پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

سایه سنگین خشکسالی درسالهای اخیر علاوه بر بخش کشاورزی و منابع آبی، حیات وحش را نیز به واسطه از بین رفتن پوشش گیاهی تحت تاثیر خود قرار داده به گونه ای که حیوانات وحشی گرسنه برای یافتن غذا به شهرها و مناطق روستایی استان البرز پناه می آوردند.
اگرچه توسعه مناطق شهری و روستایی بیشترین آسیب را به حیات جانوری و گیاهی زده و با تخریب بخشی از زیستگاه های جانوران همراه شده اما طی سالهای اخیر خشکسالی نیز مزید بر علت شده بطوریکه بسیاری از حیات وحش زیستگاه طبیعی خود را از جمله آب ، غذا و حتی شرایط زیستی از دست داده اند .با کم شدن منابع آبی در مناطق مختلف تضاد منافع بین انسان و حیوان هم بوجود می آید چراکه وقتی غذا و آب کم شود حیوانات به محدوده شهری و روستایی هجوم می‌آورند و آنجاست که تعارض بالا می‌رود، چراکه حیات وحش برای زنده‌ماندن به تکاپو می افتند اما تکاپویی که آن‌ها را نه به مسیر زندگی بلکه به کام مرگ می‌کشاند.این سالها خشکسالی بر زیستگاه های حیات وحش سایه شوم افکنده و جانورانی که با کاهش بارندگی و خشکیدن چشمه‌ها مواجه شده اند بسیاری از موقع برای نوشیدن جرعه ای از آب حتی ممکن است روانه‌ کشتزارها و باغ‌ها شوند درحالی که خطراتی مانند تصادفات جاده ای یا تله شکارچیان کمین آنان را می کشد.
زیستگاه های حیات وحش استان البرز نیز از تبعات منفی خشکسالی درامان نمانده و جانواران برای دسترسی به آب و علوفه به زیستگاه های انسانی روی می آورند بطوریکه روباه، شغال و خرس در استان البرز مانند حیوانات اهلی ازجمله گربه به وفور در مناطقی از استان مشاهده می شود .
مرگ بی صدای حیات وحش البرز در پی خشکسالی
اکنون ۳۰۵ گونه پرنده وحشی، ۴۶ گونه پستاندار، ۴۳ گونه خزنده، سه گونه دوزیست و هفت گونه ماهیان در استان البرز شناسایی شده است و از طرفی به لحاظ زیستگاههای مهم حیات وحش تنها یک منطقه حفاظت شده تحت عنوان منطقه حفاظت شده البرز جنوبی در محدوده شمال شرقی شهرستان کرج به موازات محور کرج - چالوس به مساحت حدد ۶۴ هزار هکتار وجود دارد.
این منطقه زیستگاه گونه های جانوری نظیر کل و بز ، قوچ و میش، خرس قهوه ای، پلنگ، سیاه گوش ، گرگ و گراز ، عقاب طلایی ، کبک و سایر گونه ها است و همچنین منطقه شکار ممنوع طالقان به مساحت ۷۵ هزار هکتار به عنوان زیستگاه کل و بز زیر چتر پایش محیط بانان قرار دارد.
اگرچه درجدال با خشکسالی مجموعه محیط زیست استان البرز تمام تلاش خود را برای حفاظت از حیات وحش به کار بسته بطوریکه درسال گذشته ۱۰۰ گونه جانوری در طبیعت تیمار داری و رهاسازی شدند اما با استمرارخشکسالی شدید دراستان البرز به نوعی با هجوم جانوران حیات وحش مواجه هستیم که مشارکت مردمی را درجهت حفظ این سرمایه های زیست محیطی را می طلبد چراکه نوع برخورد و رفتار با این جانوران در بقای آنها موثر است .سالانه موارد زیادی از حمله یا ورود حیات وحش به روستاها و شهرها ثبت می‌شود که به انسان‌ها و دام‌ها خسارت جدی وارد می‌شود یا موجب مرگ خود آنها می شود؛ چند روز پیش چهار قلاده خرس در مقابل دوربین یک خانه در روستای "وارنگه رود " حضور خود ثبت کرد و بنا به گفته رئیس اداره حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست استان البرز عوامل متعددی سبب بروز این مهم شده است ." علی اصغر جوادیان " افزود: کاهش منابع غذایی ، تغییرات اقلیمی و خشکسالی ،تداخل زیستگاهی ناشی از توسعه انسانی ، دسترسی به منابع غذایی انسانی ، رفتارهای فصلی و ینازهای متابولیک ، الگوهای مهاجرت و جفت گیری از دلایل پناه آوردن جانوران حیات وحش به زیستگاه های انسانی است .
وی با اشاره به حضور چهار قلاده خرس در روستای وارنگه رود کرج بیان داشت: عوامل موثر بر نزدیکی خرس‌های قهوه‌ای به مناطق مسکونی و راهکارهای مدیریت تعارض انسان و حیات وحش است .
جوادیان گفت: نزدیکی گونه‌های بزرگ‌جثه‌ای همچون خرس قهوه‌ای (Ursus arctos) به سکونتگاه‌های انسانی طی سال‌های اخیر در برخی مناطق کشور به‌عنوان یک مساله زیست‌محیطی و اجتماعی قابل توجه مطرح شده است.وی بیان کرد: این پدیده نه‌تنها بر امنیت جوامع انسانی تاثیرگذار است، بلکه تهدیدی جدی برای بقای این گونه و سایر اجزای بوم‌سازگان به شمار می‌آید. از این‌رو بررسی علل بروز این رفتار و ارائه راهکارهای علمی و مدیریتی برای کنترل آن، ضرورتی انکارناپذیر است.
حضور بیشتر وحوش جانوران در زیستگاه انسان برای غذا
وی با اشاره به عوامل موثر در نزدیکی خرس‌ها به سکونتگاه‌ها اضافه کرد: یکی از این عوامل کاهش منابع غذایی طبیعی که مهم‌ترین عامل محرک، کاهش دسترسی به منابع غذایی طبیعی در زیستگاه‌ها است.جوادیان یادآور شد: کاهش میوه‌های جنگلی، دانه‌ها و جمعیت جوندگان به‌دلیل تغییرات اقلیمی یا فعالیت‌های انسانی، خرس‌ها را به جست‌وجوی منابع غذایی جایگزین در مجاورت سکونتگاه‌ها سوق می‌دهد.رییس اداره حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست استان البرز،تغییرات اقلیمی و خشکسالی را از دیگر عوامل دراین زمینه برشمرد و افزود: خشکسالی‌های مکرر و تغییر الگوهای بارش سبب افت کیفیت زیستگاه‌ها شده و ظرفیت غذایی آن‌ها را کاهش داده است. این تغییرات اکولوژیک به‌طور مستقیم بر رفتار جست‌وجوی غذا در جانوران حیات وحش اثر می‌گذارد.
وی با اشاره به تداخل زیستگاهی ناشی از توسعه انسانی گفت: ساخت‌وساز در حاشیه یا درون حریم زیستگاه‌های طبیعی، منجر به کاهش عرصه‌های بکر و افزایش تماس مستقیم میان انسان و حیات وحش می‌شود. این تغییر کاربری اراضی یکی از عوامل اصلی در تعارضات کنونی است.جوادیان یاد آورشد: زباله‌های شهری و روستایی، پسماندهای غذایی و محصولات کشاورزی رهاشده در باغ‌ها و مزارع، منابع غذایی در دسترس و پرکالری ایجاد می‌کند که آن‌ها را به سمت سکونتگاه‌های انسانی جذب می‌کند.وی اضافه کرد: در فصل تابستان و به‌ویژه پاییز، وحوش برای ذخیره انرژی پیش از زمستان‌خوابی، فعالیت جست‌وجوی غذا را افزایش می‌دهند. این نیاز فیزیولوژیک، احتمال حضور آن‌ها در اطراف سکونتگاه‌ها را تقویت می‌کند.
رییس اداره حیات وحش محیط زیست استان البرز گفت: رفتارهای مرتبط با جفت‌یابی یا تغییر مسیرهای مهاجرتی نیز در برخی مناطق باعث خروج خرس ها به عنوان نمونه ای از وحوش از زیستگاه‌های اصلی و نزدیک شدن به مناطق انسانی می‌شود.
پیامدهای اکولوژیک و اجتماعی نزدیک شدن حیات وحش به انسان
جوادیان افزایش احتمال بروز خسارت‌های مالی (باغ، محصولات کشاورزی، دام‌ها) و تهدیدات امنیتی را از پیامدهای اکولوژیک و اجتماعی نزدیک شدن حیات وحش به انسان برای انسان خواند.
وی گفت: این نزدیک شدن حیات وحش به زیستگاه انسان نیز افزایش خطر کشته‌شدن بر اثر تعارض مستقیم، حوادث جاده‌ای یا اقدامات مقابله‌ای انسان‌ها را در بر دارد.رییس اداره حیات وحش محیط زیست استان البرز، احداث حصار ایمن در اطراف باغات و تاسیسات واقع در مجاورت زیستگاه‌ها، مدیریت پسماند و جلوگیری از دسترسی حیات وحش به زباله ، مواد غذایی انسانی طراحی طرح‌های بیمه محصولات کشاورزی و دام‌های اهلی جهت جبران خسارت‌ها و کاهش انگیزه مقابله مستقیم با حیوانات را از راهکارهای موثر برشمرد.جوادیان بر جلوگیری از ساخت‌وساز جدید در حریم زیستگاه‌های حساس و اعمال محدودیت‌های کاربری اراضی ، توسعه سازوکارهای اطلاع‌رسانی و واکنش سریع برای انتقال ایمن یا دورسازی حیات وحش از سکونتگاه‌ها در این زمینه تاکید کرد .رییس اداره حیات وحش محیط‌زیست استان البرز از مردم خواست تا در صورت مشاهده وحوش با مراجعه به نزدیک‌ترین اداره یا پاسگاه محیط زیست، نهایت همکاری را برای جلوگیری از وارد آمدن هر گونه آسیب به این گونه‌های جانوری ارزشمند، انجام دهند.وی تاکید کرد: شهروندان باید توجه داشته باشند که پیش از همه چیز باید از گرفتن و یا آزار و اذیت آن‌ها خودداری کنند.