پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

پرخاشگری به عنوان پدیده ای رفتاری ریشه در عوامل متعدد دارد که اصلی ترین آن "ترس" یاد شده است؛ اما اینکه این واکنش چگونه و در چه شرایطی بروز می کند و چه تبعاتی دارد و ویژگی های جامعه خشونت زده کدام است، موضوعی است که نیازمند بررسی دقیق است.
روزی نیست که خیابان های خفقان گرفته از ازدحام ماشین و جمعیت با پرتاب کلمات رکیک و زباله های کلامی آزرده نشوند.در هر ساعت به طور عادی شاهد نزاع دو راننده، خریدار و فروشنده، دو عابر، یا دو بچه کوچک و نوجوان، درگیری بر سر پارک‌ کردن ماشین، نفوذ به حریم دو متکدی، یا کارگران سر چهارراه، کارگر با کارفرما نباشید، ساکنان یک آپارتمان برای همسایگانشان مزاحمت ایجاد نکنند و موارد متعدد دیگری که قابل رویت هم نیستند. جنگ خانگی با کسانی که دشمنان ما نیستند یک عادت فراگیر شده است.
با اولین جرقه آتش می گیریم خشونت به خرج می دهیم و الفاظ رکیک به کارمی بریم و مبلمان شهری را به بهانه نبود جای پارک و سطل زباله و دیرکرد اتوبوس و گرانی کرایه و زیباتر بودن پارک محله بالاتر نسبت به محله خودمان تخریب می کنیم. یک فحاشی بی جا و عصبانیت کنترل نشده منجر به قتل می شود! چنانکه طبق آمار پلیس 24 درصد از درگیری‌ها به دلیل توهین هایی است که مانند آب خوردن نثار یکدیگر کرده ایم. پرخاشگري كه در اصطلاح روانشناسي به آن aggression و يا aggressivity گفته می شود اعمال همراه با حمله و خشونت است. پرخاشگري رفتاري است به صورت عملي يا كلامي نسبت به فرد يا اشياي خاص كه با هدف وارد كردن صدمه يا خسارتي به آن فرد يا شي انجام مي پذيرد كه ممكن است به دلايل زير برانگيخته شود. 1- ترس و يا حرمان 2- ميل به ايجاد ترس و يا فراري دادن ديگران 3- ميل به پيش بردن نظرات غير منطقي شخصي و يا جمعي 4- مورد تهاجم قرار گرفتن قلمرو. یک پژوهشگرحوزه علوم اجتماعی با اشاره به این که بیشترین نقش را وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی در جامعه دارد می گوید: این نهاد به دلیل مواجهه با مسایلی چون درگیری کارگران، درگیری کارگر و کارفرما، اختلاف شرکا، مساله بیکاری و... روبه‌ روست نقش موثری در زمینه پرخاشگری ها دارد. دومین نهاد قوه قضاییه است که در مسائل مربوط به مالک و مستاجر، اطاله دادرسی، نافذ نبودن قانون و به‌ روز‌نبودن آن، رسیدگی نکردن صحیح به پرونده‌ها، درگیری مراجعه ‌کنندگان با دادگاه‌ وماموران ونارضایتی ازروند دادرسی قضایی، نقشی مستقیم درایجاد دسته ای دیگر از عصبانیت ها و پرخاشگری ها دارد. 63.4 درصد از افرادی كه درگیر نزاع می‌شوند متاهل هستند و 36.5 درصد مجرد. می‌توان چنین استنباط كرد كه فشار زندگی و تامین نیازهای آن بر متاهل‌ها آمار نزاع را هم افزایش می‌ دهد. البته باید در نظر داشت كه پدیده‌های اجتماعی در پی مجموعه‌ای از علل اتفاق می‌افتند. می دانیم که نواقصی در بافت اجتماع وجود دارد مثلا شهرداری در مسائل مربوط به نوسازی خیابان‌ها و تخریب خانه‌های مردم، ساخت و ساز غیرمجاز، سد معبر، آلودگی آب‌ها و.... نقشی در بروز نزاع دارد. اداره ثبت اسناد و املاک در مواردی چون ناکارآمدی و تخطی اداره ثبت در تعیین تکلیف زمین‌های بدون سند، ابطال سند ملکی و وزارت بهداشت در مسائلی چون درگیری با پرسنل بیمارستان، دیر حاضرشدن اورژانس، عملکرد پرسنل بیمارستان و... اما سوال این جاست آیا با نسبت دادن علل درگیری های خیابانی به عدم نظم و مدیریت وکارکرد صحیح نهادها و ادارات آیا مشکلات جامعه برطرف خواهد شد یا مشکل جای دیگری است ؟ آیا نباید پیش از ورود به چنین جامعه درهم برهم و آزاردهنده ای شیوه برخورد صحیح با آن را بیاموزیم؟ آیا خانواده، آموزش و پرورش، مدیریت شهری و مدیران فرهنگی ورزشی و تفریحی ما نقشی در آموزش برخورد مناسب با مشکلات وآموزش شیوه های مهارتی کنترل خشم ندارند؟
آموزش مهارت های اجتماعی ، پیش نیاز اجتماعی شدن:
دكتر سعید خراط‌ها، آسیب‌شناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی كه چندی پیش پژوهشی را درباره نزاع در شهر تهران به سفارش اداره كل مطالعات اجتماعی ناجا انجام داده است، در‌ این‌باره می‌گوید: 12.2 درصد از درگیری ها به علت رعایت نكردن حقوق دیگران رخ داده و سهم مسائل مربوط به راهنمایی و رانندگی دراین میان 6.4 درصد است. این درحالی است كه عواملی چون آسیب‌های اجتماعی و مسائل خانوادگی نیز به ترتیب 24.2 و 25.5 درصد نقش دارند. همچنین این تحقیق نشان می‌دهد كه تحصیلات بالاتربه كاهش نزاع منجر می‌شود. اما بیشترین نزاع درسطح دارندگان دیپلم رخ می‌دهد و پس ازآن دارندگان تحصیلات مقطع راهنمایی دررتبه دوم قراردارند. بسیاری از درگیری ها و رفتارهای پرخاشگرانه ریشه کاملا فرهنگی و وابستگی کامل به آموزش در خانواده دارند . خانواده ای که آموزش ندیده و خود بانی یا قربانی خشونت درجامعه است مهارتی درچنته ندارد تا به نسل آینده منتقل کرده و او را برای برخورد درست و منطقی در شرایط بحرانی تنشهای اجتماعی راهنما باشد. می دانیم نزاع جنسیت نمی‌شناسد، از پارك نادرست خودرو تا چاقوكشی در نهایت به خشن تر شدن جامعه و نسل بعد می انجامد. مشكلات اقتصادی نزاع‌ها را تشدید می‌كند و درجامعه شهری چون کرج با گوناگونی قومیتی و تنوع فرهنگ طبیعی است که تضارب آرای بیشتری بوجود می آید وعدم برداشت درست از مفاهیم می تواند منجربه سوء برداشت و احساس توهین و درگیری شود.
خانواده های فاقد الگوی مناسب مهرورزی خاستگاه پرخاشگری
جمال جنانی روانشناس می گوید: نگاه به مقوله خشونت و پرخاشگری درکرج، یک فاجعه و زنگ خطر مهیب را فرا رو می گذارد . چیزی ترسناک تر از جنگ ها و کینه های قومی در قبایل بدوی ! گویی دراین جامعه، همواره درتهدید و خطر دشمنی دیرین به سرمی بری. به نظر وی از دیگر نشانه های جامعه خشونت زده ،می توان به فراوانی شایعه سازی و شایعه پراکنی و بدگویی از افراد اشاره کرده وهمچنین ریشه خشونت و پرخاشگری در ایران را می توان به پرخاش آموزی، خشونت افزایی و محبت زدایی در منزل، تنبه گرایی و تشویق گریزی در مدرسه و ناهنجاری و فقدانِ زیبایی شناسی، هارمونی و هماهنگی در نمای شهری اشاره کرد. یک عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی سینای همدان در این باره می گوید: متغيّرهای سابقه‏ دعوا و نزاع، سابقه‏ تنش و ناكامي در فعاليّت‏هاي تحصيلي وآموزشي، مصرف دخانیات، سابقه‏ تنش درمحيط خانواده، سابقه‏ رفتار مجرمانه، داشتن دوستان و همسالان دارای سابقه‏ جنايی، ارتباط با خويشاوندان دارای سابقه‏ جنایی، عزيمت جمعی وگروهي به ورزشگاه‌ و ناسازگاری انتظارات ورزشی و راه‏های تحقق آنها، دارای تأثيرمستقيمي برگرايش به ارتكاب رفتارهای پرخاشجويانه و خشونت ‏آميز در جامعه است. علیرضا خادمی می گوید : همین فاکتورها در جوامع ورزشی و تفریحات لحظات خوش را تبدیل به نزاع و درگیری می کند.
البرز پناهگاه مهاجران آسیب پذیر:
جانشین فرمانده انتظامی استان البرزدر تشریح وضعیت موجود شهرستان و علل جرم خیز بودن آن گفت: وقتی مقام رهبری کرج را ایران کوچک می نامند عبارتی مطالعه شده است و این یک حقیقت است که آمار بالایی از جمعیت ساکن استان البرز را جمعیت مهاجر آسیب پذیر تشکیل می دهد. سرهنگ حسین زنگی افزود: اغلب مهاجران حاشیه نشین و در وضعیت بد اقتصادی بوده ، تحصیلات کافی نداشته و از بهداشت و معیشت مناسبی برخوردار نیستند. در مسکن غیر قانونی زندگی کرده و روابط اجتماعی پایینی دارند.
وی با تاکید برهم پوشانی منفی درروابط قومی مهاجران آسیب پذیردراستان البرزگفت: متاسفانه برخی مهاجران نه تنها حاضر به همکاری با پلیس نیستند در بسیاری موارد یکدیگررا نیز درارتکاب جرایم یاری داده و دسته جمعی اقدام به خلاف می کنند. سرهنگ زنگی با اشاره به حضورخانواده زندانیان دیگرشهرها درکرج، تجمع خانواده هایی با فرهنگ مجرمانه را عامل تشدید تخلفات دانست و افزود : وقتی عضوی از خانواده به طرف خلاف های سنگین واعمال مجرمانه کشیده می شود، بدیهی است از پشتوانه قوی تربیتی و قانونی درخانواده برخوردارنبوده و درمواردی خانواده های این زندانیان نیزدر مدت اقامتشان در سطح استان مرتکب اعمال مجرمانه می شوند .
مدیران مسولیت را گردن یک دیگر نیاندازند همه ما مقصریم
سرهنگ زنگی عدم ثبات نسبی وضعیت استان را به مسایل مدیریتی کلان مربوط دانسته و خاطرنشان ساخت وقتی طی 20 ماه چهار استاندار تعویض می شود و هر کدام برنامه های پیشنهادی خود را دارند توقع ثبات نمی توان داشت. ما در حیاط خلوط پایتخت میزبان قشر ضعیف و مجرمان حرفه ای هستیم، وقتی مدیریت استان ثبات ندارد تاثیرات آن درسطح شهر نمایان خواهد بود. سرهنگ زنگی ورود همه جانبه مردم و نهاد های دولتی را در امر پیشگیری و شناسایی جرم و مجرمان ضروری دانسته و افزود: به عنوان مثال عدم مشاوره و نظر سنجی از پلیس در ساخت و چیدمان پارک ها می تواند نقاط کوری ایجاد کند که مانع دید و اشراف کامل پلیس به تمام زوایا شده و به متخلفین یا سارقین و مزاحمین نوامیس فرصت فرار بدهد. سرهنگ زنگی برقراری امنیت را پازلی دانست که حضور همگان کامل کننده نهایی آن است و اگرچه هرکس قدر والسهم متفاوتی در آن دارد، با حضورش آن را تکمیل می کند. وی با اشاره به ناشناخته های ابعاد جسم و روان بشر افزود: پرخاشگری برگرفته از افکار انسان است که به گفته امیر مومنان علی(ع) کردار آدم را تشکیل می دهد، از زمان بسته شدن نطفه تا تولد سرنوشت انسان مرحله به مرحله رقم می خورد، چنانکه در متون دینی و قرآنی به کرات نسبت به طهارت نطفه بشر تذکر داده شده است . پیش از آن که فردی وارد اجتماع شود باید در محیط امن خانواده مورد تربیت اسلامی قرار بگیرد، نان حلال بخورد و باور قلبیش نسبت به خدا و معاد مستحکم شود.
پرخاشگران فاقد قلب سلیم هستند
سرهنگ زنگی آموزش خانواده در ابعاد مذهبی و شناختی را بسیار مهم دانسته و گفت: وقتی انسان درست تربیت شود و ایمان محکم و باور واقعی داشته و احکام و اصول دینی اش را بشناسد،هرگز به سمت خطا و انحراف کشیده نخواهد شد و این امر مهمی است که حدود 26 نهاد فرهنگی درآن دخیل هستند . دستورالعمل هایی هم برایشان ارسال شده که متاسفانه خروجی مناسبی نداشته است. وی پایین آمدن آستانه تحمل شهروندان را به دلایلی چون عوامل اقتصادی، بهداشتی، مسکن و تعذیه مربوط دانست و تاکید کرد: طبیعی است وقتی شخص تغذیه و بهداشت و سلامتش تامین نباشد به دلایل پزشکی عصبی و زود رنج می شود و با اولین مشکلی که پیش بیاید برخورد خشن خواهد کرد و همین امر موجب می شود تا مسایل بسیار کوچک تبدیل به نزاع و درگیری های بزرگ شود. پرخاشگران فاقد قلب سلیم هستند. سرهنگ زنگی به طورویژه ازهموطنان خواست جهت تسهیل پیگیری مجرمین وخلافکاران از پلیسی کردن همه امورپرهیز نموده وتنها درموارد فوری و اورژانسی تلفنهای 110 را اشغال نمایند . وی خاطر نشان ساخت: شهروندان عزیزمی توانند جهت رفع مشکلاتشان به واحدهای رایگان مشاوره ورسیدگی به شکایات که در سطح کلانتری های کلان شهر کرج و شهرستان های استان البرز پیش بینی شده است مراجعه نمایند.