پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

استان البرز به وسعت پنج هزارو۸۰۰ کیلومتر علیرغم تنوع بالای اقلیمی مشکلات زیست محیطی فراوانی در زمینه آلودگی هوا و زمین وجود دارد که کاستن از این مشکلات نیازمند توجه دولت مردمی سیزدهم است.
استان البرز از نظر اقلیمی دارای تنوع زیادی است؛ به طوریکه از اقلیم بیابانی در قسمت های جنوبی شروع و تا اقلیم های نیمه مرطوب و مرطوب در قسمت های شمالی ادامه پیدا می کند؛از بین عوامل اصلی موثر در شکل گیری اقلیم استان البرز عامل «ارتفاع» به عنوان موثرترین فاکتور شکل دهنده اقالیم استان محسوب می گردد و تاثیر آن در کاهش دما و ازدیاد بارندگی با افزایش ارتفاع مشهود است.درگستره اقلیمی استان البرز ۶ نوع اقلیم خشک معتدل و خشک سرد، نیمه خشک سرد و معتدل، نیمه مرطوب سرد ،مرطوب سرد قابل تشخیص می باشد؛منابع آبهای سطحی رودخانه های کرج و طالقان از مهمترین منابع آب شرب پایتخت در این استان قرار دارند و رودخانه و سد کرج با جهت شمال به جنوب )درمحدوده شرق شهرستان کرج( و رودخانه طالقان شرق به غرب )در محدوده شمال شهرستان طالقان جریان دارند.این رودخانه ها علاوه بر ارزش اکولوژیکی در رونق گردشگری استان نیز نقش بسزایی دارند؛رودخانه کرج در نهایت به دریاچه نمک قم می ریزد و رودخانه طالقان با رودخانه الموت رود پیوند خورده و با قزل اوزن به سفید رود و دریای خزر می ریزد.از دیگر رودخانه های مهم استان می توان رودخانه کردان و برغان نام برد؛این رودخانه ها نیز در توسعه کشاورزی ، رونق صنعت و گردشگری با اهمیت بوده و از ارتفاعات شمالی ساوجبلاغ و سرچشمه می گیرند.
رودخانه شور نیز از رودخانه های مهم استان می باشد که با عبور رودخانه کردان و برغان از اراضی بیابانی و کفه های نمکی دشت نظرآباد و اشتهارد ، به این نام شهرت یافته و در نهایت به دریاچه نمک استان قم می ریزد.طبیعت استان البرز فاقد پوشش جنگلی طبیعی وسیع و یکپارچه است. این ناحیه به لحاظ ویژگی های اقلیمی، پایین بودن میانگین بارندگی از توان اکولوژیک بالا برخوردار نیست به همین دلیل پوشش جنگلی طبیعی تنک و فاصله درختان نسبت به یکدیگر زیاد است.مجموع جنگل های انبوه، نیمه انبوه ، تنک و دست کاشت حدود ۱۶ هزار و ۹۲۰ هکتار معادل سه و نیمه درصد وسعت استان می باشد؛ گونه های درختان عمده جنگلی عبارت هستند از ارس، داغداغان و زبان گنجشک به صورت پراکنده و درختان بید، چنار در دره ها و حاشیه رودخانه دیده می شود.تنوع درختچه ها از گونه های درختی بیشتر است به طوریکه مهمترین درختچه های موجود شامل زرشک، بادام وحشی، نسترن، گز و افرا است ؛ حدود ۷۲ درصد وسعت استان از مراتع تشکیل شد و حدود ۱۷ تیپ مرتعی در استان شناسایی شده است.در مجموع حیات وحش البرز ۱۵۹ گونه جانوری از رده پستانداران، پرندگان، خزندگان، دوزیستان و ماهی ها در این منطقه شناسایی شده است.
۲۸ گونه پستاندار(پلنگ ،خرس قهوه ای، پازن، قوچ و میش، سیاه گوش)، بیش از ۲۰۰ گونه پرنده (کبک،کبک دری، عقاب طالیی، کرکس، بلدرچین)، ۲۳ گونه خزنده (آگاما، گرزه مار، افعی البرزی) که ۲ گونه از آنها جزو گونه های بومی هستند.مناطق تحت مدیریت حفاظت محیط زیست استان البرز شامل منطقه جنوبی منطقه حفاظت شده البرز مرکزی واقع در شهرستان کرج، رودخانه حفاظت شده کرج واقع در شهرستان کرج ، منطقه شکار ممنوع طالقان، تالاب صالحیه در نظرآباد است.
همچنین مناطق پیشنهادی ارتقاء سطح استان که در دست پیگیری می باشد شامل اثر طبیعی ملی پیشنهادی درخت ارس شهرستانک واقع در شهرستان کرج و اثر طبیعی ملی پیشنهادی غاریخ مراد واقع در شهرستان کرج و منطقه شکارممنوع تالاب صالحیه است.با این وجود استان البرز با داشتن باغ های سرفلک کشیده تا پیش از دهه ۶۰ و ۷۰ شمسی یکی از مناطق خوش آب و هوای کشور بوده به طوریکه این ویژگی های اقلیمی سبب شد تا بسیاری از خوش نشینان پایتخت و ساکنان سایر مناطق کشور این استان را به عنوان سکونتگاه انتخاب کنند.
وضعیت زیست محیطی البرز از نگاه حفاظت محیط زیست
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان البرز با اشاره به وجود ظرفیت ها طبیعی استان به برخی چالش ها در این بخش اشاره کرد و گفت : فعالیت گسترده واحدهای تولیدی صنعتی علیرغم اینکه ظرفیت بالایی از لحاظ اشتغالزایی و تولید به شمار می رود به لحاظ زیست محیطی مشکلاتی به وجود آورده است.«فردین حکیمی » بیان داشت : از جمله چالش ها در این بخش آلودگی آب و خاک به دلیل نبود تصفیه خانه مناسب در برخی از این واحدها می باشد.وی همچنین از دیگر معضلات اصلی استان را آلودگی هوا دانست و اظهار داشت: سال گذشته فقط چند روز انگشت شمار را شاهد هوای پاک در استان بودیم و بیشتر روزها در حالت ناسالم برای گروه های حساس یا تمام گروه های سنی قرار داشت.وی ریشه اصلی این آلایندگی را منابع متحرک (خودروها) با ۶۲ درصد سهم و سپس منابع ثابت (کارخانجات و واحدهای مسکونی) با ۳۸ درصد سهم عنوان کرد و گفت: یکی از خواسته های اصلی البرزنشینان از دولت سیزدهم چاره اندیشی برای کاهش و به حداقل رساندن وضعیت آلودگی هوای این استان می باشد.
حکیمی با بیان اینکه البرز یک استان دارای عرصه های بیابانی است، افزود: یکی دیگر از دلایل آلودگی هوا برخاستن گرد و غبار و ریزگرد از بیابان های استان در نظرآباد و اشتهارد است که نیازمند گسترش اجرای طرح های بیابانزدایی است.وی در ادامه به دیگر نقاط ضعف و چالش ها در حوزه محیط زیست طبیعی و انسانی استان اشاره کرد و اظهار داشت: کمبود نیروهای محیط بان و ضرورت تغییر شاخص های مربوط به جذب محیط بان، عدم وجود گروه امداد و نجات و تیم واکنش سریع در محیط زیست، اجرای پروژه های راهسازی بدون رعایت ملاحظات زیست محیطی و عدم مدیریت یکپارچه زیستگاه های حیات وحش در مرز مشترک با سایر استان ها از جمله این مشکلات به شمار می رود.مدیرکل حفاظت محیط زیست استان البرز، عدم تناسب تعداد دام وظرفیت مراتع و عدم امکان برآورد و وصول خسارات ناشی از تخلفات تعلیف غیر مجاز، عدم تعیین ارزش اقتصادی و کارکردی زیست بوم ها و برداشت بی رویه و کاهش ظرفیت آبخوان های منطقه بدلیل افت شدید منابع آب زیر زمینی و عدم تناسب بین جمعیت حیات وحش و سلاح های شکاری (مجاز و غیر مجاز) را از دیگر معضلات محیط زیست استان برشمرد.وی، از دیگر این مشکلات را تعارض بین جوامع محلی و حیات وحش بدلیل تخریب زیستگاه ها و عدم پرداخت خسارت و تهدیدات ناشی از تصادفات جاده ای و شیوع بیماری های مشترک بین دام و حیات وحش، تخصیص حقابه زیست محیطی مورد نظر محیط زیست انتقال آب میان حوضه ای و اجرای بهره برداری پایدار از تالاب ها با اولویت حمایت از معیشت جوامع محلی عنوان کرد.مدیرکل حفاظت محیط زیست استان البرز اجرای برخی طرح ها و پروژه های عمرانی بدون انجام مطالعات امکان سنجی یا امکان سنجی نامناسب، فقدان استراتژی آینده نگری در منابع محیط زیستی کشور، افزایش روز افزون مصارف آب و اجرای طرح های انتقال آب بین حوضه ای، عدم تناسب ناوگان حمل و نقل عمومی شهری در کلانشهرها با میزان جمعیت و سفرهای درون شهری و عدم توزیع جامع سوخت های استاندارد یورو ۴ و ۵ در کلانشهرها را از دیگر این مشکلات عنوان کرد.وی با اشاره به مشکلات بی شمار در حوزه محیط زیست استان افزود: عدم وجود استانداردهای لازم برای بسیاری از محصولات بازیافتی، عدم بازچرخانی آب جهت استفاده در مصارف مختلف به ویژه برای آبیاری فضای سبز و عدم احداث سیستم تصفیه خانه فاضلاب مراکز بزرگ خدماتی از جمله دانشگاه ها و پادگان ها از دیگر این مشکلات به شمار می رود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان البرز به راهکارها و برنامه های عملیاتی برای رفع این معضلات اشاره کرد و پیگیری و جلوگیری از آبیاری اراضی کشاورزی توسط فاضلاب های خام انسانی و صنعتی، تغییر رویکرد دستگاه ها به اصلاح الگوی کشت و الزام به کاشت گونه های بومی و کم آب بر و الزام شهرداری ها و واحدهای خدماتی به احداث تصفیه خانه های فاضلاب محلی(لوکال) با قابلیت بازچرخانی از جمله این راهکارها است.وی، بررسی وضعیت کیفیت منابع آلوده کننده آب اعم از سطحی و زیر زمینی، ایجاد ردیف اعتباری مستقل در بودجه سالانه کشور تحت عنوان مقابله با ریزگرد، آلودگی هوا و پسماند، پیگیری توسعه فناوری های مبتنی بر انرژی های نوین و تجدید پذیر به منظور کاهش استفاده از سوخت های فسیلی و توسعه، تقویت و بهسازی سیستم حمل و نقل درون و برون شهری با تأکید بر شبکه ریلی در کلانشهرها است.حکیمی ادامه داد: تهیه اطلس آلودگی خاک کشور به تفکیک استان ها برای اعمال مدیریت یکپارچه محیط زیستی و پیگیری ساماندهی مراکز دفن کنونی پسماند های عادی شهری شامل تصفیه و مدیریت شیرابه های تولیدی، استحصال بیوگاز از زباله، پوشاندن زباله با استفاده از پوشش خاک وایجاد درختکاری، استفاده از فن آوری های مدرن در حوزه مدیریت پسماند(بازیافت، انرژی های نو، ایجاد سیستم های هاضم، پیرولیز و لندفیل مهندسی ) با همکاری سازمان مدیریت پسماند شهرداری ها و سایر دستگاه های از دیگر این پیشنهادات و راهکارها برای ارتقای وضعیت زیست محیطی البرز است.وی، فعال سازی صندوق ملی محیط زیست در حوزه مدیریت پسماندهای صنعتی و ویژه و تجهیز سایت های بی خطرسازی پسماند توسط بخش خصوصی از دیگر این راهکارها به شمار می رود.اکنون مردم و مسوولان استان البرز از دولت سیزدهم انتظار دارند با اجرای طرح های مناسب ترافیکی و زیست محیطی ، بار دیگر هوای پاک و سرسبزی به این استان پرجمعیت بازگردد.استان البرز با جمعیتی حدود سه میلیون و ۲۰۰ هزار نفر خرداد ماه سال ۸۹ با هفت شهرستان تابعه از استان تهران منفک و به عنوان استان سی و یکم کشور شناخته شد. رئیس جمهور در قالب نوزدهمین سفر استانی هیات دولت و در سال "تولید، دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین" به منظور بررسی اولویت‌های توسعه بخشی و تصمیم گیری برای رفع مشکلات مردم عصر امروز پنجشنبه ۱۸ فروردین ماه به استان البرز سفر می‌کند.آیت الله سیدابراهیم رئیسی پیش از این به ۱۸ استان شامل هرمزگان، قم، یزد، لرستان، زنجان، سمنان، اردبیل، فارس، خوزستان، سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، ایلام، کهگیلویه وبویراحمد، بوشهر، گیلان، گلستان، مازندران و مشهد سفر کرده است.