پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

۱۰ سال از کُلنگ زنی پروژه متروی کرج می‌گذرد اما هنوز خبری از افتتاح نیست و دعوای میان شهرداری و پیمانکار، این پروژه را به تعطیلی کشانده تا مردم بازنده اصلی این اختلافات باشند.
۱۰ سال از زمانی که کُلنگ پروژه قطار شهری کرج زمین زده شد، می‌گذرد، خط ۲ قطار شهری کرج و حومه که قرار بود سال ۸۹ به بهره‌برداری برسد باگذشت شش سال به ایستگاه پایانی نرسیده و کلان‌شهر سه‌میلیون‌نفری کرج در ترافیک سرسام‌آور دست‌وپا می‌زند، سهم شهروندان در این سال‌ها بسته شدن بسیاری از خیابان‌ها و دامن زدن به مسئله ترافیک بوده است این در حالی است که اصفهان و مشهد به‌رغم اینکه هم‌زمان یا دیرتر از کرج کار احداث قطار شهری را آغاز کرده‌اند، اکنون از این وسیله حمل‌ونقل عمومی بهره‌مند هستند. اختلاف کارفرما و پیمانکار قطار شهری کرج که منجر به کشیده شدن پای این پروژه به کمیته حمایت قضایی از سرمایه‌گذاری استان البرز شده توقف این پروژه را به دنبال داشته است توقفی که میلیون‌ها و شاید میلیاردها خسارت به شهر و مردم وارد کرده است. خبرگزاری مهر در گزارشی با عنوان «قطار شهری کرج و رویای افتتاح/پیمانکار پروژه در راه دادگاه» که هشتم اردیبهشت‌ماه سال جاری منتشر شد به اظهارات مختلف مسئولان شهر در خصوص این پروژه پرداخت، روابط عمومی دادگستری استان البرز نیز هشتم تیرماه جاری برای رسانه‌های استان خبری را ارسال کرد با عنوان «پای پروژه متروی کرج به کمیته حمایت قضایی از سرمایه گذاری باز شد»، در این کمیته شهرداری کرج به‌عنوان کارفرما و شرکت سابیر به‌عنوان پیمانکار مستندات خود برای توقف این پروژه را مطرح کردند. علی‌رغم اینکه شهرداری کرج (سازمان قطار شهری کرج و حومه) سیزدهم دی‌ماه سال گذشته مدعی فسخ قرارداد پیمانکار خط ۲ قطار شهری کرج شده بود، احمد فاضلیان رئیس‌کل دادگستری استان البرز سیزدهم مردادماه سال جاری در گفتگویی با عنوان، «آخرین جزئیات پرونده قطار شهری کرج/هنوز تصمیمی اتخاذ نشده است» به تشریح آخرین وضعیت پرونده قضایی این پروژه پرداخت و به خبرنگار مهر گفت: تاکنون هیچ تصمیمی از سوی مرجع رسیدگی به پرونده قطار شهری کرج اتخاذ نشده است. در این میان اظهارات برخی از اعضای شورای شهر نسبت به روند توقف این پروژه که در صورت تکمیل و راه‌اندازی بخش قابل‌توجهی از ترافیک کرج را کاهش خواهد داد، در نوع خود جالب و قابل‌تأمل است مصطفی سعیدی سیرایی هشتم مهرماه جاری در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: برای مشخص شدن منشاء اختلافات میان شهرداری و پیمانکار پروژه قطار شهری کرج بارها پیشنهاد دادم که در جلسه‌ای علنی با حضور ۲۱ نفر اعضای شورای شهر، شهردار، مدیرعامل سازمان قطار شهری کرج و پیمانکار اختلافات بررسی شود ولی این جلسه هیچ‌گاه برگزار نشد. اطلاعاتی که در چند سطر بالا ارائه شد مقدمه‌ای بود بر پروژه‌ای که مدت‌ها است متوقف‌شده تا گره‌های ترافیک در کلان‌شهر کرج را کور و کورتر کند به همین منظور و برای بررسی آخرین وضعیت این پروژه ملی با مجید کاویانی عضو شورای شهر کرج گفتگویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
* در دوره چهارم شورا چه اقداماتی برای کاهش ترافیک کرج انجام‌شده است؟
در دوره چهارم شورا اقدامات عمرانی قابل‌توجهی برای توسعه معابر و از بین بردن گلوگاه‌های ترافیکی انجام‌شده است ازجمله کُلنگ زنی پروژه بزرگراه شمالی که اگر به مرحله بهره‌برداری برسد بخش قابل‌توجهی از ترافیک را کاهش می‌دهد. * یکی از مؤلفه‌های عدالت اجتماعی در شهرها وجود سیستم حمل‌ونقل عمومی است که بهترین نمونه برای این موضوع مترو است، متروی کرج پس از ۱۰ سال هنوز به ایستگاه پایانی نرسیده است، چرا؟ صنعت مترو سازی در کشور ما یک صنعت جوان و کم‌تجربه است وقتی پروژه مترو در کرج و دیگر شهرهای بزرگ کشور تعریف شد برخی از شهرها با هوشمندی در این زمینه عمل کردند و برخی دیگر ازجمله کرج دچار مشکل شدند شاید خیلی ربطی به پیمانکار پروژه هم ندارد برای مثال پیمانکار قطار شهری اهواز نیز با مشکل مواجه شده است و گویا در اصفهان نیز مشکلاتی بروز کرده بود. برخی از شهرها مانند مشهد هوشمندانه‌تر عمل کردند و روش‌های بهتری را برای راه‌اندازی این پروژه به کاربردند شهرداری و شورای شهر مشهد وقتی منابع مالی پروژه تأمین شد توانستند مترو را به سرانجام برسانند. روش ساخت مترو در کرج روشی اتریشی است یعنی همان روش مقنی‌های قدیم، این در حالی است که در مشهد با دستگاه «تی. بی. ام» تونل‌ها حفاری شد و به دلیل پیشرفت قابل‌ملاحظه پروژه خط دوم هم راه افتاد.
در سالی که کُلنگ پروژه قطار شهری کرج زمین زده شد پیمانکاری که به صنعت مترو سازی تسلط داشته باشد در کشور وجود نداشت طبیعی بود که ارزیابی تا پایان پروژه وجود نداشته باشد. پروژه قطار شهری کرج از منظر حقوقی با ابهاماتی روبه‌رو است که سؤالاتی از قبیل آیا پیمانکار و کارفرما فی‌البداهه می‌توانند پیمان را فسخ کنند، اصولاً چه وقت توان انجام این مهم رادارند و در چه شرایطی پیمان فسخ شدنی است حاصل همین ابهامات استدر سال ۹۰ پیشرفت پروژه (با استناد به سخنان مدیرعامل قطار شهری کرج در دفاع از بودجه سازمان) ۹ درصد بوده است، شهریورماه سال ۹۰ بر اساس توافقی که بزرگان شهر انجام دادند و همچنین با اعمال تعدیل قیمت پروژه سرعت گرفت و بر اساس گزارش مدیرعامل قطار شهری کرج تا پایان سال ۹۱ پیشرفت پروژه به ۱۸ درصد رسید همین مسئله نشان می‌دهد که یکی از عوامل جدی رکود این پروژه عوامل مادی بوده است. افزایش سه برابری نرخ ارز در پایان سال ۹۱ همه حوزه‌ها به‌ویژه حوزه اقتصاد را درگیر کرد در این میان پروژه قطار شهری کرج نیز درگیر افزایش چند برابری نرخ ارز شد به‌طوری‌که قیمت‌ها به‌یک‌باره افزایش یافت و همین موضوع باعث شد تا دولت تدبیری کرده و تعدیل‌های خاصی را اعمال کند به‌طوری‌که در برخی پروژه‌ها شاهد افزایش فهرست‌بها نیز بودیم. به نظر می‌رسد یکی از اختلافات میان پیمانکار و کارفرما افزایش چند برابری قیمت ارز بوده است چراکه در سال ۹۰ تا ۹۱ یعنی دقیقاً پیش از افزایش نرخ ارز پروژه با سرعت در حال پیشرفت بوده است اذعان مدیرعامل سازمان قطار شهری کرج به پیشرفت پروژه دلیلی برای اثبات این ادعا است. آغاز به کار دوره چهارم شورای شهر کرج مصادف شد با تصمیم‌گیری برای ادامه پروژه و پذیرش تعدیل یا عدم تعدیل قیمت‌ها، به همین منظور اجازه می‌خواهم ازاینجا به بعد از دو منظر حقوقی و فنی به این پروژه بپردازم. پروژه قطار شهری کرج از منظر حقوقی با ابهاماتی روبه‌رو است که سؤالاتی از قبیل آیا پیمانکار و کارفرما فی‌البداهه می‌توانند پیمان را فسخ کنند، اصولاً چه وقت توان انجام این مهم رادارند و در چه شرایطی پیمان فسخ شدنی است حاصل همین ابهامات است. سؤالی که به لحاظ فنی مطرح می‌شود این است که اگر پیمانکار دیگری پروژه را تحویل بگیرد می‌تواند پروژه را تکمیل کند یا خیر.
* سازمان قطار شهری کرج مدعی فسخ پیمان شد درحالی‌که این ادعا درست نبود در این خصوص توضیح بفرمایید؟
با توجه به اظهارات مدیرعامل سازمان قطار شهری کرج در دفاع از بودجه این سازمان، باید تا پایان سال ۹۴ کارگاه‌ها تعیین تکلیف و از پیمانکار تحویل گرفته و مجدادا به مناقصه گذاشته می‌شد، اگر فسخ پیمان درست ابلاغ‌شده بود باید سازمان قطار شهری کرج ظرف مدت ۱۴ روز کارگاه‌ها را تحویل می‌گرفت و موضوع را به شورای عالی فنی اطلاع می‌داد تا این شورا به‌عنوان حَکم میزان خسارت را برآورد و فسخ پیمان را اعلام و سازمان قطار شهری کرج با برگزاری مناقصه پیمانکار جدید را معرفی کند این در حالی است که باگذشت بیش از ۹ ماه هنوز سازمان قطار شهری نتوانسته کارگاه‌ها را از پیمانکار تحویل بگیرد مگر کارگاه‌هایی که برای طرح توسعه شهر و با دستور دستگاه قضا تحویل داده‌شده است. کارگاه‌های عمرانی این پروژه به‌صورت قانونی و بر اساس قرارداد تحویل داده نشده است و سازمان قطار شهری کرج نتوانسته به تعهداتش در قبال شورای شهر عمل کند این مهم نیز دو جنبه دارد یا اینکه پیگیری به‌اندازه کافی نبوده یا دلایل کافی و محکمه‌پسند برای ارائه وجود نداشته که دادگاه فسخ پیمان را نپذیرفته است. زنظر پیمانکار فسخ پیمان ابلاغ نشده است زیرا طبق قرارداد باید فسخ پیمان از طرف عالی‌ترین مقام اجرای کشور که در مورد این پروژه شخص وزیر کشور است، ابلاغ می‌شود.
* آیا کارفرما (شهرداری کرج) آن‌گونه که اعلام می‌کند می‌تواند کار را پیش ببرد؟
نمی‌شود با قاطعیت به این سؤال پاسخ گفت؛ نمی‌توان مطمئن بود قطار شهری آن‌گونه که پیش‌بینی می‌کند کار دعوای را پیش ببرد، دعوای شکل‌گرفته معلوم نیست برنده‌ای داشته باشد هم پیمانکار و هم کارفرما بازنده هستند قرارداد منعقد نمی‌شود که فسخ شود روند قراردادها به‌گونه‌ای است که در آخرین مراحل به فسخ ختم می‌شود. نمی‌توان به‌صورت مطمئن دراین‌باره اظهارنظر کرد اصولاً فسخ به ضرر پیمانکار و کارفرما است ولی نمی‌توان گفت که کدام بیشتر ضرر می‌کنند در ادامه این سؤال مطرح می‌شود آیا آن‌گونه که سازمان قطار شهری کرج مدعی است خسارت فسخ پیمان ناچیز است و یا آن‌گونه که پیمانکار فکر می‌کند خسارت میلیاردی است. در حال حاضر پیمانکار فکر می‌کند پیمان قابل‌فسخ نیست به‌زعم بنده پیمانکار و کارفرما بازنده این دعوا هستند ولی ضرر واقعی شامل حال مردم می‌شود و به‌عبارتی‌دیگر مردم بازنده دعوای کارفرما و پیمانکار قطار شهری کرج هستند.
* چرا اختلافاتی که این پروژه را به تعطیلی کشانده بیان نمی‌شود، در صورت پرداخت خسارت به پیمانکار موضع شورای شهر چیست؟
به نظر می‌رسد برگزاری جلسه‌ای با حضور مسئولان دولتی (استانداری البرز) مسئولان شهری (اعضای شورای شهر و مسئولان شهرداری کرج) و همچنین پیمانکار پروژه قطار شهری کرج ضروری است در این جلسه ابعاد حقوقی این قرارداد باید بررسی شود. در صورت فسخ پیمان باید ضرر و زیان مشخص شود اگر ضرری که باید به پیمانکار پرداخت شود میلیاردی است باید بگوییم کسی نمی‌تواند این ضرر را جبران کند شورا نمی‌تواند از جیب مردم خسارت را پرداخت کند.
* آیا ضرر و زیان توقف پروژه قطار شهری کرج محاسبه‌شده است؟
آنچه مسلم است این است که سازمان قطار شهری سازنده پروژه متروی کرج است. هرسال بودجه جاری به این سازمان اختصاص می‌یابد همه بودجه این سازمان برای ساخت تأسیساتی به‌کاررفته که شاید نزدیک به ۱۰۰۰ میلیارد تومان ارزش داشته باشد اگر در هرسال ۱۰ درصد این مبلغ هزینه نگهداری از این تأسیسات باشد سالی ۱۰۰ میلیارد تومان خسارت وارد می‌شود. در سفر هیئت دولت به استان البرز هزار و ۸۶۰ میلیارد به پروژه قطار شهری کرج اختصاص یافتبه گزارش خبرنگار مهر، در سفر هیئت دولت به استان البرز که بیست و ششم آبان ماه یعنی پنج روز پیش، به مسئله ترافیک استان البرز اشاره شد، حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن روحانی، رئیس‌جمهور کشورمان با حضور در میان مردم ولایتمدار البرز به نظرسنجی‌هایی اشاره کرد که پیش از سفر هیئت دولت به این استان انجام‌شده است طبق گفته روحانی دومین خواسته البرزنشینان از رئیس‌جمهور حل مسئله ترافیک است، مسئله‌ای که تبدیل به دغدغه همه شده است. روحانی در این سفر در جمع خبرنگاران با اشاره به اینکه باید بار ترافیکی البرز کاهش پیدا کند، گفت: برای تحقق این مهم راه‌اندازی قطار شهری کرج و اتمام پروژه اتوبان شهید همت از اهمیت زیادی برخوردار است. محمدباقر نوبخت معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه‌وبودجه در جلسه شورای اداری استان با اشاره به تأکیدات رئیس‌جمهور در خصوص متروی کرج گفت: هزار و ۸۶۰ میلیارد ریال برای قطار شهری کرج اختصاص داده‌شده است. با اختصاص اعتبار برای تکمیل پروژه قطار شهری کرج از سوی هیئت دولت باید دید که همت عالی مسئولان استان و شهری کرج در به سرانجام رسیدن این پروژه چگونه رقم می‌خورد زیرا در خصوص اهمیت پروژه قطار شهری کرج همین بس که یکی از نیازهای اصلی کلان‌شهری است که با ترافیک و آلودگی عجین شده است.