پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

شانزدهمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، بیش از هر دوره‌ دیگر، کوشید کتاب را در بافت زندگی روزمره جای دهد و همچنان در مرکز زیست فرهنگی ایرانیان باقی بماند.
به گزارش ستاد خبری سی‌وسومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، سال ۱۳۸۷، ایران در آستانه دهه‌ای تازه از تجربه‌های فرهنگی و رسانه‌ای قرار داشت. دولت نهم که دو سال از فعالیتش می‌گذشت، با تأکید بر «عدالت فرهنگی» و گسترش دسترسی عمومی به دانش، سیاستی تازه در حوزه کتاب و نشر پیش گرفته بود. این سال‌ها، دوران رشد فناوری دیجیتال، ظهور رسانه‌های اینترنتی و گسترش تلفن همراه بود؛ موجی که آرام‌آرام، چهره‌ مطالعه و کتابخوانی را دگرگون می‌کرد. در چنین ایامی شانزدهمین هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعاری ساده اما هدفمند آغاز شد: «حداقل هر ماه یک کتاب بخوانیم». شعاری که نه سیاسی بود و نه تبلیغاتی؛ بلکه دعوتی صمیمی به مردم برای بازگشت به عادت فراموش‌شده‌ مطالعه.این رویداد از ۲۱ تا ۲۹ آبان‌ماه ۱۳۸۷ زمانی برگزار شد که محمدحسین صفارهرندی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محسن پرویز، معاون فرهنگی و محمدحسن فکری، دبیر هفته کتاب بودند. آن دوران جامعه درگیر شتاب رسانه‌ای بود و کتاب می‌خواست بار دیگر خود را به‌عنوان «نقطه‌ تمرکز و تفکر» در میان انبوه تصاویر و خبرها تثبیت کند.
خانه کتاب؛ نبض اندیشه در روزگار رسانه
در مرکز برنامه‌های این هفته، همچون همیشه، نامی آشنا می‌درخشید: خانه کتاب. این نهاد با برگزاری مجموعه‌ای از رویدادهای ملی، کوشید کتاب را از چهارچوب سنتی خود بیرون بیاورد و به رسانه‌ای فرهنگی و اجتماعی تبدیل کند. در این دوره، از شایستگان تقدیر بیست‌وپنجمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و خادمان نشر تجلیل شد؛ آیینی که به سنتی ریشه‌دار در تکریم مؤلفان و ناشران بدل شده بود. اما در کنار این برنامه‌ها، اتفاقی مهم‌تر رخ داد: برگزاری پنجمین جشنواره نقد کتاب و هفتمین دوره جشنواره کتاب و رسانه برتر در کنار دومین جشنواره کتاب و رسانه ملی. این رویدادها، کتاب را به صحنه گفت‌وگو با دنیای رسانه وارد کردند؛ جایی که نقد، خبرنگاری فرهنگی و تلویزیون، به خدمت ادبیات و نشر درآمدند.دو نشست ویژه درباره‌ کتاب‌های «بی‌نهایت کودکی» و «پسین شوم» نیز نشان داد که خانه کتاب می‌کوشد نقد را از فضای نظری خارج کرده و به تجربه‌ای اجتماعی و مردمی تبدیل کند.در این هفته، نقد، به‌جای آن‌که در اتاق‌های دانشگاهی باقی بماند در سالن‌های عمومی و در کنار نویسندگان و خوانندگان جاری شد که نشانه‌ای از بلوغ فرهنگی در نهاد کتاب بود.
فرهنگ، کتاب و فناوری؛ پیوند سنت و نوآوری
در سوی دیگر، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران با برگزاری همایش فیپای الکترونیک نشان داد که عصر تازه‌ای در کتابداری و اطلاع‌رسانی آغاز شده است. استفاده از فناوری‌های نو در فهرستنویسی و داده‌های مرجع، یکی از گام‌های مهم برای ورود نشر ایران به دوران دیجیتال بود. این حرکت، معنایی فراتر از فناوری داشت؛ زیرا کتابخانه ملی در قامت یک نهاد حافظه، می‌خواست آینده‌ دانایی را نیز در انضباط اطلاعاتی ثبت کند. هم‌زمان، خانه هنرمندان ایران میزبان دومین دوره کتاب سال شعر جوان (جایزه قیصر امین‌پور) بود؛ یادمانی شاعرانه برای نسلی که می‌خواست از دل غبار روزمرگی، صدای تازه‌ای برای زبان فارسی بیابد.در همین روزها، معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز با برگزاری دومین همایش اندیشه و قلم و دومین جشنواره انیمیشن کتاب، نشان داد که کتاب، دیگر محدود به چاپ نیست. کتاب به تصویر و حرکت پیوست و مطالعه از صفحه‌ کاغذ به پرده‌ انیمیشن راه یافت؛ حرکتی در راستای پیوند میان آموزش، هنر و تکنولوژی.
کتاب در استان‌ها؛ از طنز مکتوب تا دفاع مقدس
تهران، همچون همیشه، قلب تپنده‌ این رویداد بود. در پایتخت، دوازدهمین دوره کتاب سال دفاع مقدس برگزار شد تا یاد جنگ و مقاومت در حافظه فرهنگی کشور زنده بماند. هم‌زمان، سومین جشنواره طنز مکتوب، چهره‌ای متفاوت از ادبیات ایران را نمایان کرد؛ طنزی که دیگر صرفاً خنده نبود، بلکه نقدی اجتماعی و فرهنگی بر رفتار و ساختارهای روزمره به‌شمار می‌آمد. در کنار آن، آیین بزرگداشت شعر و ادب پارسی برگزار شد رویدادی که ریشه‌های تاریخی زبان را در بستر کتاب یادآوری کرد.در کرمان نیز، پنجمین نمایشگاه استانی کتاب میزبان ناشران و کتاب‌دوستان بود؛ و در دیگر استان‌ها، کتابخانه‌ها و مراکز فرهنگی با برگزاری نشست‌ها و نمایشگاه‌های محلی، نشان دادند که «هفته کتاب» به پایتخت محدود نیست، بلکه شبکه‌ای ملی از فرهنگ در سراسر کشور گسترده شده است.

کتاب به مثابه میانجی
کتاب، در این هفته، نقشی میانجی میان همه‌ نهادهای اجتماعی یافت؛ پلی میان ایمان و خرد، میان سنت و آینده.
۲۱ آبان‌ماه – کتاب، پدیدآورندگان و خادمان نشر
۲۲ آبان‌ماه – کتاب، کودک، کار و صنعت
۲۳ آبان‌ماه – کتاب، کتابخانه، کتابدار و حامیان نسخ خطی
۲۴ آبان‌ماه – کتاب، مسجد و نماز
۲۵ آبان‌ماه – کتاب، ادبیات، شعر و داستان
۲۶ آبان‌ماه – کتاب، مدرسه، خانواده و دانش‌آموز
۲۷ آبان‌ماه – کتاب، دانشگاه و دانشجو
۲۸ آبان‌ماه – کتاب، بسیج، ایثار و شهادت
۲۹ آبان‌ماه – کتاب و رسانه
این تقویم نه‌روزه، تصویری از گستره‌ی فرهنگی کتاب در ایران بود؛ از کودک و دانش‌آموز تا دانشجو، از مسجد تا رسانه، از صنعت تا ادبیات.
کتاب بنای فرهنگ را استوار می‌کند
پوستر این دوره با پس‌زمینه‌ای از کاشی‌کاری ایرانی طراحی شده بود؛ ترکیبی از هندسه‌ اسلامی و تصویر صفِ منظم کتاب‌ها در پایین صفحه. در مرکز تصویر، جمله‌ای از رهبر انقلاب نقش بسته بود: «تا می‌توانید کتاب بخوانید، تا می‌توانید بدانید.» این طراحی، تصویری از هماهنگی میان زیبایی‌شناسی ایرانی و مفهوم دانایی بود؛ کتاب‌هایی که همچون آجرهای رنگین در کاشی‌کاری سنتی، بنای فرهنگ را استوار می‌کردند. رنگ‌های متنوع جلدها یادآور تنوع حوزه‌های دانایی بود و نظم هندسی تصویر، نماد وحدت و نظم فکری در جامعه‌ای بود که هنوز کتاب را محور معنا می‌دانست.
کتاب، حافظه‌ زنده عدالت فرهنگی
شانزدهمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، بیش از هر دوره‌ دیگر، کوشید کتاب را در بافت زندگی روزمره جای دهد. از شعر جوان تا صنعت چاپ، از مدارس تا رسانه ملی، از نقد ادبی تا همایش‌های علمی، همه نشان از تلاشی داشتند برای آنکه کتاب، همچنان در مرکز زیست فرهنگی ایرانیان باقی بماند. اگر شعار سال، مردم را به خواندن «حداقل یک کتاب در ماه» دعوت می‌کرد، در معنایی عمیق‌تر، آنچه مطرح شد تداوم نفس دانایی در جهان پرسرعت تصویر و خبر بود. کتاب در این سال نه نماد تجمل فرهنگی، بلکه نشانه‌ پایداری ذهن ایرانی در برابر فراموشی شد. صفحه‌ای که هنوز میان شتاب و سکوت، دعوت می‌کرد: بخوان، تا بمانی.