پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اینکه تمدن نوین اسلامی صرفاً تکرار گذشته نیست، اظهار کرد: تمدن اسلامی در قرون چهارم و پنجم هجری، شکوه و اقتداری کم‌نظیر در جهان اسلام به وجود آورد. دانش، فلسفه، فقه، معماری، نظم شهری و بسیاری از جلوه‌های تمدنی در آن دوران به اوج خود رسیدند. اما نمی‌توان گفت که صرفاً بازگشت به همان دوره کافی است. ما باید از آن عبور کنیم و تمدنی نو با ویژگی‌های جدید و متناسب با شرایط امروز بسازیم.
دکتر فرزاد جهان‌بین، معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی، در نشست تخصصی «تبیین و تقویت مؤلفه‌های هویت ایرانی اسلامی» با تشریح مفاهیم بنیادین در حوزه تمدن‌سازی، بر نقش اساسی فرهنگ در تحقق تمدن نوین اسلامی تأکید کرد و بیان داشت: تمدن از ریشه "مدن" به معنای یکجانشینی، ساخت و آبادانی و درخشش هست. وقتی تعابیری چون مدن‌ بالمکان (سکونت در مکان)، مدن بالمدائن (شهرسازی) و مدینه (شهر آرمانی) را کنار هم قرار دهیم، معنای تمدن به مثابه زندگی پایدار و پیشرفته و درخشان هست.
وی افزود: تا پیش از قرن هجدهم، تمدن در تقابل با بربریت تعریف می‌شد؛ اما از قرن هجدهم به بعد با نظرات توین بی و دیگران، نگاه جدیدی به تمدن شکل گرفت. تمدن دیگر در یا تفاوت با توحش نبود، بلکه به صورت حیات اجتماعی مبتنی بر یک روح مشترک در یک جغرافیای گسترده به صورت چند فرهنگی معنا پیدا کرد و با این نگاه، تمدن ها و نه تمدن معیار مطرح شد.
جهان‌بین با تبیین تفاوت‌های فرهنگ و تمدن گفت: فرهنگ به مثابه نرم‌افزار است و تمدن به مثابه سخت‌افزار. فرهنگ، پشتوانه فکری و معنوی است که تمدن بر اساس آن شکل می‌گیرد. برای مثال، وقتی در معماری اسلامی از گنبد سخن می گوییم، طرح و ایده آن از حقیق توحید و کثرت در عین وحدت برمی‌خیزد و محصول نهایی آن در قامت گنبد جلوه‌گر می‌شود. در واقع آنچه ساخته می‌شود، تمدنی است؛ اما آنچه باعث ساخت آن می‌شود، فرهنگی است.
وی ادامه داد: تمدن، تجلی بیرونی و ملموس فرهنگ در ابعاد مختلف زندگی بشر است؛ در حالی که فرهنگ، درونی، زیربنایی و پنهان‌تر است. اگر فرهنگ ضعیف باشد، تمدن شکل نمی‌گیرد یا بسیار شکننده خواهد بود. معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اینکه تمدن نوین اسلامی صرفاً تکرار گذشته نیست، اظهار کرد: تمدن اسلامی در قرون چهارم و پنجم هجری، شکوه و اقتداری کم‌نظیر در جهان اسلام به وجود آورد و به تعبیر استاد زرین کوب، معجزه تمدن اسلامی هست. دانش، فلسفه، فقه، معماری، نظم شهری و بسیاری از جلوه‌های تمدنی در آن دوران به اوج خود رسیدند اما نمی‌توان گفت که صرفاً بازگشت به همان دوره کافی است. ما باید از آن عبور کنیم و تمدنی نو با ویژگی‌های جدید و متناسب با شرایط امروز بسازیم.
وی افزود: در تمدن نوین اسلامی باید نقاط قوت تمدن پیشین را حفظ کرده و ضعف‌های آن را برطرف کند. یکی از مهم‌ترین نقدهای وارد بر تمدن گذشته اسلامی، غفلت از مشارکت مردمی و اتکای بیش از حد به ساختارهای سلطنت‌محور بود. در تمدن نوین اسلامی، باید مردم‌سالاری دینی و نقش مردم در حکمرانی و تمدن‌سازی تقویت شود.این تمدن با تمدن غربی نیز خط فاصل جدی دارد. علم در عین اخلاق. پیشرفت مادی در کنار پیشرفت معنوی. حفظ خانواده و پرهیز از فردگرایی افراطی.
جهان‌بین در ادامه سخنان خود به نقش دانشگاه در شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی پرداخت و تصریح کرد: دانشگاه نباید صرفاً محلی برای انتقال محفوظات یا مهارت‌های شغلی باشد. بلکه باید با ایجاد نگاه تمدنی، این مفاهیم عمیق درک شود.
وی با انتقاد از نگاه سلطه‌محور در تمدن مدرن به علم گفت: تمدن غربی، علم را به ابزاری برای سلطه بدل کرد. در حالی که در نگاه اسلامی، علم باید در خدمت رشد، تعالی و عدالت اجتماعی قرار گیرد. علم در تمدن نوین اسلامی، باید ناظر به مسائل واقعی جامعه و ابزار حل مشکلات مردم باشد، نه ابزاری برای تسلط سیاسی یا سلطه اقتصادی.
معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی در پایان سخنان خود گفت: امروزه در جهان اسلام چندین الگوی تمدنی مطرح هست و حمایت ترامپ از عربستان و بدگویی از ایران در همین راستای تقویت الگوی تمدنی عربستان و تضعیف الگوی تمدن نوین اسلامی هست. هر تمدن سه مرحله، تولید الگو، ایجاد الگو و تکثیر را طی می کند و لذا هر الگویی بتواند موفق باشد و به هر میزان کشش داشته باشد، در جغرافیای بزرگتر تکثیر می شود.