پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

نیایش برای طلب باران، از دیرباز در اعمال عبادی امت‌های مختلف وجود داشته است. تاریخ برخی از این اعمال و مناسک در سرزمین ایران، به قرن‌ها قبل از ظهور اسلام برمی‌گردد و اعتقادات مردم در نسبت میان باران و رحمت الهی، مجموعه متنوع از رفتارهای عبادی را برای جلب رحمت و تلاش برای غفران الهی نشان می‌دهد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ جایگاه آب و باران در ایجاد محصولات مختلف کشاورزی و تاثیر آن در زندگی و آبادی سرزمین‌ها، از دیرباز مورد توجه همگان بوده؛ به‌گونه‌ای که در هر جامعه‌ای، اعمال و نیایش‌های مختلفی برای «طلب باران» وجود داشته است.این اعمال، اگرچه گاه با اندیشه‌های غیرتوحیدی همراه بوده، اما در تمامی آن‌ها می‌توان نشانه‌های روشن از نسبت میان آب و باران و باورهای اعتقادی یافت. این باروهای غیرتوحیدی، اگرچه مورد تایید اسلام نبوده و نیست، اما در هر حال نمایشگر نسبت اعتقادی میان گناهان انسان و بارش باران در باورهای انسان، در همه قرون و اعصار است و این نکته‌ای است که باید مورد توجه محققان و دین‌پژوهان قرار گیرد.
از نمونه‌های فراوان در آیین‌های درخواست باران، می‌توان به قربانی کردن برای خدای «بعل»، در آیین ساکنان بین‌النهرین (سوریه و فلسطین امروزی)، همچنین توجه به خدای باران در مناطق مختلف جهان به‌ویژه در مناطق بومیان آمریکا و مناطق مختلف اروپا و آسیا اشاره کرد.در «وندیداد» به‌عنوان یکی از منابع مهم دین زرتشت، آمده است: «اهورامزدا، وعده داده است به‌ زمین‌ باران‌ بباراند تا برای مؤمنان‌ غذا و برای گاوان‌ سودمند علف‌ بیاورد». در این اندیشه باستانی، «آناهیتا» به عنوان فرشته موکل آب شناخته می‌شد که به فرمان «اهورامزدا» از آسمان‌ باران‌ و تگرگ‌ و برف‌ و ژاله‌ برای مردم‌ می‌فرستد. در هنگام خشکسالی، برای آناهیتا، که در برخی منابع ناهید نیز خوانده می‌شد، و اهورامزدا قربانی‌های مختلف فرستاده می‌شد تا باران به سرزمین‌ها ببارد.ابوریجان بیرونی در کتاب «آثار الباقیه»، ماجرای نیایش فیروز، جد انوشیروان ساسانی را نقل می‌کند که بعد از مدت‌ها خشکسالی، از خداوند درخواست باران می‌کند و با اجابت این دعا، منطقه «کامفیروز» آباد می‌شود که امروزه نیز این منطقه در استان فارس شناخته شده است. در میان اعراب جاهلی، برخی از بت‌ها برای شفاعت باران پرستش می‌شدند، برگزاری مراسم «نار الاستمطار» و برپایی آتش برای درخواست باران، نیز از دیگر روش‌های طلب باران در میان مردم دوران جاهلیت بود. در همان دوران پیش از اسلام، در میان اقوامی مانند بابلیان، عبرانیان و برخی از ساکنان عربستان مرکزی، «الله» به عنوان خالق آسمان‌ها و و نازل‌کننده باران شناخته شده و مورد ستایش بود. در دوران پیش از اسلام، سفر به مکه برای درخواست باران یک موضوع شناخته شده بود و در صورت خشکسالی در مناطقی مانند شام و حجاز، گروه‌هایی برای دعا به مکه مسافرت می‌کردند.بر این اساس باید گفت که «نیایش برای طلب باران» همچنین برگزاری اعمال عبادی همچون «بخشش‌خواهی و غفران‌طلبی» برای پایان خشکسالی، نه یک موضوع شیعی، اسلامی یا توحیدی بوده، بلکه باید آن را یک «امر فطری» دانست که با شیوه‌های متنوع، تقریبا در سراسر جهان و در همه دوران‌ها انجام می‌شده است. روشن است که باورهای اعتقادی همچنین اندیشه‌های اسلامی و شیعه در تکامل و تعالی‌بخشی به این باورهای اعتقادی، تاثیری فراوان داشته است.در بخش‌های دیگر این نوشته، آیین‌های درخواست باران در ادیان توحیدی؛ به‌ویژه اسلام همچنین دعاهای باران نقل شده از ائمه معصومین(ع) معرفی می‌شوند.

سید علی اصغر حسینی/ ابنا