پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

با آغاز فصل تابستان، بار دیگر بحران کم‌آبی در ایران به یکی از دغدغه‌های اصلی مردم، مسئولان و رسانه‌ها بدل شده است.
تابستان ۱۴۰۴ از همان روزهای نخست، نشانه‌هایی آشکار از خشکی و گرمای شدید داشت؛ نشانه‌هایی که نه‌تنها طبیعت را تحت‌تأثیر قرار داده، بلکه زندگی روزمره میلیون‌ها ایرانی را نیز در معرض تهدید قرار داده است.طبق اعلام وزارت نیرو، سطح ذخایر آبی پشت سدهای کشور به‌شدت کاهش یافته و بسیاری از رودخانه‌ها و چشمه‌ها در مناطق مختلف خشک شده‌اند. در کنار این، مصرف بی‌رویه آب، فرسودگی شبکه‌های انتقال، و کم‌توجهی به اصلاح الگوی مصرف، موجب شده ایران با یکی از سخت‌ترین تابستان‌های آبی مواجه باشد. متأسفانه بخش‌هایی از استان‌های تهران، البرز، اصفهان، کرمان و خوزستان در برخی روزها، حتی با قطعی‌های چندساعته آب مواجه شده‌اند.این بحران اگرچه از نظر فنی و اقلیمی قابل تحلیل است، اما باید آن را یک موضوع اجتماعی و فرهنگی نیز دانست. چرا که ریشه بخشی از مشکلات کم‌آبی در نوع نگاه و رفتار ما با منابع طبیعی نهفته است. برخلاف تصور عمومی، مسئله آب فقط به بارش و سد مربوط نمی‌شود، بلکه تا حدود زیادی به شیوه مصرف ما در خانه، کشاورزی، صنعت و حتی فضای شهری وابسته است.در فرهنگ اسلامی و ایرانی ما، همواره بر صرفه‌جویی و قناعت تأکید شده است. پیامبر اسلام (ص) حتی در هنگام وضو گرفتن کنار رودخانه، بر استفاده حداقلی از آب سفارش می‌فرمایند. این یعنی صرفه‌جویی در مصرف آب، نه یک توصیه اداری، بلکه یک ارزش اخلاقی و دینی است.
امروزه اما به‌رغم همه هشدارها، همچنان شاهد رفتارهایی نادرست هستیم؛ از شست‌وشوی خودرو با شیلنگ گرفته تا آبیاری فضای سبز در ساعات گرم روز، یا استفاده از آب شرب در مصارف غیرضروری. این در حالی است که در بسیاری از کشورهایی که با بحران‌های شدیدتری از ما مواجه‌اند، با مدیریت درست، توانسته‌اند از منابع محدود خود بهترین استفاده را ببرند.مسئله مهم دیگر، توجه به عدالت آبی است. یعنی همه افراد جامعه، صرف‌نظر از محل زندگی یا توان مالی، باید به آب سالم و کافی دسترسی داشته باشند. نباید شرایطی فراهم شود که برخی مناطق به دلیل موقعیت اقتصادی یا سیاسی، از منابع بیشتری بهره‌مند شوند، در حالی که سایر مناطق از حداقل‌ها هم محروم باشند.در این میان، نقش رسانه‌ها، آموزش‌وپرورش، نهادهای فرهنگی، و حتی ائمه جماعات و منابر مذهبی در فرهنگ‌سازی مصرف صحیح آب انکارناپذیر است. آموزش همگانی از مدارس آغاز می‌شود؛ جایی که کودکان می‌آموزند چگونه به منابع طبیعی احترام بگذارند. اگر از کودکی، صرفه‌جویی در آب به یک عادت روزمره تبدیل شود، در بزرگسالی نیز این رفتار پایدار باقی خواهد ماند.همچنین نهادهای اجرایی نیز باید از ابزارهای مدیریت هوشمند مصرف بهره بگیرند. نصب کنتورهای هوشمند، اعمال تعرفه‌های پلکانی، اصلاح شبکه‌های فرسوده، و حمایت از آبیاری مدرن در بخش کشاورزی، از جمله اقدامات ضروری در این مسیر است.نباید فراموش کنیم که آب، فقط یک مایع ساده نیست. آب یعنی زندگی، آب یعنی سلامت، آب یعنی توسعه. هر قطره‌ای که بیهوده هدر می‌رود، در حقیقت بخشی از آینده ما و فرزندان‌مان را به مخاطره می‌اندازد. اگر امروز برای مدیریت بحران آب تصمیم جدی نگیریم، فردا شاید خیلی دیر باشد.در پایان باید گفت، عبور از تابستان سخت امسال، تنها با همدلی، مشارکت مردمی، و همت ملی ممکن است. هر خانه، یک سنگر در نبرد با بحران کم‌آبی است. هر فرد، یک مسئول در برابر منابع طبیعی است. پس بیاییم از همین امروز، از همین لحظه، سهم خود را در حفظ آب انجام دهیم؛ نه برای دولت، که برای ایران.