پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

خاک یکی از سرمایه‌های طبیعی و حیاتی زمین است که نقش اساسی در تأمین زنجیره غذایی انسان و سایر موجودات دارد؛ این عنصر آلی، پایه سبزینگی و طراوت طبیعت محسوب می‌شود و در صورت از بین رفتن آن، حیات انسان و طبیعت با خطر جدی مواجه خواهد شد.
امروزه به‌دلیل افزایش نیازهای بشر و بهره‌برداری نادرست، این منبع ارزشمند بیش از گذشته در معرض تهدید قرار گرفته و حفظ و مدیریت پایدار آن ضرورتی انکارناپذیر است ؛ اهمیت خاک در کشاورزی به‌گونه‌ای است که می‌توان آن را ستون اصلی تولید مواد غذایی دانست.خاک با در اختیار قرار دادن مواد مغذی مورد نیاز گیاهان، چرخه زندگی آن‌ها را کامل می‌کند و از سوی دیگر نقش مهمی در تصفیه طبیعی آب از طریق نفوذ دارد. با این حال، فرسایش، شور شدن تدریجی، کاهش وسعت اراضی کشاورزی و آلودگی ناشی از فعالیت‌های انسانی، کیفیت خاک را به‌طور جدی تهدید کرده است.تغییرات اقلیمی و افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای، مشکلات خاک را تشدید کرده‌اند. علاوه بر این، برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی در نقاط مختلف کشور سبب فرونشست زمین شده و کارایی خاک را در فعالیت‌های تولیدی کاهش داده است. مجموعه این عوامل هشدار می‌دهد که سلامت غذا، امنیت آب و آینده سکونت‌گاه‌های بشری به لایه‌ای شکننده و آسیب‌پذیر به نام خاک وابسته است و تداوم بی‌توجهی خسارت‌های جبران‌ناپذیری در پی خواهد داشت.گزارش‌های جهانی نیز زنگ خطر را به صدا درآورده‌اند. حدود ۴۰ درصد از سطح خشکی‌های جهان تخریب شده و ۳۰ درصد اراضی کشاورزی حاصلخیزی خود را از دست داده‌اند. هر سال ۱۲ میلیون هکتار خاک مولد از بین می‌رود که تقریباً برابر با وسعت کشور یونان است. تا سال ۲۰۲۰ میلادی بیش از یک میلیارد و ۶۰۰میلیون هکتار زمین در جهان بر اثر فعالیت‌های انسانی تخریب شده و زندگی بیش از سه میلیارد نفر را تحت تأثیر قرار داده است.
امروزه حدود ۵۶۶ میلیون هکتار از مزارع جهان با مشکل جدی تخریب خاک روبرو هستند.در چنین شرایطی، افزایش سطح زیرکشت راه‌حل آینده نیست. مسیر درست، ارتقای بهره‌وری از طریق کشاورزی دقیق، دیجیتال و حفاظتی است. احیای اراضی تخریب‌شده می‌تواند سودی بالقوه تا ۱۴۰ تریلیون دلار برای اقتصاد جهانی ایجاد کند و امنیت غذایی پایدار را تضمین نماید.
مهمترین مساله اقتصاد کشور وجهان آب ،خاک هستند
دکتر " سید محمدعلی ابراهیم‌زاده موسوی" رییس دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، با تأکید بر اهمیت منابع آب و خاک برای اقتصاد کشور و جهان، خواستار توجه بیشتر به این حوزه از طریق پژوهش و فعالیت‌های علمی شد.به گفته او، جامعه هنوز به این باور نرسیده است که نسبت به خاک و آب در برابر نسل‌های آینده مسئول هستیم و حفظ این منابع یک وظیفه اخلاقی و زیست‌محیطی است.او اظهار کرد منابع معدنی رو به پایان‌اند و منابع تجدیدپذیری مانند آب و خاک نیز در صورت بی‌توجهی به‌سرعت تخریب می‌شوند.
خاک سالم برای شهر سالم تنها یک شعار نیست
قربانعلی محمدپور، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان البرز، در این زمینه اظهار کرد: خاک سالم برای شهر سالم تنها یک شعار نیست بلکه واقعیتی است که سلامت شهروندان از آن آغاز می‌شود. بدون خاک پاک، آب، هوا و غذای سالم نیز در معرض خطر قرار می‌گیرند.به گفته او، آلودگی خاک یکی از چالش‌های پنهان اما جدی در شهرهای کشور است و عوامل اصلی آن شامل زباله‌های شهری، نشت سوخت و مواد شیمیایی، استفاده بی‌رویه از کود و سموم کشاورزی و رهاسازی فاضلاب صنعتی است.وی ادامه داد: آلودگی خاک پیامدهای مستقیم بر سلامت جامعه دارد؛ ورود فلزات سنگین به چرخه غذایی خطر ابتلا به بیماری‌هایی همچون سرطان، اختلالات هورمونی و مشکلات تنفسی را افزایش می‌دهد. کاهش حاصلخیزی، نابودی میکروارگانیسم‌های مفید و افت کیفیت محصولات کشاورزی از دیگر نتایج این نوع آلودگی است.محمدپور گفت: مدیریت اصولی پسماند، توسعه فناوری‌های پاک، نظارت بر صنایع، ارتقای زیرساخت‌های تصفیه فاضلاب و آموزش عمومی مهم‌ترین راهکارهای جلوگیری از گسترش آلودگی خاک هستند. در همین راستا برنامه ملی راهبردی مدیریت پسماند کشور در چارچوب برنامه هفتم توسعه تصویب شده است که هدف آن تبدیل مدیریت پسماند به اولویت ملی از طریق کاهش دفن زباله‌ها، افزایش تفکیک از مبدأ، کاهش مصرف پلاستیک و توسعه اقتصاد چرخشی است. این برنامه همچنین بر بهبود زیرساخت‌ها، فناوری‌های نوین و فرهنگ‌سازی عمومی برای جلب مشارکت مردم تأکید دارد.در استان البرز بیش از ۵۰ مورد پایش کیفی خاک انجام گرفته که منجر به شناسایی چهار واحد آلاینده و صدور ۳۵۰ اخطار زیست‌محیطی شده است. همچنین شش مورد تخلف در قالب پیگیری قضایی در دست بررسی قرار دارد.در مجموع، گزارش ایرنا یادآور این حقیقت است که سلامت انسان، آب، هوا و غذا از خاک سالم آغاز می‌شود. حفظ و بازسازی خاک نه تنها یک الزام اقتصادی بلکه یک مسوولیت اخلاقی و زیست‌محیطی برای نسل حاضر در قبال آینده است.