پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

خانواده اولين، مهمترين و پربركت ترين نهاد در فرهنگ و تمدن انساني است كه آشنايي با ويژگيهاي رفتاري آن براي هريك از اعضاي خانواده به ويژه والدين و مسوولان سبب مي شود تا صداي متعادل و نامتعادل يك خانواده ايراني - اسلامي را در جامعه بشنود و براي حفظ سلامت و بنيان آن بكوشد.
انسان در ذات موجودي است اجتماعي و نخستين بستر فعليت يافتن اين ويژگي برترين مخلوق الهي، به طور قطع كانون خانواده است زيرا خانواده اولين، مهم ترين و پر بركت ترين نهاد اجتماعي در تاريخ فرهنگ و تمدن انساني است. در فرهنگ اسلامي ، خانواده به مثابه دژي استوار و نهادي مقدس بيشترين مسووليت را در رشد و تحول ، تربيت و تعالي و سعادت وجود انسان بر عهده دارد.
خانواده كانوني است كه در آن ارزش هاي اخلاقي ، باورهاي ديني ، معيارهاي اجتماعي از نسلي به نسل ديگر انتقال مي يابد و زمينه رشد عاطفي ، تربيت اخلاقي و اجتماعي اعضاي خانواده فراهم مي گردد. خانواده در انتقال فرهنگ و پاسداري از ارزش هاي فرهنگي جامعه نيز اساسي ترين نقش را عهده دار است . كارشناسان فعال در حوزه خانواده مي گويند: خانواده با پيمان ازدواج و پيوند همسري زن و مردي هوشمند ، آگاه و برخوردار از بلوغ فكري و قابليت هاي اجتماعي پايه گذاري مي شود به گونه اي كه اين زوج ستون اصلي حياتي ترين نهاد اجتماعي يعني ' خانواده ' را تشكيل مي دهند. آنان معتقدند : سلامت و سعادت جامعه به سلامت و پويايي نظام خانواده وابسته است و سلامت و تعادل و تعالي نظام خانواده نيز به كيفيت روابط بين زن و شوهر ، والدين و فرزندان بستگي دارد. استاد دانشگاه علوم پزشكي ايران در البرز در گفت و گو با ايرنا در اين زمينه گفت: در نظام الهي و فرهنگ قرآني ، هدف اصلي از ازدواج و تشكيل خانواده رسيدن به آرامش روان و آسايش خاطر، پيمودن طريق رشد نيل به كمال انساني و تقرب به ذات حق است. ناصر حاجيان مطلق اظهار كرد: رسيدن به ساحل آرام زندگي ، بهره مند شدن از سرچشمه آرامش روان ، انتخاب همسري است همراه ، همراهي است هم انديشه ، هم انديشه است خدا جو ، خدا جويي است حقيقت گو و صبور ، و صبوري است كه وجود آرامش بخشش آميزه اي است از مهر و محبت ، عطوفت ، منطق و استواري كه توجه جوانان ايراني به اين معيارهاي مهم براي تشكيل خانواده كه مهمترين نهاد اجتماعي محسوب مي شود ضرورت دارد. وي با اشاره به اينكه اولين و برترين معيار و نشانه برتري و سعادت مندي همسران همان احساسي است كه از آرامش روان و شكوفايي وجود دارند خاطر نشان شد: خانه اي كه آرامشگاه است ، مناسب ترين سكوي اعتلاي وجود است و همسري كه آرامش بخش است ، مطلوب ترين همدل و هم سفر راه است. اين روانپزشك البرزي بيان كرد: آرامش روان در سايه محبت حاصل مي شود كه لازمه تبلور و فراواني رفتارهاي محبت آميز نيز برخورداري از آرامش روان و سكينه خاطر است كه متاسفانه امروزه خانواده ايراني در اين بخش با اختلالاتي روبرو شده كه رفع آن نيازمند مهارت آموزي افراد در زمينه كسب مهارت هاي زندگي و توجه به شاخص هاي زندگي ايراني - اسلامي در خانواده و اجتماع است. حاجيان مطلق با اشاره به اينكه خداوند رحمان و رحيم كه نامش آرامش بخش دل ها و يادش پيوند دهنده قلب هاست در قرآن كريم سوره روم آيه 21 به آرامش ، محبت ، مهرباني و شفقت در بين همسران را متذكر شده است و ادامه داد: همسران برتر كساني هستند كه در زندگي خانوادگي از بيشترين آرامش رواني برخوردار هستند . اين استاد دانشگاه يادآورشد: زن محور اصلي يك خانواده ايراني را تشكيل مي دهد به همين دليل ' زن ' موفق زني است كه كانون خانواده را بستر آرامش همسر ، بوستان رويش جوانه هاي وجود و شكوفايي همه استعدادهاي برتر مي سازد. حاجيان مطلق گفت: آرامش روان در خانواده باعث احساس امنيت خاطر، محبت ، عطوفت متقابل، خميرمايه تفكرپوياو خلاق و همچنين لازمه هر نوع نوآوري ، خلاقيت ذهني ، رشد و كمال آدمي مي شود كه در زندگي پيچيده امروزي براي رسيدن به آن بايد بستر فعاليت هاي آموزشي براي آگاه سازي خانواده ها نسبت به شناخت ويژگي هاي خانواده متعادل و نا متعادل فراهم آيد تا هر خانواده ايراني با صداي آن در خصوص خط قرمز هاي رفتاري كه سلامت روان يك خانواده ايراني - اسلامي را به مخاطره مي اندازد، بيدار و هوشيار شود. علي اسدي يك روانشناس البرزي است كه در زمينه ويژگي هاي رفتاري خانواده متعادل و نا متعادل به ايرنا گفت:خانواده يكي از اركان مهم و اساسي در هر جامعه به حساب مي آيد كه موثر ترين نهاد اجتماعي مي باشد. وي اظهار كرد: خانواده متشكل از افرادي است كه داراي نقش ها و وظايف گوناگوني هستند و به دليل نيازهاي مادي و معنوي همواره در تغيير ، تحول حالات ، رفتارها و موقعيت ها مي باشد كه همين خانواده براي رسيدن فرزندان به تعادل فيزيكي، رواني و اجتماعي مهمترين عامل محسوب مي شود. وي به نحوه برقراري ارتباط و تعاملي كه اعضاي يك خانواده در قالب فضاي عاطفي با يكديگر دارند در سلامت رواني پرداخت و خاطرنشان شد: امروزه اين مساله به صورت كلي مورد قبول قرار گرفته است كه روابط غير حمايتي ، تعارض آميز والدين باعث ايجاد اختلالات جسماني از جمله كاهش ايمني بدن ، فشار خون و دردهاي شديد جسماني و اختلالات رواني كه شامل اضطراب، مصرف مواد مخدر، خودزني ، خودكشي ، فرار از خانه ، افسردگي و ... مي شود. اسدي خانواده را از نظر علم روانشناسي به دو قسمت خانواده سالم و متعادل و خانواده ناسالم و نامتعادل تقسيم كرد و بيان كرد: خانواده متعادل يا كارآمد به خانواده اي گفته مي شود كه درآن بين اعضا هماهنگي وجود داشته باشد، حد و مرزها روشن و منعطف هستند و قدرت حل تعارض و ايجاد تغيير مناسب با چرخه ي حيات در خانواده وجود داشته باشد. اين روانشناس درادامه به تعريفي از خانواده نامتعادل يا ناكارآمد پرداخت و افزود: خانواده اي كه در مواجه شدن با موقعيت هاي استرس زا به جاي منعطف ساختن الگوها و كاهش مرزها با انعطاف پذيري ، مشكلات را افزايش مي دهند و مانع كشف راه حل هاي جديد . منطقي براي برخورد با شرايط استرس زا مي شوند را يك خانواده نامتعادل دانست. وي ادامه داد: اعضاي يك خانواده متعادل در مواجه با مشكلات و بحران با نوسان روبرو مي شود ولي با شنيدن صداي نامتعادل رفتارها در زندگي تلاش مي كنند تا راه حلي براي رفع بحران پيدا كنند تا ساختار خانواده از اين نوسان هاي بيروني يا دروني خارج شود ولي در خانواده نامتعادل يا ناكارآمد چنين رفتاري در مقابله با فشارهاي محيطي ديده نمي شود و حمايت و همكاري بين اعضاي خانواده براي رفع چالش يا بحران خانوادگي شكل نمي گيرد. امير علي كاكايي ديگر روانشناس البرزي فعال در مشاوره و پيشگيري از آسيب هاي اجتماعي است كه در اين زمينه گفت: افزايش دانش علمي - مهارتي افراد جامعه نسبت به ويژگي هاي رفتاري خانواده متعادل و نا متعادل موجب مي شود تا كانون خانواده از ضريب سلامتي بالايي برخوردار شود. وي بيان كرد: حانواده موثرترين نهاد اجتماعي در جامعه اسلامي ايران است كه براي حفظ سلامت و مراقبت از آن توصيه هاي فراواني در دين مقدس اسلام و قرآن به آن شده است. كاكايي از حاكم بودن عقل ، حق ، منطق بعنوان اولين ويژگي خانواده متعادل نام برد و خاطر نشان شد: در اين خانواده مرد، زن و فرزند سالاري ديده نمي شود و تمام اعضاي خانواده از حقوق يكسان برخوردار بوده و در يك فضاي عقلاني و منطقي مي توانند اظهار نظر كنند. وي خود آگاهي را دومين ويژگي خانواده متعادل يا كارآمد ذكر كرد و يادآور شد: اعضاي اين خانواده از عواطف ، احساسات و خواسته هاي خود كاملا آگاه بوده و به يكديگر كمك مي كنندتا عزت نفس و حرمت ها حفظ شود. اين روانشناس ادامه داد: مهر و محبت در خانواده هاي متعادل موج مي زند و اعضاي خانواده قادر هستند عواطف و احساسات خود را به شيوه اي درست با يكديگر در ميان گذاشته و در آرامش و با صداقت با يكديگر در ارتباط هستند. كاكايي هنر خوب ديدن را از ديگر ويژگي هاي يك خانواده متعادل يا كارآمد دانست و اظهار كرد: اعضاي اين خانواده جنبه هاي مثبت شخصيت يكديگر را مي بينند و مورد تحسين و تقدير قرار مي دهند. وي احترام قائل بودن اعضاء ، صريح و روشن صحبت كردن با يكديگر، انتقاد سالم از هم و انتقاد پذيري ، مشورت كردن در امور خانه و مسائل فردي ، داراي برنامه ريزي دقيق و منطقي ، مثبت انديشي و احساس تعهد در انجام وظايف و مسووليت هاي خانواده در قالب يك كار مشاركتي و مقدم دانستن آرامش يكديگر در كانون خانواده را از ديگر ويژگي هاي رفتاري يك خانواده متعادل و كارآمد عنوان كرد. معصومه شكر گزار از ديگر روانشانسان فعال در مشاوره خانواده در البرز است كه معتقد است خانواده زير بناي رشد شخصيتي ، رفتاري ، تفكري ، عاطفي ، مسووليت پذيري ، عزت نفس ، تحصيلي - شغلي ، مهارت هاي لازمه در زندگي فردي و اجتماعي ، تقويت بنيه معنوي ، هدفدار بودن در زندگي ، با برنامه ريزي كردن و مشورت را در افراد و همچنين همسرداري و فرزند پروري در اينده اي نه چندان دور در يك جامعه تشكيل مي دهد. وي در ادامه به ويژگي هاي رفتاري خانواده نامتعادل ، نا سالم و نا كارامد در جامعه اشاره كرد و افزود: در خانواده ناسالم بحث ها خشك و بدون انعطاف مي باشد و بي نظمي و آشفتگي در كانون اين خانواده ناسالم به وضوح ديده مي شود.شكر گزار گفت: اعضاي اين خانواده يكديگر را سرزنش مي كنند و شنيدن نصيحت ها را تكراي و بي فايده مي دانند و به حرف هايي كه زده مي شود گوش نمي كنند و همچنين اعضاي اين خانواده بصورت مداوم كاركرد خود را زير سوال مي برند و با بياني بد و نادرست انتقاد مي كنند. وي از مقايسه رفتاري چه با يكديگر ، دوستان و اقوام و ... را بعنوان ديگر ويژگي خانواده نامتعادل در جامعه نام برد و خاطر نشان شد: زياد بودن كينه توزي ، باز گو كردن مداوم ناراحتي ها و مرور آن در ذهن ، تمسخر و تحقير كردن يكديگر، زير سوال بردن حرمت ها و عرت نفس ، استفاده از هر فرصتي براي امر و نهي يكديگر ، گذاشتن ضعف و مشكلات خود به پاي همسر ، عدم مسووليت پذيري افراد در مقابل نيازهاي يكديگر به ويژه نيازهاي رواني از ديگر ويژگي هاي يك خانواده نا متعادل در جامعه است. اين روانشناس تاكيد كرد: خانواده ايراني به دليل آسيب پذيري بالا در شرايط كنوني جامعه به دلايل مختلف از جمله اعتياد ، طلاق تبليغات گسترده فرهنگ غربي در بين افراد از طريق سريال هاي ماهواره اي ، نوع پوشش و آرايش ، كاهش فرهنگ مطالعه در بين اعضاي يك خانواده ، معطوف شدن تلاش ها به مسائلي چون تامين هزينه هاي ضروري زندگي، فاصله گرفتن اعضاي يك خانواده از يكديگر، عدم برنامه ريزي روزانه يا هفتگي براي گذراندن اوقات فراغت در كنار هم و يا گردش هاي خانوادگي ، بي توجهي به مشاوره به منظور حل مشكلات بين فردي ، بي تفاوتي نسبت به محورهاي مهم و تاثير گذار در حفظ سلامت و پايداري خانواده نياز به شنيدن صداي ويژگي هاي خانواده متعادل و نامتعادل دارد تا با كسب مهارت هاي لازم با آفت ها و آسيب هاي اين نهاد مهم در جامعه برخورد كند.