پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

کاهش نزولات آسمانی در چند سال اخیر، بهره برداری بی رویه از منابع آب زیرزمینی و در نتیجه آن خشکی و نفوذ ناپذیری زمین را می توان عوامل اصلی بروز سیل در کشور در بارش های اخیر ذکر کرد که نشان از تنش آبی و ضرورت تغییر رویه موجود از منابع آبی دارد.
بنا بر تاکید مسوولان امور آب کشور 85 درصد منابع آب استراتژیک کشور هم اکنون به مصرف می رسد و این در حالی است که این میزان در کشورهای دیگر تا 20 درصد است. حتی کشورهایی که دارای تنش آبی هستند و بحران آبی شدید دارند نیز تنها 40 درصد از این منابع آبی استفاده می کنند و کشورهایی که بالای چهل درصد استفاده می کنند، دارای بحران آبی جدی هستند. به گفته محمدرضا پارسا مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان البرز هم اکنون با افت 11میلیارد لیتری منابع آبی زیرزمینی در کشور مواجه هستیم و باید بتوانیم ظرف 20 سال این موضوع را جبران کنیم و ظرفیت هر استان اکنون در این خصوص مشخص و ابلاغ شده است. رییس سازمان امداد و نجات با اعلام تازه ترین سیل و آب گرفتگی از 25 شهریور تا صبح یکشنبه 29 شهریور، اعلام کرد: تا کنون در 11 استان تحت تاثیر سیل و آب گرفتگی یک هزار و 500 نفر به خدمات امدادی نیاز پیدا کردند. علاوه بر این 29 شهرستان در استان های آذربایجان شرقی، اصفهان، البرز، تهران، چهارمحال و بختیاری، خراسان شمالی، زنجان، سمنان، گلستان، مازندران و هرمزگان تحت تاثیر سیل و آب گرفتگی قرار گرفتند و تعدادی از هموطنان نیز جان خود را از دست دادند. نخستین اقدامی که پس از وقوع هر یک ازاین اتفاقات ناگوار صورت می گیرد، جستجو برای یافتن مقصر و متهم کردن سازمان مدیریت بحران به ناکارآمدی است و رسانه ها کمتر به سراغ عوامل اصلی بروز این سیلاب ها می روند.
این در حالی است که با بررسی میزان بارندگی ها به این حقیقت می رسیم که در وقوع سیل عوامل دیگری دخیل هستند که کمترین بارش ها را به سیلاب مبدل می کنند. در سیل تیر ماه روستای سیجان در ارتفاعات جاده چالوس نیز بارش 21 میلیمتری منجر به سیل ویرانگر شد که 8 تن از هموطنان را به کام مرگ کشید. بر اساس تاکید کارشناسان و مسوولان امور آب استفاده بی رویه از منابع آب زیرزمینی خشکی زمین را به دنبال داشته و این خشکی باعث شده تا مخازن آب های زیرزمینی به مرور تخریب شود که نشانه بارز آن نشست های زمین در مناطق مختلف از جمله تهران و البرز است که از سوی مسوولان در مقاطع مختلف اعلام می شود. وقتی این مخازن زیرزمینی از بین می رود، زمین نفوذپذیری خود را از دست می دهد و بارش ها به جای نفوذ در زمین و ذخیره در مخازن، به سیلاب مبدل شده و خسارات سنگین برجای می می گذارد. مدیرعامل آب منطقه ای استان البرز در این باره ، گفت: در حوزه دریاچه ارومیه نیز این اتفاق افتاد که 70 درصد از منابع آب استراتژیک استفاده شد. در البرز 94درصد منابع آبی استراتژیک استفاده می شود و این مقدار استفاده از آب تجدیدپذیر نشان از بحران دارد. مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز تصریح کرد: ما امروز دریاچه ارومیه را می بینیم و می گوییم که باید آن را نجات دهیم اما سفره های زیرزمینی البرز دیده نمی شود. در البرز 609 دشت داریم که 600 دشت وضعیت بحرانی دارد وچاه ها عمیق و عمیق تر حفر می شوند. دادستان کل کشور نیز وجود 300 هزار چاه غیر مجاز در کشور را بسیار نگران کننده خواند و گفت: مسوولان مربوطه باید از دادن هر گونه خدماتی از جمله برق و سوخت به چاه های غیر مجاز خودداری کنند. حجت الاسلام و السلمین سید ابراهیم رییسی افزود: مقام معظم رهبری در اسفند سال گذشته در جلسه با مسوولان اجرایی و بخش های مختلف کشور در بحث آب و خاک بر حفاظت از خاک ها، زمین ها، جنگل ها، منابع طبیعی و ذخایر منابع ملی و منابع آبی تاکید فراوان داشتند. وی با اشاره به اینکه با توجه به محدودیت های موجود باید مساله آب و حفظ منابع آبی در کشور با حساسیت فوق العاده دنبال شود، گفت: 300 هزار چاه غیر مجاز در کشور آمار بسیار نگران کننده ای است و این تعداد چاه غیر مجاز تقریبا معادل چاه های مجاز است. دادستان کل کشور افزود: در برخی مناطق 60 تا 80 درصد از آب های زیرزمینی برای بخش های کشاورزی، صنعت و شرب برداشت می شود و در این گونه موارد چاه های غیر مجاز تهدید جدی دیگری برای منابع آبی است. رییسی نشست زمین در استان تهران و دیگر استان ها را بسیار تهدید کننده خواند و گفت: در همین خصوص اتخاذ اقدامات قاطعانه برای برخورد با حفرکنندگان و مالکان چاه های غیر مجاز بسیار ضروری است. دادستان کل کشور گفت: طبق قانون نباید اجازه داد چاه غیر مجاز، حفر شود و اگر دستگاه حفاری در این زمینه حفر کرد طبق قانون وزارت نیرو می تواند آن دستگاه را تا 6 ماه توقیف کند. بر اساس اعلام سید حمید طهایی استاندار البرز این استان نیز با 12 هزار چاه غیرمجاز مواجه است و تهدید جدی منابع آب زیرزمینی در این استان بیشتر از مناطق دیگر کشور مشهود است و نشانه بارز آن بروز پدیده گرد و خاک در یک سال گذشته است که عامل اصلی آن خشکی زمین و کم آبی استان معرفی شده است. پارسا مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز نیز با انتقاد از نحوه استفاده از منابع آبی، خاطرنشان کرد: در حالی که ما با کم آبی مواجه هستیم، مرتب چمن بکاریم، چمن گیاهی است که بسیارنیاز به آب دارد و ما کشور کم آب هستیم. فضای سبز هم فقط چمن نیست، وقتی که مردم به پارک می روند فقط چمن می بینند فکر می کنند فضای سبز است که باید این دیدگاه را تغییر داد. به جای چمن از شن های رنگی نیز می توان استفاده کرد که زیبایی خاص خودش را دارد ضمن اینکه مصرف آب را به مقدار قابل توجهی کاهش می دهد. بر اساس اعلام مسوولان برای هر متر مکعب آب در ایران 900 گرم محصول به دست می آید این در حالی است که نرم بین المللی 2.5 کیلوگرم است. دلیل آن هم این است که تا کنون به درستی اصلاح الگوی کشت نداشته ایم، نهال و نهاده ها را اصلاح نکرده ایم و در نتیجه بهره وری کاهش پیدا کرده است و تنها 33درصد بهره وری داریم. امروزه کشاورزی مکانیزه یکی از راه های افزایش بهره وری از منابع آبی و اراضی زراعی است که در استانی نظیر البرز تنها 76 هزار هکتار از اراضی مکانیزه شده است. این در حالی است که اگر در 10 درصد از اراضی کشاورزی استان البرز بهره وری را افزایش دهیم، 156میلیون متر مکعب آب ذخیره می شود که این میزان کل آب شهر دو میلیون و 500 هزار نفری کرج را تامین می کند و سفره های آب زیرزمینی هم از بین نمی رود. امنیت آبی پایه واساس زمینه های دیگر امنیت در کشور است و اگر امنیت آبی نباشد، امنیت غذایی، سیاسی، اجتماعی و ملی وجود نخواهد داشت. که همه باید در این خصوص توجیه شوند. درحوزه مسوولان حرکت های خوبی در این زمینه ایجاد شده و باید این حرکت رو به جلو باشد زیرا وضعیت منابع آبی بحرانی و اورژانسی است. فضاهای تبلیغاتی و رسانه ای نیز باید با جدیت بیشتری به منظور اطلاع رسانی از شرایط موجود اقدامات فوری را برنامه ریزی کنند تا مردم نیز نسبت به شرایط بحرانی موجود آگاهی کافی را داشته باشند. مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان البرز با اشاره به تشکیل جلسات شورای عالی آب و تلاش های دولت برای غلبه بر کم آبی، گفت: اقدامات دولت تدبیر و امید در حوزه مدیریت منابع آبی در 35 سال گذشته بی سابقه است. وی خاطرنشان کرد: دولت تا کنون 12 جلسه برای بررسی بحران آب تشکیل داده و این موضوع عمق بحران را نشان می دهد. شورای عالی آب تا قبل از آغاز به کار این دولت هفت جلسه داشت و در این دولت 12جلسه تشکیل شده است. مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان البرز افزود: وزارت نیرو موظف شده در برنامه شورای عالی آب طرح تعادل بخشی با با 15روش را ارایه کند برای اینکه در مصرف منابع آبی و زیرزمینی به تعادلی برسیم و ذخایراستراتژیک را ظرف 20 سال به میزان سال های قبل برسانیم.