شستشوی فوری و واکسیناسیون؛ تنها راه نجات پس از حیوان‌گزیدگی”
سپیدار‌آنلاین: گروه اجتماعی
بیماری هاری، یک عفونت ویروسی کشنده است که صد در صد قابل پیشگیری بوده، اما همچنان یکی از تهدیدهای جدی بهداشت عمومی در کشور ما محسوب می‌شود.
در حالی که ایران هدف ملی حذف کامل هاری تا سال 2030 را دنبال می‌کند، آمارها نشان می‌دهند که به‌طور متوسط هر 9دقیقه یک نفر در کشور قربانی این بیماری می‌شوند. کارشناسان بهداشت بر این نکته تأکید می‌کنند: در صورت حیوان‌گزیدگی، کوچک‌ترین غفلت در دریافت خدمات واکسیناسیون، می‌تواند منجر به یک مرگ قطعی و دردناک شود.
هاری یک بیماری ویروسی است که از طریق بزاق حیوان آلوده (معمولاً سگ، گربه، روباه یا شغال) و از طریق گازگرفتگی، پنجه‌کشی یا تماس با زخم باز به انسان منتقل می‌شود. متأسفانه، به محض ظهور علائم بالینی (مانند تغییرات رفتاری، ترس از آب یا نور)، درمان عملاً غیرممکن است و بیماری همواره به مرگ منجر می‌شود.
بر اساس سوابق تاریخی، برنامه کنترل هاری در ایران توسط انستیتو پاستور ایران از سال 1920 آغاز شد، اما با افزایش موارد حیوان‌گزیدگی در سال‌های اخیر، لزوم هوشیاری بیشتر جامعه بیش از پیش احساس می‌شود.مرکز بهداشت غرب کرج همواره بر این نکته تاکید دارد که زمان در برخورد با هاری، حکم طلاست.خدمات پیشگیری از هاری در مرکز مراقبت و پیشگیری از هاری غرب کرج، رایگان و شبانه‌روزی در دسترس عموم قرار دارد.اقدام فوری پس از گزیدگی، حیاتی است و شامل سه مرحله کلیدی است:
1. شستشوی فوری و کامل: بلافاصله پس از وقوع حادثه، محل گزیدگی باید به مدت حداقل 15 تا 20 دقیقه با آب فراوان و صابون شسته شود. این اقدام بیش از 80 درصد ویروس‌های احتمالی را از بین می‌برد و مهم‌ترین اقدام اولیه است.
2. مراجعه بدون اتلاف وقت: فرد مصدوم باید فوراً و بدون درنگ، خود را به نزدیک‌ترین مرکز مراقبت و پیشگیری از هاری برساند. نباید منتظر ماند تا زخم بهبود یابد یا علائمی ظاهر شود.
3. تکمیل واکسیناسیون:کادر درمان در مراکز مراقبت و پیشگیری از هاری، برنامه واکسیناسیون و در صورت لزوم، تزریق سرم ایمونوگلوبولین ضد هاری (HRIG) را آغاز خواهند کرد. تکمیل تمام دوزهای واکسن (که طبق دستورالعمل کشوری تنظیم می‌شود) الزامی است و هیچ دوزی نباید فراموش شود تا ایمنی کامل حاصل گردد.
کنترل هاری تنها با تلاش کادر درمان محقق نمی‌شود، بلکه نیازمند یک رویکرد "سلامت یکپارچه" (One Health) است که مردم، دامپزشکی و خدمات شهری در آن نقش دارند.
سه توصیه کلیدی مرکز بهداشت غرب کرج برای پیشگیری از هاری به همشهریان عزیز:
1. از نزدیک شدن، تماس یا لمس حیوانات وحشی یا ولگرد (سگ‌های بلاصاحب شهری، روباه‌ها و گربه‌های مشکوک) به شدت پرهیز کنید.
2. در صورت وقوع هرگونه تماس (گزیدگی، خراش یا لیسیدن زخم باز) توسط حیوان مشکوک، شستشوی اولیه را فراموش نکنید و بلافاصله به مرکز بهداشت مراجعه نمایید.
3. مالکان حیوانات خانگی موظفند واکسیناسیون دوره‌ای سگ‌های خود را مطابق با برنامه‌های دامپزشکی انجام دهند و از رهاسازی حیوانات در محیط شهری خودداری کنند.
یادآوری می‌شود؛ هاری مرز بین زندگی و مرگ است و پیشگیری از آن، بهترین و تنها درمان است.
فرشاد کنعانی – کارشناس واحد پیشگیری و مبارزه با بیمارهای مرکز بهداشت غرب کرج