صادرات؛ راهی به‌سوی تاب‌آوری اقتصاد ملی
سپیدار‌آنلاین: گروه سرمقاله
در تقویم اقتصادی کشور، بیست‌ونهم مهرماه به نام «روز ملی صادرات» مزین شده است؛ روزی برای تأمل و بازنگری در مسیر توسعه اقتصادی و تجاری ایران، و فرصتی برای پاسداشت تلاش‌هایی که صادرکنندگان ایرانی در سخت‌ترین شرایط اقتصادی و بین‌المللی انجام داده‌اند. صادرات، نه صرفاً واژه‌ای اقتصادی، بلکه نماد پویایی، خودباوری و حرکت به‌سوی استقلال واقعی در عرصه تولید و تجارت است.
احسان فلاحت پیشه/ اقتصاد ایران، با وجود ظرفیت‌های عظیم طبیعی، نیروی انسانی جوان و موقعیت ژئو‌اکونومیک ممتاز، هنوز آن‌گونه که شایسته است از مزیت‌های صادراتی خود بهره‌برداری نکرده است. در حالی که بسیاری از کشورها با اتکا به صادرات، رشد پایدار و اشتغال پایدار را تجربه کرده‌اند، سهم صادرات غیرنفتی ما در تولید ناخالص داخلی هنوز جای توسعه دارد. این واقعیت تلخ، بیش از هر چیز نیازمند اصلاح نگاه ما به مفهوم صادرات است؛ صادرات تنها فروش کالا به آن سوی مرزها نیست، بلکه نشانه‌ای از کیفیت، استاندارد، دانش فنی و ثبات سیاست‌گذاری است.
صادرکننده ایرانی، امروز در خط مقدم جنگ اقتصادی ایستاده است. نوسانات نرخ ارز، محدودیت‌های بانکی، هزینه‌های بالای حمل‌ونقل، و پیچیدگی‌های اداری از مهم‌ترین چالش‌هایی است که فعالان این عرصه با آن روبه‌رو هستند. با این حال، بسیاری از آنان با تکیه بر دانش، خلاقیت و روحیه ملی، توانسته‌اند بازارهایی تازه در آسیا، آفریقا و حتی اروپا پیدا کنند. این دستاوردها، اگرچه در ظاهر اقتصادی‌اند، اما در باطن، نشانه‌ای از توان فرهنگی و مدیریتی ملت ایران هستند.از سوی دیگر، دولت و نهادهای تصمیم‌گیر باید بدانند که حمایت از صادرات، به‌معنای اعطای یارانه یا تسهیلات کوتاه‌مدت نیست؛ بلکه نیازمند تدوین سیاست‌های پایدار، کاهش بروکراسی، توسعه زیرساخت‌های لجستیکی و ایجاد ثبات در قوانین گمرکی است. صادرکننده، بیش از هر چیز، به پیش‌بینی‌پذیری محیط اقتصادی نیاز دارد تا بتواند در بازار جهانی برنامه‌ریزی کند و قراردادهای بلندمدت ببندد.
یکی از الزامات اساسی در مسیر توسعه صادرات، ارتقای کیفیت تولید داخلی است. تجربه کشورهای موفق نشان می‌دهد که صادرات، موتور محرک ارتقای فناوری و بهره‌وری در داخل است. هرگاه کالایی توانسته در بازارهای جهانی جایگاهی به‌دست آورد، بی‌تردید به پشتوانه کیفیت، بسته‌بندی مناسب و احترام به سلیقه مصرف‌کننده جهانی بوده است. بنابراین، سیاست‌گذاران باید به‌جای صدور بخشنامه‌های مقطعی، راه را برای شکل‌گیری برندهای بین‌المللی ایرانی هموار کنند.در این میان، دیپلماسی اقتصادی نیز نقشی تعیین‌کننده دارد. سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌های تجاری ما در خارج از کشور باید از حالت تشریفاتی خارج شده و به مراکز فعال بازاریابی و شناسایی فرصت‌های صادراتی تبدیل شوند. ایران، با عضویت در پیمان‌های منطقه‌ای و توسعه روابط با کشورهای همسایه، می‌تواند زنجیره‌ای از همکاری‌های اقتصادی را شکل دهد که منافع مشترک و پایداری به همراه داشته باشد.
اما در کنار دولت و بخش خصوصی، نباید از نقش جامعه در حمایت از صادرات غافل شد. هر ایرانی، با خرید کالای باکیفیت داخلی، در واقع گامی در جهت تقویت تولید و توان صادراتی کشور برمی‌دارد. فرهنگ مصرف و باور به توان تولید داخلی، زیربنای رشد صادرات پایدار است.روز ملی صادرات، یادآور این نکته است که راه نجات اقتصاد ایران، درون‌زا اما برون‌نگر است. درون‌زا، به‌دلیل اتکا به توان ملی، و برون‌نگر، به‌سبب ضرورت حضور فعال در بازار جهانی. اقتصاد امروز، مرز نمی‌شناسد و رقابت، تنها برای کسانی است که دانش، کیفیت و استمرار دارند.
اکنون زمان آن است که نگاه به صادرات از سطح شعار به عمل ارتقا یابد؛ صادرکننده باید در سیاست‌گذاری اقتصادی شنیده شود، نهادهای پشتیبان باید کارآمد باشند، و رسانه‌ها نیز وظیفه دارند تصویر واقعی و الهام‌بخش از چهره‌های موفق صادراتی ارائه دهند.در پایان، روز ملی صادرات را باید نه تنها به فعالان اقتصادی، بلکه به همه ایرانیانی تبریک گفت که باور دارند راه پیشرفت این سرزمین، از مسیر تولید رقابتی و صادرات هدفمند می‌گذرد. ایران می‌تواند با تکیه بر استعدادهای انسانی و ظرفیت‌های بی‌پایان خود، نه‌تنها صادرکننده کالا، بلکه صادرکننده فرهنگ، دانش و اعتماد باشد؛ مسیری که اگر با اراده جمعی طی شود، آینده‌ای روشن و پایدار برای اقتصاد ملی رقم خواهد زد.