پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

شوراهای اسلامی شهر و روستا که براساس فصل هفتم قانون اساسی از اواخر دهه ۷۰ در کشور پایه گذاری شده، اینک با گذشت حدود ۲۲ سال از فعالیت آنها ، بنا به گفته شهرداران ، تجربه خوبی از مشارکت مردم در تصمیم گیری ها و تصمیم سازی ها داشته اند.
اسفند ماه سال ۱۳۷۷ نخستین انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا در کشور برگزار شد و شورای دور اول نهم اردیبهشت ۱۳۷۸ فعالیت خود را آغاز کرد ، اقدامی که حکایت از حضور خرد جمعی در برنامه ریزی های محلی و منطقه ای داشت و اگر چه بعدها برخی کاستی ها و نارضایتی ها از کارکرد تعدادی از این شوراها دیده شد اما در نگاه کلان کارنامه بخش عمده پارلمان های محلی در گوشه و کنار کشور موفق ثبت شده است.اینکه چرا برخی شوراها نتواسنتد به مطالبات و انتظارات عمومی در برخی مناطق شهری و روستایی پاسخ مناسب دهند، بنا به اظهار کارشناسان نتیجه بی تجربگی و اشتباه در انتخاب افراد توسط مردم آن شهر و دیار بوده که دقت در انتخاب این افراد به لحاظ تعهد ، تخصص ، تبحر و پاکدستی نباید فراموش شود.به هر حال نظام شورایی طی پنج دوره انتخابات گذشته ، هر سال تجربه جدیدی از تصمیم گیری ها و عملیاتی کردن برنامه ها داشته ها و تنوع و تکثر حضور افراد شایسته در بیشتر پارلمان های محلی موجب شده تا هر دوره تحولاتی جدیدی در شهرها و روستاهای کشورمان شاهد باشیم.
اصل ۱۰۰ تا ۱۰۶ قانون اساسی شرح وظایف شوراهای اسلامی شهر و روستا به خوبی ترسیم کرده هرچند که بسیاری از اعضای شوراهای اسلامی شهر و روستا در ادوار گذشته و حال خواستار افزایش اختیارات پارلمان های محلی در قالب مدیریت واحد شهری وسایر اختیارات شده اند.تجربه پنج دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا نشان داده که در نتیجه حضور ایده های جدید و تضارب آرا ، شاهد بروز خلاقیت ها و عملیاتی شدن طرح های مختلف عمرانی بوده و بسیاری از طرح ها و پروژه ها با وجود پیچیدگی ها به بهره برداری رسیده است. روی دیگر سخن اینکه شهرداری ها به عنوان تشکل های عمومی به مراکز درآمد – هزینه شهرت یافته به این معنا که کمترین هزینه از باب استفاده از منابع مالی ملی برای دولت داشته و در واقع بخش عمده عران شهر و روستاها بر دوش مردم است.
با این اوصاف بسیاری از شوراهای اسلامی و شهرداری ها از جمله در استان البرز با وجود فشارهای مالی بین المللی و کاهش درآمدها توانسته اند ، کارنامه قابل قبولی در زمینه تحولات عمرانی ، درآمد زایی و فرهنگی ارائه دهند و حتی بخشی از پروژه های ملی را در حوزه جغرافیایی خود مدیریت یا تکمیل نمایند.به عنوان مثال آزاد راه شهید حاج قاسم سلیمانی به طول ۱۷.۵ کیلومتر در شمال کرج ، تقاطع غیر همسطح حصارک با بیش از هفت مسیر هوایی بر روی آزاد راه کرج – قزوین و قطار شهری کرج نمونه هایی از مشارکت مدیریت شهری با محوریت شورای اسلامی شهر طی دوره های مختلف شورای شهر در طرح های ملی است که این پروژه ها و نمونه های دیگر می توان به عنوان موفقیت و دستاورد نظام شورایی یاد کرد.پیاده سازی فصل هفتم قانون اساسی این امکان را به وجود آورد تا افزون بر مشارکت انتخاباتی مردم ، حضور نخبگان به عنوان سرمایه های اجتماعی در تصمیم گیری ها و عملیاتی شدن طرح ها و برنامه ها را شاهد باشیم.
آسیب ها و تهدیدهای نظام شورایی
با این حال هرچند بسیاری از شوراهای اسلامی شهر و روستا دارای افراد کاردان ، متعهد و کاربلد بوده اما گاهی هم ناآگاهی های از سوی برخی منتخبان مردم در شوراها سبب شده تا این شوراها در وظایف و نقش کارکردی خود کارنامه قابل قبولی نداشته و اسباب نارضایتی برای عموم شهروندان ایجاد کرده اند.دامن زدن به اختلافات ، کارشکنی ها ، دست یازی به اموال عمومی و حرکت در مسیر مطامع شخصی و گروهی از مهمترین آسیب های شوراهای اسلامی بوده که سبب نارضایتی مردم و در نتیجه عدم تحق برنامه ها یا بروز تحول و دگرگونی بوده است.تعطیلی جلسات برخی از این شوراها در برخی مناطق استان البرز یا تغییر مکرر شهرداران و بی توجهی به مطالبات شهروندان نمونه هایی از انتخاب های اشتباه بوده که بنا به گفته کارشناسان باید با شناسایی و انتخاب افراد توانمند، متعهد ، پاکدست و خلاق به کارآمدی شوراهای اسلامی شهر و روستا کمک کرد. آسیب دیگر اینکه انتخاب افراد غیر متخصص در امور عمرانی ، شهری ، اقتصادی و فرهنگی سبب شده تا برخی شوراها به جای ارائه طرح های خلاقانه و کارآمدی فقط به تصویب لوایح شهرداری بسنده کرده و از خود ایده و خلاقیتی بروز ندهند که منشاء انتخاب افراد غیر اصلح بوده است.گاهی مواقع تعطیلی چند ماهه نشست های برخی شوراها از جمله درالبرز سبب گلایه ها و شکایت های مردمی و دخالت و پادرمیانی مسوولان اجرایی و قضایی در این شوراها شده است.
شوراهای اسلامی شهر و روستا از نگاه شهرداران
عباس دادخواه شهردار گرمدره کرج می گوید: نظام شورایی برگرفته از فرامین الهی و قرآنی است که امروزه در ایران اسلامی با تبعیت از کتاب آُسمانی و نگاه والای نظام اسلامی شاهد تحقق آن هستیم .
وی به ویژگی های نظام شورایی اشاره کرد و گفت: استفاده از خرد جمعی ، افزایش مشارکت عمومی ، شناسایی نخبگان ، تربیت مدیران برای سطوح عالی کشور ، حل مشکلات هر منطقه به دست نخبگان آن ، عینیت بخشی به مردم سالاری دینی و بهره مندی از ایده های نو مهمترین ویژگی شوراهای اسلامی شهر و روستا است .شهردار گرمدره بیان داشت : امروزه شاهد آن هستیم که بسیاری از مشکلات و بن بست ها توسط شوراهای اسلامی برطرف شده و تجربه پنج دوره فعالیت شوراها به ما نشان می دهد که باید افراد متخصص ، متعهد ، مردمدار و با اخلاق را برای پارلمان های محلی انتخاب کنیم .وی گفت : شوراهای اسلامی روز به روز جایگاه خود را پیدا می کنند و در هر دوره طرح ها و برنامه هایی توسط این شوراها و شهرداری ها اجرا می شود.دادخواه بیان داشت : امروز شهر ۵۰ هزار نفری گرمدره با همت و تلاش ادوار مختلف شورای اسلامی شهر و مدیران شهرداری توانسته شاهد تحولات زیر ساختی باشد هر چند که تا سطح مطلوب فاصله وجود دارد.وی ادامه داد: این را نباید فراموش کنیم که شهرداری ها با استفاده از ظرفیت های درونی و محلی فعالیت های عمرانی و فرهنگی را پیش می برند و برخی شهرها به لحاظ درآمدی در سطح مطلوب و مناسبی قرار ندارند با این حال بسیاری از شوراها توانسته ها برای اجرای پروژه ها ایده پردازی کنند و از نظرات کارشناسان و اهل فن بهره ببرند.شهردار گرمدره افزود: شورایی می تواند کارآمد باشد که افزون بر اشراف بر نیازهای فرهنگی ، عمرانی و شهری، ایده های جدید برای بهبود وضعیت عمومی شهروندان داشته باشد.محمد صفری شهردار محمد شهر نیز به ویژگی های یک شورای فعال و توانمند اشاره کرد و گفت : افزون بر تخصص ، تعهد ، نخبگی و توانمندی ، باید شورای شهر دارای وحدت و یکدلی بوده تا اختلاف سلیقه ها به کمترین سطح خود برسد.وی ادامه داد: توسعه و عمران هر شهر و دیار به میزان توانمندی مدیران شهری و ایجاد انگیزه مشارکت مردمی بستگی دارد و اگر مدیریت شهری بتواند با ارائه طرح ها و برنامه های خلاقانه مشارکت افزایی کند در کار خود موفق خواهد بود.شهردار محمدشهر بیان داشت : مدیریت شهری موفق ، طراح ، برنامه ریز ، مشارکت پذیر و تحولگرا بوده و تغییرات در سیمای شهر و دیار حوزه کاری آن به خوبی مشهود است.وی ادامه داد: استفاده از ظرفیت های مالی سرمایه گذاران بخش خصوصی ، ریل گذاری برنامه های عمرانی ، فرهنگی و اقتصادی ، اولویت بندی طرح ها و پروژه ها از مهمترین ویژگی های شورای اسلامی و شهرداری نمونه در یک شهر محسوب می شود.صفری گفت : شهرداری محمد شهر در پنج دوره فعالیت شوراها با وجود کاستی های فراوان توانسته بسیاری از پروژه ها را به سرانجام برساند و تحولی اساسی در این شهر به وجود آورد.
انتخابات و شوراها از نگاه فعال سیاسی البرز
دکتر صلاح الدین دلشاد دبیر حزب اعتدال و توسعه و عضو پیشین شورای اسلامی شهر کرج به ایرنا گفت که امروز دوران آزمون و خطا پشت سرگذاشته ایم و باید افراد اصلح را برای شوراهای اسلامی شهر و روستا انتخاب کنیم .وی ادامه داد: در این ایام انتخابات همه مردم با شور و هیجان به دنبال این هستندکه برای تعیین سرنوشت خود فعالیت کنند؛ ضمن آنکه مردم با مشکلاتی مواجه بوده و انتظار دارند که رفاه اجتماعی تامین شود و مسوولان به اشتغال جوانان رسیدگی نمایند.دبیر حزب اعتدال و توسعه استان البرز بیان داشت: کسی از بیرون نمی آید رییس جمهور و شهردار برای ما انتخاب کند بلکه باید مردم خودشان انتخاب کنند؛ اما اگر مردم در مورد این قضیه بی تفاوت باشند حق سووال ندارند ، کسی که ورود کرد و رای داد به منتخب حق انتقاد هم دارد.این فعال سیاسی تاکید کرد که بزرگترین فاجعه ای که در کشور رخ داده این است که هر حزبی سرکار می آید و افرادمتخصص حزب دیگر رااز کاردور می کند.وی بیان داشت: هیچ حزبی در کشوررشد کیفی و تکاملی پیدا نکرده است،به همین دلیل مردم به احزاب اعتماد ندارند.دبیر حزب اعتدال و توسعه استان البرز بیان داشت : در این شرایط نگاه ما این است که همه احزاب کشور متحد و یکپارچه شوند تا انتخاباتی در پرشور داشته باشیم .وی یادآور شد که همانطور که خداوند به پیامبر اکرم (ص) می فرماید که با مسلمانان اعم از انصارو دیگران مشورت کنید، باید مسیر شور و مشورت در جامعه اسلامی باز باشد.دبیر حزب اعتدال و توسعه استان البرز با گلایه از برخی رفتارهای سیاسی در جامعه گفت : احزاب کشور ما درمسائل سیاسی از اسلام و انقلاب فاصله گرفته اند و مسیری در پیش گرفته اند که با مسیرآرمان های انقلاب و مقام معظم رهبری فاصله دارد.دلشاد افزود: مهمترین ویژگی یک نامزد اصلح برای ریاست جمهوری یا شوراهای اسلامی شهر و روستا این است که بدانیم در خط ولایت فقیه هستند ، کسی باشد که مردم را دوست بدارد و از جنس مردم و با مردم زندگی کرده باشد زیرا کسی که در کاخ زندگی کرده نمی تواند فقرا را درک کند.وی ادامه داد: هر کس عضو شورا و یا رییس جمهور شود باید زندگی نامه ائمه اطهار(ع)، امام راحل (ره) و مقام معظم رهبری را مرور کند واگراین کار را نکند خیانت کرده است ،مردم کار خود را کرده اند اما مسوولان هنوز کاری نکرده اند.دبیر حزب اعتدال و توسعه استان البرز گفت رییس جمهور و اعضای شوراهای آینده باید اهل مشورت با مردم باشند بدبختی ما در مسائل این است که افراد اداری برای مردم تصمیم می گیرند ، می بایست تمام صنوف نظر بدهند و نظر کارشناسان، تجار و اقتصادانان که دربخش های مختلف تولید هستند، اخذ شود.
نکته پایانی
با نگاهی به پنج دوره فعالیت شوراهای اسلامی شهر و روستا در کشور و استان البرز ، افزون بر نقاط قوت و قابل اتکا ضعف ها و آسیب هایی در این بخش شاهد هستیم ، بنابراین آنچه می تواند موجب تقویت تفاط قوت و رفع کاستی ها در پارلمان های محلی شود، انتخاب افراد اصلح ، متخصص ، متعهد و کاربلد برای این رکن اساسی در جامعه بوده که انتخاب این افراد باید به دور از تعصب قومی ، قبیله ای و اهداف گروهی بوده تا شاهد شکوفایی بیش از پیش شهرها و روستاها و تحول اساسی در تصمیم گیری ها و تصمیم سازی ها باشیم.موفقیت شورای اسلامی هر شهر و دیار الگویی برای سایر مناطق کشور خواهد بود ضمن آنکه اعضای منتخب شوراهای اسلامی آینده باید در کنار ایده ها و برنامه های خود از الگوهای موفق شهری ، عمرانی و فرهنگی در کشور و سایر نقاط جهان بهره بگیرند تا شاهد دگرگونی و تحول سیمای این مناطق باشیم.نباید فراموش کرد که شوراهای اسلامی افزون بر رفع مشکلات اجتماعی ، جایگاه هایی برای معرفی مدیران لایق در سطوح عالی کشور بوده و می توان از این پایگاه بسیاری از افراد مدیر و مدبر را با حمایت مردم به جایگاه های مسوولیت های بالاتر معرفی کرد.براین اساس شناسایی و انتخاب افراد اصلح و شایسته برای یک دوره چهار ساله شوراهای اسلامی شهر و روستا ضمن جلوگیری از هدر رفت زمان و حیف و میل سرمایه ها، بهترین سرنوشت را برای یک شهر و دیار رقم بزند. نکته حائز اهمیت اینکه امروز شوراهای اسلامی شهر و روستا به عنوان نماد مشارکت مردم در تصمیم گیری های و تصمیم سازی ها تجربه خوبی برای سپردن امور به مردم بوده و توفیقات بیشتر این نهادهای مدنی زمینه گسترش اختیارات آنها را فراهم خواهد کرد.امروز نهاد مردمی شوراها نمونه بارز مردم سالاری در نظام اسلامی است و این خود مردم و نخبگان جامعه هستند که با انتخاب درست افق روشنی را پیش پای عمران و آبادانی هر شهر و دیار می گذارند و کارنامه درخشان بسیاری از این نهادها در گوشه و کنار کشور حکایت پاگیری تفکر شورایی در جامعه اسلامی دارد و این رکن عمومی را به سمت بالندگی و شکوفایی روز افزون رهنمون می شود. اکنون بیش از ۲۰۰ هزار کرسی در شوراهای شهری و روستایی کشور وجود دارد که سهم استان البرز از این تعداد ، ۹۱۲ کرسی شامل ۱۱۴ کرسی شهری و ۷۹۸ کرسی روستایی است. برای عضویت در ششمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا در استان البرز چهار هزار و ۶۶ نفر نامزد شده اند که از این تعداد یک هزار و ۹۱۹ نفر نامزد شوراهای شهر و ۲هزار و ۱۴۷ نفر نامزد شوراهای اسلامی روستایی هستند. در شوراهای اسلامی شهر استان البرز یک هزار و ۶۳۱ نفر معادل ۸۵ درصد مرد و ۲۸۸ نفر معادل ۱۵ درصد زن هستند و در روستاها نیز یک هزار و ۹۳۳ نفر معادل ۹۰ درصد مرد و ۲۱۴ نفر معادل ۱۰ درصد زنان تشکیل می دهند.در کل استان از مجموع چهار هزار و ٦٦ نفر نامزد تائید صلاحیت شده انتخابات ششمین دوره مجلس شورای اسلامی شهر و روستا تعداد سه هزار و ٥٦٤ نفر معادل ۸۸ درصد مرد و ۵۰۲ نفر معادل ۱۲ درصد زن هستند.در این میان ۶۹۰ نفر از نامزدها سابقه عضویت در شوراهای ادوار مختلف را دارند و سه هزار و ٣٧٦ نفر نیز فاقد سابقه حضور در شوراها هستند. از مجموع ۹۱۲ کرسی اصلی شورای اسلامی شهری و روستایی استان البرز ۱۱۴ کرسی متعلق به ۱۸ شهر و ۷۹۸ کرسی متعلق به ۲۵۰ روستا است.استان البرز این دوره رتبه اول کشور در رشد ثبت نام داوطلبان شوراها را کسب کرده است .تعداد نامزدهای شوراهای اسلامی شهر در البرز در دور پنجم یک هزار و ٧١٣ نفر بود که در این دوره به یک هزار و ٩١٩ نفر رسیده که رشدی بالغ بر ۱۲.۵ درصد نشان می دهد.ششمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا و سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری جمعه ۲۸ خردادماه جاری برگزار می شود.