پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

استفاده بی رویه از منابع آبی، کاهش بارش ها و چاه های غیرمجاز که تخریب منابع زیرزمینی آب را به دنبال داشته، تنش شدید آبی را برای بسیاری از نقاط کشور از جمله استان البرز به ارمغان آورده که می توان آن را بحرانی مستمر و فراموش نشدنی دانست.
لازمه آمادگی برای مقابله با هر بحرانی شناخت دقیق زوایای بحران و بررسی مستمر ابعاد آن است که گاه درباره تنش آبی و احتمال بروز خشکسالی در کشور به فراموشی سپرده می شود.
بهره برداری بی رویه از منابع آبی بسیاری از استان های کشور به ویژه البرز را در مرز کم آبی و تنش قرار داده و این زنگ خطر پایانی بر این توهم است که بارش های زمستان و بهار ارمغانی به نام پرآبی داشته است. همواره در مواقع بروز بحران اقداماتی مقطعی برای گذراز آن صورت گرفته و به فراموشی سپرده می شود، غافل از اینکه در مقاطعی بحران کمی فروکش می کند، اما ریشه های آن باقی است و می تواند کشور را بار دیگر با خطر مواجه کند که کمبود منابع آبی و احتمال بروز خشکسالی از اینگونه موارد است. مشاور وزیر نیرو و مدیرعامل شرکت مادر تخصصی مدیریت منابع آب ایران می گوید که 300 هزارحلقه چاه غیرمجاز در کشور حفر شده که بر اساس اعلام مسئولان استان البرز 12 هزار حلقه چاه غیرمجاز از این تعداد در این استان قرار دارد. با توجه به استمرار بحران، برنامه ریزی برای مقابله با آن نیز باید مستمر و در مقاطع زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت صورت گیرد و هیچ گاه به فراموشی سپرده نشود. کار برخورد با چاه های غیرمجاز در البرز به کندی پیش می رود و این امید وجود دارد که بخشی از 20 هزار حلقه چاه غیرمجازی که قرار است در سال جاری مسدود است، مربوط به استان البرز باشد. اکنون در کشور 500 هزار حلقه چاه مجاز و 300 هزار حلقه چاه غیرمجاز حفر شده که همین موضوع باعث فقر منابع زیرزمینی آب شده است. بر اساس اعلام مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران، ظرفیت برداشت از منابع آب زیرزمینی 48 میلیارد مترمکعب است اما با تاسف باید گفت که اکنون شش میلیارد اضافه برداشت از این منابع صورت می گیرد. استاندار البرز نیز بر این موضوع تاکید دارد که باید عامل به حرف نباشیم و عامل به عمل باشیم و برای حفظ منابع آب با یکدیگر هم پیمان شویم، تا بیشترین بهره وری را از منابع آبی داشته باشیم زیرا زنگ خطر کاهش منابع آبی به صدا درآمده است. بر اساس اعلام کارشناسان با نصب ابرازهای اندازه گیری گام های موثری در طرح احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیر زمینی برداشته شده اما به نظر می رسد این گام ها باید به طور جدی تر و با سرعت بیشتری برداشته شود. به گفته مسئولان استان البرزطرح احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی در البرز نیز آغاز شده و قرار است این دست طرح ها در سایر استان ها نیز به اجرا در آید. با این وجود، مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز می گوید که این استان در آستانه تنش آبی قرار دارد و اعمال نشدن مدیریت پیوسته، تغییرات آب وهوایی، راندمان پایین مصرف آب و گسترش شهرنشینی نیز این مشکلات را مضاعف کرده و امروز از چالش های ملی و استانی مدیریت منابع آبی است. بهزاد پارسا تاکید می کند که برای مقابله با چاه های غیرمجاز و انسداد آنها نیاز به اعتبارات ویژه است و در این خصوص به نقش سازمان های مردم نهاد در کنترل مصرف آب و مدیریت بهینه منابع آبی نیز اشاره ای کرد و خواستار مشارکت این تشکل ها در آگاه سازی مردم برای مدیریت مصرف آب به وی‍ژه در استان البرز با 3 میلیون نفر جمعیت شد. اکنون ظرفیت منابع آب استان 1263 میلیون متر مکعب است. ظرفیت منابع آب سطحی استان البرز 218 میلیون مترمکعب و منابع آب زیرزمینی 755 متر مکعب است که با افت 62 میلیون مترمکعبی منابع آب زیرزمینی در استان مواجه هستیم که این نشان می دهد البرز در مرز تنش آبی قرار دارد و با بارش هایی که صورت می گیرد نباید دچار توهم شد که مشکل کم آبی این استان برطرف شده است. مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز اشاره ای به وخامت اوضاع کرد و گفت: در دشت های کرج، تهران و هشتگرد افت آب زیرزمینی وجود دارد. پارسا با اشاره به اینکه در کشور از سال 86 به بعد هرچه به تعداد چاه های آب اضافه شده، به میزان دشت ها نیز اضافه شده است، گفت: گرچه در مورد آب نگرانی جهانی وجود دارد، اما این دغدغه و نگرانی در کشور ما جدی تر است. مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز اقداماتی نظیر فرهنگ سازی، آموزش، مطالعه برای پیاده سازی مدیریت مشارکتی در دشت های استان را از راهکارهایی دانست که می تواند به مدیریت منابع آب استان کمک کند. پارسا با اشاره به اینکه مهمترین محور احیاء آب، مدیریت مباحث اجتماعی با ابزار واگذاری فعالیت به مردم است، گفت: باید آموزش های لازم به اعضاء داده شود. کمبود منابع آبی و تهی شدن منابع زیرزمینی آب امروز از چالش های مدیریت کشور محسوب می شود و ضروری است به طور جدی تر برای مشارکت دادن مردم در مدیریت این منابع اقدام کرد. معاون آب منطقه ای البرز با برشمردن مشکلات و چالش های آب در این استان گفت: محدودیت منابع، جمعیت زیاد و وجود چاه های غیرمجاز از مهمترین چالش های آب در این استان است. وی افزود: اکنون حق آبه البرز از آب شرب در سد طالقان 35میلیون متر مکعب و سد کرج 20 میلیون متر مکعب در سال است. وی افزود:آب و فاضلاب استان در منطقه کرج تجهیزات لازم نداشته است فعلا 12میلیون متر مکعب از سدکرج استحصال می شود. وی با اشاره به اینکه تلاش شده تا 12میلیون متر مکعب از خط طالقان و 35میلون متر مکعب از سد که جمعا 47 میلیون متر مکعب آب استحصال شود. وی ادامه داد: باید اعتبار لازم اختصاص یابد تا تجهیزات و تاسیسات را برای سدهای کرج و طالقان خریداری کنیم. علاوه بر این، با برداشت بی رویه از منابع زیرزمینی آب، پدیده فرونشست رخ می دهد و خاک کیفیت خودش را از دست می دهد. کیایی پور از بین رفتن جاده ها و پل ها را از دیگر مشکلات کاهش سفره های زیر زمینی عنوان کرد و گفت: اگر بیش از حد استاندارد آب از سفره های زیر زمینی بهره برداری شود، دیگر بازگشتی برای آنها نخواهد بود. برنامه ریزی و نظارت بر اجرای برنامه ها برای حل مشکل کاهش منابع آبی در استان البرز ضرورتی اجتناب ناپذیر است، گرچه شاید امروز تا حدودی از ابعاد بحران کاسته شده باشد، اما بحران همچنان باقی است.