پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

در عصر ارتباطات و اطلاعات، رسانه‌ها دیگر صرفاً ابزارهایی برای مخابره خبر نیستند؛ بلکه به کنش‌گرانی فعال در فضای اجتماعی و روانی جامعه تبدیل شده‌اند.
دکتر مهدی جعفری/ آنچه رسانه‌ها منتشر می‌کنند، صرفاً بازتاب رویدادها نیست، بلکه بازسازی، تفسیر و جهت‌دهی به آن‌ها نیز هست. به‌ویژه در شرایط بحرانی ـ نظیر بلایای طبیعی، همه‌گیری‌ها، بحران‌های سیاسی، یا ناآرامی‌های اجتماعی ـ نقش رسانه‌ها در هدایت افکار عمومی و تثبیت یا تزلزل اعتماد اجتماعی دوچندان می‌شود.در دوران بحران، جامعه بیش از هر زمان دیگری دچار تشویش، ابهام و نیاز به اطلاع‌رسانی دقیق و به‌موقع است. افراد در پی یافتن پاسخ‌هایی برای وضعیت پیش‌آمده هستند و در این مسیر، رسانه‌ها به اولین و مهم‌ترین مرجع رجوع تبدیل می‌شوند. نوع مواجهه رسانه با بحران، میزان صداقت و شفافیت آن، انتخاب واژگان، تصاویر و زاویه روایت، همه و همه مستقیماً بر ذهنیت و رفتار مردم اثر می‌گذارد.به‌عنوان نمونه، در بحران همه‌گیری کرونا، شاهد بودیم که برخی رسانه‌ها با اطلاع‌رسانی علمی، دقیق و امیدبخش، توانستند به کنترل وضعیت روانی جامعه کمک کنند. در مقابل، برخی دیگر با بزرگ‌نمایی یا نشر اخبار تاییدنشده، باعث افزایش اضطراب و بی‌اعتمادی عمومی شدند. این دو رویکرد، نشان می‌دهند که رسانه می‌تواند یا نقش درمانگر داشته باشد یا بر آتش بحران بدمد.رسانه‌ها در بحران، نه‌تنها باید اطلاعات صحیح و مستند منتشر کنند، بلکه باید در ایفای مسئولیت اجتماعی خود، به آرام‌سازی جامعه، آموزش راهکارهای عملی، و برجسته‌سازی صدای متخصصان توجه ویژه داشته باشند. در عین حال، استقلال رسانه‌ای، دوری از جانبداری و مقاومت در برابر فشارهای سیاسی یا اقتصادی، لازمه اعتبار حرفه‌ای و اعتماد عمومی است.از سوی دیگر، نباید از نقش دولت‌ها و نهادهای حاکمیتی در فراهم‌سازی بسترهای اطلاع‌رسانی آزاد و شفاف غافل شد. رسانه‌ای که برای هر گزارش یا نقد، تهدید به تعطیلی یا محدودیت شود، نمی‌تواند در بزنگاه بحران، عملکرد مطلوبی داشته باشد. لذا آزادی رسانه، پیش‌شرط مسئولیت‌پذیری آن است.نکته مهم دیگر، سواد رسانه‌ای مخاطبان است. جامعه‌ای که قدرت تحلیل پیام‌های رسانه‌ای را ندارد، ممکن است قربانی شایعات، تئوری‌های توطئه یا اخبار جعلی شود. بنابراین، آموزش عمومی برای درک سازوکارهای رسانه‌ای و ارتقاء آگاهی جمعی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.در نهایت باید گفت: رسانه در بحران، آینه‌ی جامعه نیست؛ چراغ راه آن است. مسئولیت رسانه نه‌تنها انتشار خبر، بلکه ساختن امید، تقویت اعتماد و ارائه مسیرهای عقلانی برای عبور از بحران است. اگر رسانه‌ای در این مسیر گام بردارد، خود به بخشی از راه‌حل بحران تبدیل خواهد شد؛ در غیر این صورت، ممکن است خود به بخشی از بحران بدل گردد.


---