پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

زمان زیادی است که گرد فراموشی بر راسته کتابفروشی های قدیمی کرج نشسته و کتابها بی خریدار مانده است، اما به نظر می رسد تشکیل اتاق فکر برای اهل نشر می تواند رونقی دوباره به این بازار کساد بدهد.
رکود رونق بازار کتابفروشان و کمبود کتابخوان علت و معلولی دوسویه است و ریشه یابی اینکه کفیت بد و محتوای غیر فاخر مسبب آن است یا زندگی پر مشغله و درآمد اندک کتابخوانها و یا رسانه های دیجیتال امری بیهوده، پس چاره ای نیست جز یافتن راهی برای آشتی دوباره میان اهل نشر و کتابخوانان. به اعتقاد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بخشی از سیر نزولی کتابخوانی در جامعه به تیراژ پایین کتاب ها برمی گردد و بخشی از آن هم به گرانی کتاب و پایین آمدن انگیزه کتابخوانی در میان افراد مربوط می‌شود که باید به همه‌گیر شدن فرهنگ کتابخوانی در جامعه کمک کنیم. این معضل استان تازه نفس البرز را نیز بی نصیب نگذارده و مدتهاست که دیگر راسته کتابفروشان خیابان امازاده حسن و خیابان امام خمینی و انتهای 45 متری گلشهر که از پاتوق های قدیمی اهل کتاب و مطالعه بودند گرد فراموشی گرفته اند. روزگاری بود که هر جا دستفروشی کتابی عرضه می کرد آنقدر تجمع بود که به سختی می توانستی سرک بکشی و کتابی را بیابی و امروز، به سختی می توانی کسی را بیابی که برای خواندن روی جلد کتاب دمی مکث کند و شوق لمس یک کتاب را در دستانش با خود به جیب برده بهایی برای آن بپردازد . کتابها زیراکسی و دانلودی شدند و به گوشی های موبایل راه یافتند و از نسل جوان امروز دوری گزیدند و به حد کتابهای درسی غیر علمی و تخصصی و ویراستهای سطح پایین و موضوعات دم دستی نزول کردند. به راستی این سیر نادرست و این نزول فرهنگ کتابخوانی و مطالعه تا کجا و چه زمان پیش خواهد رفت و آیا زمان آن فرا نرسیده است که یک اتاق فکری برای آن پیش بینی شود؟ در گام نخست به نظر می رسد تنها نهادی که صلاحیت و توان تیمار این امر را دارد اتحادیه چاپ و نشر کتاب باشد و اهل قلم و نه خوانندگان و خریداران. اتحادیه ناشران، کتابفروشان، نوشت افزار، و رسته های تحت پوشش استان البرز در حال حاضر بیش از 500 عضو رسمی و بیش از 200 پرونده در حال بررسی عضویت دارد و از سال 1363 در این استان فعال است و به صورت هیئت رئیسه اداره می شود. یک دست و یک دل کردن این جمعیت کلیدی عظیم و انگیزه ساز و فراموش شده از حلقه اصلاحی معضل فرهنگ خود امری خطیر و پر مسولیت است. تنوع حرفه هایی که زیر مجموعه این اتحادیه اند آدمی را به یاد جعبه ابزاری همه کاره یا گروه نجاتی می اندازد که برای هر گوشه از مشکلات و معضلات فرهنگی راهی دارد و برای هر گره ای دستی برای گشودن که البته میسر نخواهد شد مگر با تدبیر مدیران کلان استان و همکاری پر قدرت وهمه جانبه مدیران این اتحادیه برای ساماندهی واقعی در امر نشر و امور جاریه آن از تولید و آموزش تا فروش.
بی گمان فقدان فرهنگ کتابخوانی در برخی کتابفروشان و ناشران امروز نشانگر زنگ خطری است که به راحتی نمی توان خود را به نشنیدن آن زد و از کنارش گذشت . در تمام دنیا همواره کتابفروشان و اهالی چاپ فرهیختگان و نویسندگان و دبیرانی بودند که خود به عنوان دایره المعارفی سیار و کتاب ناطق شناخته می شدند در حالیکه امروزه بعضا برخی ناشران حتی کتابهای روز را نمی شناسند و از پس نوشتن یک انشای ساده بر نمی آیند و از قضا هرکس برای چاپ کتابی که آرزوی نوشتن آن را داشته است و با درب های بسته ناشران مواجه شده به نو پدیده ناشر مولفی روی آورده و تنها به گشایش گره کار خویش پرداخته است و یا با استفاده از دستگاههای دیجیتال و چاپ سریع و کم تعداد کتاب این حرفه تمام فرهنگی را به تجارتی پول ساز بدل ساخته است که در انتهای کار طبیعتا کمکی به پرورش فرهنگ و انگیزه کتابخوانی نخواهد کرد. آنچه مسلم است بیشترین آسیب را ناشران فرهنگی و فرهیخته و دلسوز واقعی خواهند خورد و خوانندگان حقیقی و نویسندگان کم درآمد.
خوانندگان کتاب از مشکلات می گویند
فرنام رضایی دانشجوی دکترامی گوید: اگر چه به واسطه حجم کتابهای درسی و تراکم کاری مانند گذشته امکان مطالعه کتاب آزاد را ندارم اما فکر می کنم بی کیفیتی مطالب و موضوع و گاه انشای کتابها و یا حتی عدم زیبایی جلد آن و عدم هم خوانی اش با قیمت درج شده از جمله دلایلی است که حاضر به پرداخت بهای آن نیستم و از خریدنش پشیمان می شوم . همچنین کتب پژوهشی اغلب از منابع معتبر نبوده یا ترجمه های سلیقه ای دارند و یا کتابها آمار از رده خارج دارند و به روز نشده اند. مهرانا حاجی آبادی دانشجوی جهانگردی نیز می گوید: متاسفانه تنوع کتابهای چاپ شده بسیار اندک است، به عنوان مثال کتابهای گردشگری بسیار محدود بوده و چاپ و اصلاح جاده و مسیر ندارند و از آنجا که من دانشجوی پیام نور هستم نیازمند منابع جدی و قابل اتکا هستم اما کتابفروشی ها پر است از رمان های عاشقانه بی پایه که سودی ندارند. من توقع دارم مسئولان امر نسبت به کمبودهای موضوعی جامعه توجه نشان داده آمار گیری کنند و ناشران را به چاپ موضوعات روز با آمار دقیق سال و مورد نیاز جامعه تحصیل کرده و محقق تشویق کنند.
شهروند دیگری نیز با گلایه از اشباع شدن بازار کتاب از کتب کمک درسی با برند های گوناگون از مسئولین خواست تا به چاپ این دست از کتابها که احتمالا بیشترین سهمیه کاغذ کشور را صرف می کنند نظارت بیشتری نشان دهند. یک کتابفروش قدیمی نیز می گوید: پخش کاغذ و پخش کتاب چاپ شده معضلات بسیاری در استان دارد که به نظر می رسد اتحادیه باید در این زمینه فکر جدی تری بکند من پیشنهاد می کنم با ایجاد شرکتهای چاپ و نشر که از ادغام چند ناشر استان با یکدیگر به وجود آمده از پراکندگی و سردرگمی و هدر رفتن امکانات جلوگیری شود و این اقدام ضرر را به حداقل رسانده سود بیشتری نصیب ناشران می کند و برای متقاضی چاپ و نویسندگان هم به صرفه خواهد بود زیرا استان کوچکی مثل البرز به چند شرکت فعال و توانمند و کارا بیشتر نیاز دارد تا این همه ناشر بیکار. یکی از دستفروشان کتاب می گوید: پیشنهاد من معاوضه کتب بین کتابفروشان است همان کاری که ناشرین می کنند. با این شیوه کتاب در محلات مختلف می چرخد و تنوع پیدا می کند و روی دست فروشندگان نمی ماند.
واحد فرهنگی اتحادیه ناشران و کتابفروشان فعال می شود
رئیس اتحادیه ناشران استان البرز با تایید وضعیت نامطلوب کنونی به خبرنگار مهر می گوید: اگر چه اینک وضعیت چاپ و فروش و خرید و پخش کتاب در جایگاه قابل قبول و مطلوب مورد انتظار قرار نگرفته است تدابیری اتخاذ کرده ایم که به زودی اثرات شگفت و مثبتی را در عرصه کتاب نمایان خواهد ساخت. بهرام آجرلو همچنین افزود: با ایجاد یک واحد فرهنگی در محل استقرار اتحادیه چاپ و نشر استان و گردآوری یک تیم از فعالان فرهنگی به عنوان هسته مشاوره اتاق فکری خواهیم ساخت که به واسطه آن برنامه های آموزش اعضای اتحادیه در تمام شاخه ها وحرفه ها تا نشست های تخصصی و همایش با حضور اساتید و کارشناسان گنجانده شده و به ارتقای سطح دانش علمی و تخصصی اعضا و در نهایت به ساماندهی و ایجاد انگیزه اهل کتاب خواهد انجامید. آجرلو طراحی نشریه داخلی اتحادیه و برگزاری کلاس های آموزش تکنیک بازاریابی و فروش را از جمله اقدامات آینده اتحادیه خوانده و افزود: این راهکارها از جمله تلاش های آینده ما برای جلوگیری از ورشکستی ناشرین و راحت تر شدن شرایط برای نویسندگان و پخش کتاب های نویسندگان خواهد بود.