پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

در جوامع امروزی به دلیل گسترش جمعیت و به تبع آن افزایش وسایل حمل و نقل شاهد معضل بزرگی به نام ترافیک در اکثر کلانشهر ها هستیم که این معضل شهروندان و مسئولان را با مشکل مواجه کرده است.
توجه به رونق اقتصادی در برخی کارخانجات تولید خودرو و ارائه مزایای خرید خودرو به شیوه های مختلف به شهروندان، همچنین تجمل گرایی بین مردم موجب شده تا در هر خانواده به تعداد افراد آن خانواده، خودرویی متولد شود و این امر گرچه به ظاهر برای رفاه شهروندان مناسب به نظر می رسد اما تبعاتی سنگین برای شهر، محیط زیست وحتی خود شهروندان به همراه دارد. ارائه راهکارهای مناسب از سوی مسئولان و کارشناسان محیط زیست برای حل معضل ترافیک، فراهم آوردن زیرساختها، تقویت ناوگان حمل و نقل عمومی و تشویق مردم به استفاده از آن از مباحث مهمی است که باید به آنها توجه ویژه ای شود. در این میان تقویت حمل و نقل عمومی به عنوان راهکاری ویژه و موثر که علاوه بر روان سازی ترافیک، کاهش آلودگی هوا و صرفه جویی در زمان و هزینه را به همراه دارد، اهمیت می یابد و ضروری است که مسئولان تحقق این مهم را در اولویت کار خود قرار دهند. امروزه آنچه متخصصين حمل و نقل جهان برروی آن اتفاق نظر دارند، دستيابی به الگوی حمل ونقل پايدار در شهرها است تا بتواند چشم انداز شهر سالم، آرام، دارای حمل و نقل سريع، ايمن و كارآمد برای عموم شهروندان را تأمين كند. حمل و نقل پايدار به اين معناست كه بايد مشکل را به نحوی حل کنيم تا اين بيماری مجدداً در سالهای آتی عود نکند. يعنی بايد الگویی را دنبال كنيم كه براثر گسترش جمعيت و شهر و توسعه فعاليتهای اقتصادی، اجتماعی و... (كه طبيعتاً از عوامل ترددزا هستند) شهر ما همچنان بدون بروز مشكل ترافيك، به نحو مطلوبی پاسخگوی جابه جایی های مسافر و بار باشد و با گسترش اين فعاليتها سيستم حمل و نقل به مشكل برخورد نكند و پايدار باشد. حال كه حمل و نقل پايدار تا اين حد مهم است كه می تواند دستيابی يا عدم دستيابی به آن برای يك شهر و آيندهی شهر سرنوشت ساز باشد؛ توجه به این نکته كه سياست حمل و نقل پايدار با اتخاذ استراتژیهای خاص تحقق پیدا می کند، ضروری است. توسعه كيفی و كمی حمل و نقل عمومی، مديريت تقاضای سفر و ارتقای فرهنگ ترافيك از جمله این استراتژی ها به شمار می رود. افزايش قابليت پياده روی يا افزايش پتانسيل استفاده از سيستمهای غيرموتــــوری شامل پياده روی و دوچرخه سواری در توسعه کیفی و کمی حمل و نقل عمومی نقش بسزایی دارد که البته با توجه به اینکه در شهرهایی که دارای آلودگی شدید هوا هستند، به دلیل تنفس عميق ناشی از دوچرخه سواری، ميزان ورود آلاينده ها به سيستم دستگاه تنفس افزايش می یابد، ابتدا بايد به روشهای ديگر نظیر توسعه حمل و نقل عمومی، آلودگی هوا را کاهش دهيم و سپس به رواج اين سيستمها بپردازيم. مدیریت تقاضای سفر با كاهش استفاده از خودروی شخصی محقق می شود که این موضوع نیازمند فرهنگ سازی در افزایش استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی است، ارائه خدمات ویژه در روزهای خاص که موجب تشویق مردم به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی شود به نهادینه کردن این فرهنگ کمک شایانی می کند. اهميت استراتژیهای فوق را می توان با ذکر مثالی ساده تر بیان کرد چرا که درک بسياری مفاهيم از طريق مفهوم ضد آن ملموستر است. به عنوان مثال؛ در صورتیكه به جای پنج استراتژی فوق، استراتژی ساخت بزرگراه های جديد و تعريض معابر را انتخاب كنيم، در حقيقت يك راه حل پايدار را انتخاب نكرده ايم. زيرا تجربه كشورهای مختلف حتی ايران نشان داده است كه ايجاد ظرفيت معابر منجر به افزايش تقاضا می شود و حتی برخی مطالعات حمل و نقل و ترافيكی مراكز تحقيقاتی معتبر جهانی نشان داده است كه در بلندمدت همواره رشد تقاضا از رشد توسعه معابر بيشتر است. اگر با ساخت برخی از معابر يا تعريض آنها، مشكل ترافيكي را موقتاً حل كنيم، بايد در آينده منتظر ترافيك سنگين تری باشيم. زيرا رشد تقاضای سفر، آن را جبران می كند. به همين علت، اين راه حل را، راه پايدار نمی دانند؛ مگر اين ظرفيت اضافی، در اختيار حمل و نقل عمومی قرار گيرد.
نكته مهم اين است در صورتی كه ظرفيت ايجاد شده از مثال فوق را به سرعت بخشیدن به حمل و نقل عمومی(خطوط ويژه اتوبوس) يا به حركت خودروهای چند سرنشين وغیره اختصاص دهيم، جلوی ايجاد ظرفيت اضافی را برای خودروهای شخصی گرفته و در نتيجه تقاضای سفر خودروی شخصی افزايش نمی يابد؛ متقابلاً ظرفيت را برای حمل و نقل عمومی اختصاص می دهيم كه يك اقدام ارزشی ترافيكی و حركت به سوی الگوی حمل و نقل پايدار است.
نگاهی به وضعیت حمل و نقل عمومی شهر کرج
کرج با جمعیتی حدود دو میلیون نفر یک کلانشهر محسوب می شود و از آنجایی که در کلانشهر ها یکی از مهمترین دغدغه های مسئولان و برنامه ریزان باید توجه به زیرساخت های حمل و نقل باشد، تحقق این مهم در کرج ضرورت پیدا کرده است. در واقع نبود زیر ساخت های لازم، مهاجر پذیری و افزایش روز افزون جمعیت، متولیان حمل و نقل عمومی در شهر کرج را با چالش های جدی مواجه کرده است. گرچه در سالهای اخیر احداث تقاطع های غیر هم سطح در نقاطی از شهر کرج موجب روانسازی ترافیک شد، ولی باید توجه داشت تا زمانیکه نگاه برنامه ریزان به سوی ترغیب مردم به استفاده از حمل و نقل عمومی نباشد، هرگونه اقدامی موجب استفاده بیشتر شهروندان از خودروهای شخصی و ایجاد دوباره گره های کور ترافیکی در میان مدت خواهد شد. متاسفانه عدم بهره برداری از پروژه قطارشهری در موعد مقرر موجب شده تا مشکلات این بخش همچنان حل نشده باقی بماند. چنانچه عزم جدی تری از سوی مدیران شهری در احداث طرح های دیگر حمل و نقل عمومی مانند احداث خطوط اتوبوسهای تندرو (BRT) که کارهای مطالعاتی آن در سالهای گذشته انجام شده بود وجود داشت اکنون با بهره برداری مناسب از این سامانه شاهد برخورداری سهم بیشتری از سفرهای درون شهری توسط ناوگان اتوبوسرانی بودیم. سازمان اتوبوسرانی کرج با بیش از 750 دستگاه اتوبوس فعال در 70 خط اتوبوسرانی حدود 20 % از سهم سفرهای انجام شده شهری را به خود اختصاص داده که این آمار خود بیانگر این است که هنوز بستر لازم برای اختصاص سهم بیشتر به این بخش فراهم نگردیده. یکی از دلایل عمده ای که شهروندان ترجیح می دهند از وسیله شخصی خود استفاده کنند مدت زمان زیادی است که باید جهت استفاده از اتوبوس صرف کنند که بعضاً بدلیل کمبود این وسیله یا ترافیک های سنگین در ساعات پیک است. خوشبختانه به تازگی موضوع احداث خط (BRT) در خیابان شهید بهشتی از سوی معاونت حمل و نقل شهرداری کرج بطور جدی در دستور کار قرارگرفته که نشان می دهد، راهکار مناسب برای فائق آمدن به مشکلات پیش رو اولویت دادن به حمل و نقل عمومی و توجه بیشتر به رفع کمبودها و نیازهای این بخش است. مدیر عامل سازمان اتوبوسرانی کرج و حومه در این خصوص می گوید: شهر کرج به دلیل مهاجر پذیر بودن دارای فرهنگ شهروندی واحدی نیست و تلاش برای ایجاد فرهنگی واحد در زمینه های مختلف به خصوص استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی باید در دستور کار مسئولان قرار گیرد. مهرداد کیانی اضافه کرد: با توجه به اینکه مشکل پول خرد و رد و بدل کردن کرایه به وسیله الکترونیکی شدن آن در تمامی اتوبوسهای تحت پوشش سازمان رفع شده است اما این مهم به تنهایی برای ترغیب مردم به استفاده از ناوگان کافی نیست، افزایش سرعت در رساندن مسافر به مقصد مهم ترین نقش در نهادینه کردن این فرهنگ را دارد. این مسئول با اشاره به اینکه سال گذشته 50 دستگاه اتوبوس نوسازی شده و به چرخه خدمت رسانی عودت داده شد، اظهار داشت: اما کرج با توجه به گسترش جمعیت نیازمند افزایش تعداد اتوبوسها و جایگزین کردن اتوبوسهای مدرن به جای اتوبوسهای فرسود ه است که البته سال جاری حدود 100 اتوبوس به ناوگان اتوبوسرانی اضافه خواهد شد و این مهم نتیجه تدبیر و تلاش شهردار و اعضای شورای اسلامی شهر کرج است. وی پیش بینی خطوط و خرید اتوبوس های تندرو از سوی معاونت حمل و نقل را نیز اقدامی نوین جهت تشویق مردم به استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی ذکر و اظهار امیدواری کرد: با بهره برداری از این طرح مهم شاهد استقبال بیشتر شهروندان و افزایش سهم ناوگان اتوبوسرانی از سفرهای انجام شده شهری باشیم.