پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

تابستان از راه رسیده و هزاران نوجوان، با فراغت از مدرسه و کلاس، وارد فصلی بلند، گرم و نسبتاً بی‌برنامه شده‌اند. در نگاه اول، این سه ماه می‌تواند فرصتی برای استراحت، تجدید انرژی و رشد مهارت‌ها باشد؛ اما اگر بدون برنامه‌ریزی و هدایت درست سپری شود، به تهدیدی جدی برای سلامت جسم و روان نوجوانان تبدیل خواهد شد.
مجید اسفندفر/ برای بسیاری از نوجوانان، تابستان یعنی روزهای طولانی، خواب‌های نامنظم، پرسه در فضای مجازی یا خیابان، بی‌حوصلگی و گاهی حتی افسردگی. اگر این اوقات به‌درستی مدیریت نشود، فرصت‌های تربیتی، یادگیری و تقویت هویت فردی از دست می‌رود. نوجوان امروز به شدت درگیر «خلأ معنا»ست و تابستانِ بی‌برنامه، این خلأ را عمیق‌تر می‌کند.
بخش عمده مسئولیت این وضعیت، بر دوش خانواده‌هاست. برخی والدین تابستان را فقط فرصتی برای «استراحت» می‌دانند و هیچ برنامه‌ای برای فرزندانشان ندارند. از سوی دیگر، برخی خانواده‌ها با کنترل بیش از حد، برنامه‌هایی سنگین و تحمیلی تدارک می‌بینند که نتیجه‌اش سرکشی، دلزدگی یا فرار نوجوان از گفت‌وگوست.تعادل و گفت‌وگو، کلید حل این مسئله است. والدین باید علایق فرزندشان را بشناسند، فرصت تجربه‌ و یادگیری در اختیار او بگذارند و همراهی مؤثر—not کنترل‌گرانه—داشته باشند.
مدارس ما با رسیدن تابستان تقریباً از صحنه خارج می‌شوند. در حالی که در بسیاری از کشورها، نظام آموزشی برنامه‌های اختیاری، متنوع و جذابی برای تابستان دارد: مدرسه‌های تابستانی، کلاس‌های مهارتی، آزمایشگاه‌های علوم، و حتی اردوهای علمی.آموزش و پرورش ایران نیز می‌تواند با کمترین هزینه، با همکاری شهرداری‌ها، کانون پرورش فکری، بسیج دانش‌آموزی و نهادهای مردمی، تابستانی مفید برای نوجوانان طراحی کند.
نقش رسانه‌های جمعی و فضای مجازی در سبک زندگی نوجوانان انکارناپذیر است. نوجوانی که هر روز در این فضاها سرگرم محتوای طنز، رقابت‌های بی‌هدف یا زندگی چهره‌های مجازی است، طبیعتاً الگویی هم‌راستا با بی‌برنامگی پیدا می‌کند.ضرورت دارد رسانه‌ها در کنار سرگرمی، به الگوسازی واقعی بپردازند: نمایش نوجوانان موفق، تبلیغ مطالعه، ترویج مهارت‌آموزی، معرفی کتاب‌ها یا برنامه‌های رشد فردی.
تابستانِ بی‌برنامه فقط یک فرصت از دست‌رفته نیست، بلکه یک آسیب بالقوه است. افزایش مصرف اینترنت، خواب معکوس‌شده، کاهش تحرک، پرسه‌زنی در محله، گاه نوجوان را در معرض افسردگی، اضطراب، بزه‌کاری و رفتارهای پرخطر قرار می‌دهد.در مناطق محروم‌تر، نبود فضاهای فرهنگی و ورزشی، مشکلات اقتصادی خانواده‌ها و فقر آموزشی، مسئله را جدی‌تر می‌کند.
حل این بحران با توصیه صرف ممکن نیست. باید نگاه به تابستان نوجوانان، به یک مسئله‌ ملی تبدیل شود. نهادهای مختلف باید با همکاری یکدیگر، طرحی جامع برای تابستان نوجوانان اجرا کنند:
تبدیل مدارس تعطیل به پایگاه‌های مهارتی و ورزشی - استفاده از ظرفیت مساجد، فرهنگسراها و کتابخانه‌ها-ارائه دوره‌های رایگان یا ارزان با حمایت نهادهای دولتی-تشویق به کار داوطلبانه، مطالعه، و فعالیت‌های جمعی سالم
تابستان می‌تواند زمان ساختن یا سوزاندن باشد؛ بستگی دارد که ما، به عنوان خانواده، رسانه و نظام فرهنگی، چگونه آن را ببینیم. نوجوان امروز ما نیاز به همراهی، انگیزه، مسیر و امید دارد.تابستانی که در بی‌برنامگی بگذرد، صرفاً «استراحت» نیست؛ بلکه فرصتی است که برای همیشه از دست رفته است.