر کشورمان با مسائل مهمی از جمله مسئله تحریم های کشورهای غربی، بیکاری، تورم، نارسایی های اجتماعی و فرهنگی و غیره روبروست بیراه نخواهد بود که مشکل یا دغدغه بودن یا نبودن (محدود شدن یا نشدن، فیلتر شدن یا نشدن و...) شبکه های اجتماعی که با عناوینی چون فیسبوک، وی چت و اینستاگرام و غیره معروف اند را نیز به این مسائل کشور اضافه کرد.
بحث در باب «شبکه های اجتماعی» بحثی است که این روزها نقل قول هر محفل و مجلسی است؛ به خصوص که اگر چند جوان و نوجوان هم در این محافل حضور داشته باشند و یا مبحثی در ارتباط با مسائل آنها شکل گرفته باشد.همچنین اظهارنظرهای متفاوت از سوی مسئولان در مورد شبکه های اجتماعی طی ماههای گذشته موجب شده است که تصمیم های متفاوتی درباره شبکه ها و نرم افزارهایی مانند وی چت و اینستاگرام اخذ شود. و در این بین باید حق داد به عده ای که در پی پیدا کردن پاسخی مبنی بر این پرسش باشند که: «بالاخره استفاده از اینگونه شبکه های اجتماعی عملی مفید به فایده است یا می تواند موجب ایجاد دغدغه ها، مسائل و مشکلات بیشتری شود؟».
بودن یا نبودن؟ مسئله این است
پرسش معروف "بودن یا نبودن؟" در زمینه برخی شبکه های اجتماعی که اکنون فیلتر هستند نه تنها برای آحاد جامعه وجود دارد بلکه این مسئله حتی برای افرادی که دستی بر آتش دارند نیز وجود دارد به نحوی که در پی یافتن پاسخ این پرسش دست به دامن مسئولانی همچون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و یا کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه می شدیم و یا بسیاری دیگر از مسئولین که این روزها در خلال سخنان خود به بحث شبکه های اجتماعی نیز اشاره ای دارند. قائم مقام موسسه تبیان و عضو شورای فیلترینگ در همین رابطه معتقد است که بخشی از برخوردهای سلبی در فضای مجازی در دولت قبلی بر اساس فضای سیاسی بوده و گاهی اوقات افراط شده است. حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا آقامیری در شهر قم مواردی را در خصوص شبکه های اجتماعی عنوان کرد و در همین باره توضیح داد: در سال 76 که اینترنت وارد کشور شد، برخورد ما با این تکنولوژی منفعلانه بود، علاوه بر این، عده ای غرض ورز از این فضا برای انگیزه های خود بهره مند شدند. به گفته وی هم اینک یک میلیارد و 200 میلیون نفر عضو شبکه اجتماعی فیس بوک هستند و تمام اینها در حال تولید اطلاعات هستند و در هر یک دقیقه 5 هزار عکس در فیس بوک تولید می شود و بالغ بر 250 میلیارد صفحه در این شبکه اجتماعی وجود دارد.
می‌توانستیم در فیلترینگ منعطف‌تر باشیم
این مسئول با اشاره به اینکه شبکه های اجتماعی کاملا حساب شده فضا را کنترل می کنند و در این فضا هر چه می خواهند دارند می افزاید: با توسعه شبکه های اجتماعی، هزینه جاسوسی پایین آمده است به نحوی که دشمنان فضا را به گونه ای مبهم می کنند که نمی شود راه را از بیراهه تشخیص داد. حجت‌الاسلام آقامیری معتقد است که بخشی از برخوردهای سلبی در فضای مجازی کشور بر اساس فضای سیاسی بوده و گاهی اوقات در این زمینه افراط شده است؛ وی درهمین رابطه می افزاید: در برخی موارد می‌شد منعطف‌تر برخورد کنیم ولی این سلیقه دولت قبلی بوده که تصور می‌کرد این گونه باید برخورد می‌شد. رئیس حوزه علمیه استان تهران، پالایش اینترنت را برای سالم ماندن محیط های علمی و حفظ خانواده و جامعه ضروری می داند و تاکید می کند: ما در فضای اینترنتی باید گاهی برخوردهای سلبی کنیم و بعضی سایت‌ها را از دسترسی خارج کنیم. هیچ کسی از برخورد با سایت‌های مستهجن ناراضی نیست. به گفته وی فیلترینگ حدود 70 درصد کارآیی دارد و این همان نهی از منکر است که در فضای سایبر محقق می شود.
حضور در فیسبوک جرم است یا خیر؟
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت یازدهم نیز تا به امروز اظهارات متعددی را در مورد استفاده از شبکه های اجتماعی داشته و معتقد است که بسیاری از افراد جامعه استفاده صحیحی از شبکه های اجتماعی دارند؛ با این حال وی گفته که وزارت ارتباطات نقشی در فیلترینگ ندارد. محمود واعظی در مورد فیلتر شدن وی چت نیز تاکید کرده است که «آنچه در کمیته تعیین مصادیق باعث شد وی چت فیلتر شود این است که بخشی از این شبکه اجتماعی باعث وارد شدن به حریم خصوصی دیگران می شود.» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در موضع گیری خود در خصوص شبکه های اجتماعی مانند فیس بوک و وی چت گفته است: دولت در خصوص بحث وی چت نظر خاصی مطرح نکرده اما برخی از وزرای دولت معتقد بودند که می‌توان بخش‌های مضر وی چت را فیلتر کرد چرا که وی چت یک وسیله ارتباطی بسیار مناسب است. علی جنتی پیش از این نیز در مورد فیس بوک گفته بود: به نظر من فیس‌بوک از مصادیق مجرمانه به شمار نمی‌رود و کسانی که عضو آن هستند، ارتباطات سالم و درستی دارند. نه تنها فیس‌‌بوک باید قابل دسترسی باشد بلکه قید "غیرقانونی" برای سایر شبکه‌های اجتماعی نیز باید برداشته شود. مسئول نامبرده همچنین در همین چندروز گذشته نیز با اشاره به موضع قوه قضائیه در مورد فیس بوک به خبرنگاران گفت: همانطور که یکی از مقامات قوه قضائیه اعلام کرده است عضویت در فیس بوک جرم نیست، اما به این دلیل که فیس بوک فیلتر است و شکستن فیلتر جرم است، این موضوع مشکل ایجاد می کند وگرنه اصل حضور در فیس بوک جرم نیست.
شبکه های اجتماعی در انتظار اجماع نظر مسئولان
اما همانطور که گفته شد و همانطور که مشخص است در چندماه اخیر اظهار نظرهای متفاوتی را در باب شبکه های اجتماعی از سوی مسئولان شاهد بوده ایم و آوردن تمام آنها در این مجال مقدور نیست و در این ارتباط آنچه مشخص است این است که هنوز به صورت مشخص از سوی نهادهای تصمیم گیر در زمینه این شبکه های مجازی اعلام نظری کارا و عملیاتی اعمال نشده و سیاست یکپارچه ای برای استفاده از این شبکه ها وجود ندارد. و شاید بتوان در همین جا اذعان داشت که مسئله شبکه های اجتماعی در انتظار اجماع نظر مسئولان است تا بتواند اعمال نظر کاربری، قانونی و مشخص را در ورای خود حس کند. بر همین اساس گزافه نبود که در این خصوص گپ و گفتی را هم با تنی چند از جوانان، دانشجویان و...، یعنی افرادی که به طور مشخص می توان آنها را مخاطبان اصلی شبکه های اجتماعی قرار داد برقرار کرد و همچنین بیهوده ندیدیم که در این رابطه نظرات کارشناسان مربوطه را هم داشته باشیم تا در حقیقت رویه گزارش (و گزارشها) به سمتی باشد که بتواند در جهت اتخاذ تصمیمی متقن و مطلوب یاری رسان مسئولان باشد.