پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

«سنن النبی» اثر ماندگار علامه سید محمدحسین طباطبایی از متون برجسته سیره‌نگاری تحلیلی است که با نگاهی نظام‌مند و عمیق به ترسیم ابعاد گوناگون شخصیت و سیره عملی پیامبر اسلام (ص) می‌پردازد.
به گزارش ستاد خبری سی‌وسومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، «سنن النبی» اثر ماندگار علامه سید محمدحسین طباطبایی، از متون برجسته سیره‌نگاری تحلیلی است که با نگاهی نظام‌مند و عمیق به ترسیم ابعاد گوناگون شخصیت و سیره عملی پیامبر اسلام (ص) می‌پردازد.این کتاب مجموعه‌ای کم‌نظیر از ۹۱۸ حدیث معتبر درباره سیره عملی رسول خدا (ص) را در بر می‌گیرد. علامه طباطبایی در این اثر، سنت‌های نبوی را در گستره وسیعی از حوزه‌های زندگی فردی، اجتماعی، عبادی و اخلاقی مورد بررسی قرار داده است. علامه طباطبایی در این اثر ثابت می‌کند که سیره پیامبر(ص)، مجموعه‌ای از رفتارهای منفرد نیست، بلکه شبکه به‌هم‌پیوسته‌ای از ارزش‌هاست که هر فرد می‌تواند متناسب با شرایط خود آن را بازآفرینی کند.
مؤلف و جایگاه علمی
علامه سید محمدحسین طباطبایی (۱۲۸۱-۱۳۶۰ ش) از برجسته‌ترین چهره‌های فلسفی، تفسیری و عرفانی جهان اسلام در قرن چهاردهم هجری، است. وی با آثاری ماندگار چون «تفسیر المیزان»، «اصول فلسفه و روش رئالیسم»، «بدایة الحکمه» و «نهایة الحکمه» شناخته می‌شود. رویکرد تحلیلی و نظام‌مند علامه در «سنن النبی» بازتاب دهنده عمق نگاه او به مبانی اسلامی است.
ساختار و محتوای اثر
این کتاب در ۲۱ باب اصلی و ملحقاتی غنی تدوین شده که مهم‌ترین بخش‌های آن عبارت‌اند از:
باب اول: «شمائل پیامبر (ص)» دربرگیرنده ۴۹ حدیث درباره ویژگی‌های ظاهری، اخلاقی و شخصیتی رسول خدا.
باب دوم: «آداب معاشرت» شامل ۳۶ حدیث درباره شیوه‌های تعامل اجتماعی پیامبر با افراد مختلف.
باب سوم: «آداب نظافت و احکام زینت» مشتمل بر ۳۴ حدیث درباره پاکیزگی و آراستگی.
باب چهارم: «آداب سفر» دربرگیرنده ۱۱ حدیث درباره شیوه سفر کردن پیامبر.
باب پنجم: «آداب پوشیدنی‌ها» شامل ۱۸ حدیث درباره لباس و پوشش.
باب ششم: «آداب مسکن» مشتمل بر ۵ حدیث درباره شیوه زندگی و مسکن.
باب هفتم: «آداب خوابیدن و بستر» شامل ۳ حدیث درباره آداب استراحت.
باب هشتم: «آداب زناشویی و تربیت فرزند» دربرگیرنده ۹ حدیث درباره خانواده و تربیت.
باب نهم: «آداب غذاها و آشامیدنی‌ها» شامل ۵۲ حدیث درباره آداب خوردن و آشامیدن.
باب دهم: «آداب خلوت‌ها» مشتمل بر ۹ حدیث درباره آداب خلوت و تنهایی.
باب شانزدهم: «آداب نماز» شامل ۶۰ حدیث درباره نماز و مناسک عبادی.
باب هفدهم: «آداب روزه» دربرگیرنده ۱۷ حدیث درباره روزه و آداب آن.
باب بیستم: «آداب قرائت قرآن کریم» مشتمل بر ۸ حدیث درباره تلاوت قرآن.
باب بیست و یکم: «آداب دعا و ذکر» شامل ۵۹ حدیث درباره دعا و اذکار.
رویکرد تحلیلی و تربیتی
آنچه«سنن النبی» را از دیگر آثار سیره‌نگاری متمایز می‌سازد، نگاه تحلیلی و فلسفی علامه طباطبایی است. علامه با الهام از آیه شریفه «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ» کوشیده است تا سنت‌های پیامبر (ص) را در قالبی نظام‌مند و کاربردی ارائه دهد. او سنت‌های نبوی را صرفاً به عنوان مجموعه‌ای از اعمال منفرد نمی‌نگرد، بلکه آنها را در چارچوب نظام تربیتی اسلام قرار داده و به تبیین حکمت‌ها و فلسفه این سنت‌ها می‌پردازد. این نگاه ویژه، کتاب را به منبعی ارزشمند برای الگوبرداری عملی از سیره پیامبر در زندگی معاصر تبدیل کرده است. از ویژگی‌های برجسته این اثر می‌توان به اتکای صرف بر منابع معتبر اسلامی، پرهیز از نقل وقایع حاشیه‌ای، توجه به جنبه‌های عملی سیره و ارائه تصویری جامع از سیره عملی پیامبر(ص) اشاره کرد.تاکنون مترجمان مختلفی به برگردان فارسی «سنن النبی» اقدام کرده‌اند، اما یکی از روان‌ترین ترجمه‌ها را حسین استادولی توسط انتشارات پیام بهاران ارائه کرده است. بخش‌هایی از آن را در ادامه می‌خوانید:
اخلاق پیامبر صلّی الله علیه و آله
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: خداوند عقل را آفرید و به او گفت عقب برو، عقب رفت. سپس فرمود: پیش بیا، پیش آمد. آن‌گاه فرمود: مخلوقی را نیافریدم که نزد من محبوبتر از تو باشد. پس نود و نه جزء از آن را به [من] محمد بخشید، و یک جزء دیگر را میان همه بندگان قسمت نمود.رسول خدا صلى الله علیه و آله می‌فرمود: من به اخلاق نیک و پسندیده برانگیخته شده‌ام.امام صادق عليه السّلام فرمود: خداوند رسول خویش را به اخلاق نیک و پسندیده مخصوص گردانید، شما هم خود را بیازمایید، اگر آن اخلاق نیک در شما بود خدای را سپاس گفته و از او بخواهید تا آن را در شما بیفزاید. سپس امام علیه السّلام آنها را بدین ترتیب ده خصلت شمرد، یقین، قناعت، صبر، شکر، بردباری، خوش‌خلقی، سخاوت، غیرت، شجاعت و جوانمردی.انس گوید: رسول خدا صلّی الله علیه و آله شجاع‌ترین، نیکوترین و سختی‌ترین مردم بود. شبی صدای هولناکی به گوش مردم مدینه رسید که همه وحشتزده به سوی آن صدا شتافتند. در این میان دیدند رسول خدا صلی الله علیه و آله پیش از همه بیرون آمده در حالی که سوار بر اسب ابو طلحه شده و شمشیر بر گردن انداخته و به مردم می‌فرماید: نترسید، چیزی نیست، عجب اسب تیز تکی است!على علیه السّلام فرمود: چون تنور جنگ گرم می‌شد و دو لشکر به هم می‌رسیدند ما به رسول خدا صلى الله علیه و آله پناهنده می‌شدیم و هیچ کس به دشمن نزدیکتر از آن حضرت نبود.ابوسعید خدری گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله از دختران پرده‌نشین باحیاتر بود. و هرگاه چیزی را دوست نمی‌داشت از قیافه آن حضرت در می‌یافتیم.امام صادق عليه السّلام به حفص بن غیاث فرمود: ای حفص، هر که صبر کند اندکی صبر کرده و هر که بی‌تابی کند اندکی بی‌تابی کرده است. سپس فرمود: در همه کارهایت صبر پیشه ساز، زیرا خدای بزرگ محمّد صلّى الله علیه و آله را به پیامبری برانگیخت و او را امر به صبر و مدارا نمود و فرمود: «بر آنچه می‌گویند صبر کن و به طوری شایسته از آنان دوری گزین، و مرا با تکذیب کنندگان توانگر و مرفه واگذار.و نیز فرمود: «بدی دیگران را با بهترین روش دور کن، تا آن که میان تو و او دشمنی است گویی دوست گرم و صمیمی است. و از این خصلت برنخورند جز کسانی که صبر پیشه کنند و کسی که دارای بهره‌ای بزرگ {از اندیشه و خرد} است» رسول خدا صلى الله علیه و آله هم صبر نمود تا او را به چیزهای بزرگ متهم کردند. از این رو دلتنگ شد و خداوند این آیه را نازل نمود: «و ما به خوبی می‌دانیم که تو سینه‌ات از آنچه می‌گویند تنگ می‌شود. پس به همراه ستایش پروردگارت تسبیح گوی و از سجده گزاران باش. باز هم او را تکذیب کردند و متهم نمودند و حضرت غمگین شد و خداوند این آیه را فرستاد: «ما به خوبی می‌دانیم که آنچه می‌گویند تو را غمگین می‌کند. اما آنان تو را تکذیب نمی‌کنند بلکه این ستمگران آیات خدا را تکذیب می‌کنند.