پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

جریان زندگی، همانند رودخانه ای است که از مبدأ تا مقصد، از کنار سرزمین های گوناگون و متنوعی می گذرد و سرانجام به دریا می پیوندد. نوجوانی، یکی از متنوع ترین و پیچیده ترین چشم اندازها را در این مسیر طولانی به خود اختصاص داده است.
باید توجه داشت که نگرش ها و بینش ها هستند که روش ها را می آفرینند و هر شیوه رفتاری، برآیند چشم اندازهای ما درباره آن موضوع است. از این رو، برای دست یابی به اصول درست رفتار با نوجوانان، نیازمند شناخت علمی آنها هستیم. این مرحله، کلید حل بسیاری از معضلات دوران نوجوانی است. آشنایی با دورنمایی از دنیای پر راز و رمز نوجوانی، ما را در به کار بستن شیوه های اصولی در برخورد با این آینده سازان یاری می کند.
نیازهای نوجوان
هر رفتاری که از انسان سر می زند، به منظور برآورده شدن یکی از نیازها و خواست های بدنی و روانی اوست. اگر بتوان نیازهای مهم نوجوان را شناخت، می توان او را یاری کرد تا آنها را به خوبی و از راه درست ارضا کند. بعد از نیازهای بدنی و اولیه، نیازهای روانی در دوره نوجوانی بسیار مهم است که با توجه به محیط زندگی و موقعیت و آداب و رسوم اجتماعی، تفاوت دارد. برخی از این نیازها عبارتند از: نیاز به مهربانی و محبت، نیاز به امنیت و آسایش خاطر، نیاز به احترام، نیاز به استقلال، نیاز به تشخیص و قدردانی، نیاز به مذهب و فلسفه حیات، نیاز به داشتن هدف در زندگی، نیاز به احساس هویت و شناخت خود، نیاز به احساس رشد، کمال و خودشکوفایی، نیاز به احساس تعلق داشتن و مورد قبول گروه همسالان بودن.
مسائل و مشکلات دوره نوجوانی
مسائل و مشکلات نوجوانان در جوامع و فرهنگ های گوناگون، متفاوت است. نوجوان بر اساس اهداف، نیازهای خود، و در برخورد با شرایط محیطی، جهان بینی اش را شکل می دهد و وظایف و مسئولیت هایی را برعهده می گیرد و پیوندهایی را با خود و دنیای اطرافش برقرار می کند. به هم خوردن تعادل نسبی که در این فضا ایجاد شده است، سبب می شود مشکلاتی برای او به وجود بیاید. مشکلات این دوره گاه چون حلقه های زنجیر به هم پیوسته می شود و هر یک به دیگری پایان می پذیرد. انباشته شدن مشکلات، خطری است که نوجوان را تهدید می کند و برای او مسئله ساز می شود و اگر به موقع به آنها توجه نشود و مشکل برطرف نگردد، با مشکل دیگری پیوند می خورد و ممکن است سبب بسیاری از انحراف های فردی و اجتماعی و حتی بزه کاری آنان گردد.
والدین؛ تکیه گاه نوجوان
خانواده، یکی از قوی ترین عوامل سازنده شخصیت اجتماعی نوجوان است. پدر و مادر به دلیل اهمیت خاصی که دوره حساس و دشوار نوجوانی دارد، می توانند با درک واقع بینانه موقعیت نوجوان و ارج نهادن به آن، خمیرمایه شخصیت جوانیِ نوجوان را شکل دهند. آنها به علت پایگاه عاطفی خاصی که دارند، می توانند نوجوان را در پناه خود گیرند؛ به ویژه آنکه نوجوان در وضعیتی نیست که از خانواده جدا شود و مستقل زندگی کند. فشارها و محدودیت های اجتماعی، نوجوان را به پناه خانه می کشاند تا بتواند برای ایجاد تعادل میان آرمان های خویش و حد و مرزهای جامعه، به پا خیزد. در این شرایط، والدین می توانند پناه گاه محکمی برای نوجوان باشند.
تأثیر دوستان در زندگی نوجوان
جدا شدن از خانواده و پیوستن به جمع دوستان، یکی از ویژگی های دوره نوجوانی است. نوجوانی، زمان تجربه و آزمون نقش ها، رفتارها و ارزش های گوناگون به منظور رسیدن به بزرگ سالی است. همسالان در این فرآیند نقش مهمی دارند. یکی از ویژگی های مهم همسالان و دوستان، ایجاد احساس ایمنی برای نوجوان در خارج از خانواده است. این احساس ایمنی، به نوجوان امکان می دهد از نظر عاطفی از والدین مستقل شود و اندک اندک به سوی زندگی جدیدی گام بردارد.
بیگاری کشیدن از نوجوان
توقع بیش از حد توانایی از نوجوان، نه تنها او را آماده انجام مسئولیت نمی کند، بلکه ریشه اعتماد به نفس و احساس کفایت را در او می خشکاند. این توقع ها، گاه به بهره کشی و بیگاری کشیدن از نوجوان تبدیل می شود. بعضی والدین، نیازهای خود را بر نیازهای نوجوان مقدّم می دارند. تقاضاهای پیشرفت غیرمنطقی در ورزش، درس یا هنر، از این نوع است. واکنش نوجوان در برابر چنین شرایطی، یا جبهه گیری منفی و مقابله با والدین یا تسلیم منفعلانه به امید پیروزی و تصاحب عشق و علاقه آنهاست که هر دو، سرانجام به شکست اجتماعی نوجوان می انجامد.
الگوهای