بخوانیم برای ایران؛ وقتی مطالعه به مسئولیت ملی تبدیل می‌شود
سپیدار‌آنلاین: گروه یادداشت
هر سال در آبان‌ماه، هفته‌ای در تقویم فرهنگی ایران به نام «کتاب» رقم می‌خورد؛ هفته‌ای برای بازخوانی نقشی که خواندن و دانستن در سرنوشت ملت‌ها دارد.
محمد باصری بخشایش/ امسال، سی‌وسومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار معنادار «بخوانیم برای ایران» آغاز می‌شود؛ شعاری که به روشنی فراتر از دعوت به مطالعه فردی است و بر پیوند میان «مطالعه» و «مسئولیت اجتماعی» تأکید دارد.در دنیایی که سرعت و سطحی‌نگری، جای تأمل و تعمق را گرفته است، کتاب و کتاب‌خوانی بیش از هر زمان دیگر نیازمند حمایت و بازتعریف‌اند. کتاب امروز دیگر تنها ابزار آموزش نیست، بلکه پناهگاهی فرهنگی است برای حفظ هویت، تعادل فکری و تداوم گفت‌وگو در جامعه‌ای که در معرض انبوه اطلاعات و تفسیرهای شتاب‌زده قرار دارد. شعار امسال یادآور می‌شود که اگر برای ایرانِ آباد، آزاد و آگاه گامی می‌خواهیم برداریم، این گام از صفحه‌ای کاغذی آغاز می‌شود؛ از کتابی که ذهن را بیدار و وجدان جمعی را تقویت می‌کند.مطالعه نه‌تنها رشد فردی را به همراه دارد، بلکه پایه عدالت فرهنگی و توسعه پایدار است. جامعه‌ای که کتاب نمی‌خواند، در تصمیم‌گیری‌هایش بیشتر تابع هیجان است تا اندیشه؛ اما جامعه‌ای که مطالعه را به عادت روزانه بدل می‌کند، به‌تدریج گفت‌وگومحور، صبور و منطقی می‌شود. این همان مسئولیت ملی است که شعار امسال بر آن تأکید دارد: «بخوانیم برای ایران» یعنی بخوانیم تا بهتر ببینیم، عمیق‌تر بیندیشیم و هوشمندانه‌تر عمل کنیم.کتابخانه‌های عمومی در این میان نقشی بی‌بدیل دارند. امروز کتابخانه دیگر فقط محلی برای امانت کتاب نیست، بلکه مرکز زندگی فرهنگی و اجتماعی شهرهاست؛ جایی برای تعامل، آموزش، کارگاه‌های مهارت‌آموزی و رشد نسل جدید. طرح ملی عضویت سراسری در کتابخانه‌های عمومی کشور که به تازگی آغاز شده، گام مهمی در تحقق عدالت فرهنگی است تا هیچ ایرانی از خدمات دانایی محروم نماند. این طرح نشان می‌دهد که نگاه به کتابخانه‌ها از یک فضای صرفاً مطالعاتی به نهادی اجتماعی و فرهنگی تغییر یافته است.کتابداران نیز در این مسیر، قهرمانان خاموش فرهنگ‌اند. آنان تنها امانت‌دار کتاب نیستند؛ راهنمایانی‌اند که مسیر دانایی را برای مخاطب روشن می‌کنند. کتابدار آگاه و دلسوز می‌تواند کودک را به کتاب علاقه‌مند کند، نوجوان را از دام فضای مجازی افراطی برهاند و حتی بزرگسال را دوباره به جهان فکر بازگرداند. قدردانی از کتابداران در روز کتاب، کتاب‌خوانی و کتابدار، در واقع احترام به انسان‌هایی است که بی‌هیاهو، بذر دانایی می‌کارند.در استان البرز نیز، با وجود گستردگی جمعیتی و تنوع فرهنگی، توجه به ترویج کتاب‌خوانی اهمیتی دوچندان دارد. توسعه کتابخانه‌های عمومی، اجرای طرح‌های فرهنگی مانند «پویش اهدای کتاب» و برگزاری نشست‌های کتاب‌خوان در مدارس و زندان‌ها، نمونه‌هایی از تلاش برای تحقق عدالت فرهنگی در این استان است. البرز به‌عنوان استانی جوان و مهاجرپذیر، می‌تواند با تقویت شبکه کتابخانه‌ها و حمایت از کتابداران خلاق، به الگوی ملی در حوزه فرهنگ مطالعه بدل شود.بااین‌حال، مسئولیت اصلی تنها بر دوش نهادها نیست. هر شهروند ایرانی می‌تواند و باید سهمی در این حرکت ملی داشته باشد. پدر و مادری که برای فرزندشان کتاب می‌خوانند، معلمی که کتابی تازه معرفی می‌کند، رسانه‌ای که به‌جای خبرهای گذرا، پرونده‌ای فرهنگی منتشر می‌سازد، و هر کسی که لحظه‌ای از روز را به خواندن اختصاص می‌دهد، در واقع برای ایران سرمایه‌گذاری می‌کند.در نهایت، «بخوانیم برای ایران» فراخوانی است به بازگشت به عمق؛ به درک این حقیقت که آینده کشور نه تنها در دستان سیاست‌مداران، بلکه در ذهن‌های خواننده و قلم‌های نویسنده شکل می‌گیرد. هر صفحه‌ای که خوانده می‌شود، قدمی است در مسیر آگاهی و وحدت ملی. بیاییم در آغاز هفته کتاب، پیمان تازه‌ای ببندیم: بخوانیم برای رشد خود، برای فرزندان‌مان، و برای ایرانی که دانایی را سرمایه اصلی خود می‌داند.