چهل سال هم‌افزایی فرهنگ و مردم
سپیدار‌آنلاین: گروه سرمقاله
چهاردهم آبان‌ماه، در تقویم فرهنگی کشور، یادآور روزی است که یکی از مهم‌ترین نهادهای سیاست‌گذار و راهبردی حوزه فرهنگ در جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت؛ نهادی به نام شورای فرهنگ عمومی که مأموریت آن، هماهنگی، هدایت و جهت‌دهی به جریان فرهنگی کشور بود.
سید محمد حسینی/ اکنون، در چهلمین سالگرد تأسیس این شورا، مرور مسیر طی‌شده نه‌تنها ضروری بلکه فرصتی برای بازتعریف جایگاه فرهنگ در توسعه اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشور است.فرهنگ عمومی، ریشه‌دارترین و ماندگارترین لایه‌ی هویت جمعی هر ملتی است؛ همان بستری که ارزش‌ها، باورها و الگوهای رفتاری جامعه بر آن شکل می‌گیرد. شورای فرهنگ عمومی از نخستین روزهای فعالیت خود کوشیده است تا این لایه بنیادین را پاسداری و تقویت کند. در حقیقت، شورا نهادی است برای «سیاست‌گذاری نرم»؛ یعنی تصمیم‌سازی در حوزه‌هایی که مستقیماً با سبک زندگی، روابط اجتماعی، اخلاق عمومی و هویت ایرانی–اسلامی در ارتباط است.در چهار دهه گذشته، این شورا نقش محوری در هماهنگی میان نهادهای فرهنگی کشور ایفا کرده است. تعیین تقویم مناسبت‌های فرهنگی و ملی، تدوین سیاست‌های فرهنگی در حوزه خانواده، رسانه، پوشش، کتاب‌خوانی و مناسک مذهبی، بخشی از مأموریت‌های این نهاد بوده است.اما فراتر از مصوبات، آنچه به شورای فرهنگ عمومی هویت داده، حضور آن در استان‌ها و شهرستان‌هاست؛ جایی که فرهنگ در متن زندگی مردم جریان دارد و تصمیمات فرهنگی با واقعیات اجتماعی پیوند می‌خورد.
در این میان، استان البرز نمونه‌ای روشن از ظرفیت‌های بومی در اجرای اهداف شورای فرهنگ عمومی است. البرز به‌عنوان استانی جوان، مهاجرپذیر و متنوع از نظر فرهنگی، چکیده‌ای از ایران کوچک به شمار می‌رود. تنوع قومی، زبانی و اجتماعی در این استان، فرصت گران‌بهایی برای گفت‌وگو، هم‌زیستی و هم‌افزایی فرهنگی ایجاد کرده است.شورای فرهنگ عمومی البرز با درک همین ویژگی‌ها، تلاش کرده تا تصمیمات خود را بر پایه شناخت واقعی از شرایط فرهنگی و اجتماعی استان اتخاذ کند. موضوعاتی همچون «تقویت فرهنگ خانواده»، «سبک زندگی اسلامی–ایرانی»، «مدیریت فرهنگی در فضای مجازی»، «ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی» و «افزایش نشاط اجتماعی» از جمله محورهایی بوده که در سال‌های اخیر در دستور کار شورای فرهنگ عمومی استان قرار گرفته است.
در کنار این رویکرد موضوع‌محور، یکی از ویژگی‌های مهم عملکرد شورای فرهنگ عمومی در البرز، هم‌افزایی میان دستگاه‌ها و نهادهای فرهنگی است. تشکیل کارگروه‌های مشترک با آموزش‌وپرورش، شهرداری‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی، موجب شده تا تصمیمات شورا از مرحله مصوبه به مرحله اجرا نزدیک‌تر شود. از جمله ثمرات این همکاری‌ها می‌توان به نام‌گذاری نمادین اماکن و میادین شهری با رویکرد فرهنگی، اجرای هفته‌های فرهنگی در شهرستان‌ها، حمایت از تولیدات هنری بومی و ترویج فرهنگ مسئولیت‌پذیری اجتماعی اشاره کرد.اکنون که شورای فرهنگ عمومی کشور وارد دهه پنجم فعالیت خود می‌شود، جامعه فرهنگی ایران با چالش‌های تازه‌ای روبه‌روست. دگرگونی‌های ارتباطی، جهانی‌شدن رسانه‌ها، تغییر سبک زندگی و فاصله نسلی، ضرورت بازنگری در سیاست‌های فرهنگی را دوچندان کرده است. در این مسیر، شورا باید با بهره‌گیری از ظرفیت نخبگان، دانشگاه‌ها و گروه‌های مردمی، به بازآفرینی گفتمان فرهنگی کشور بپردازد؛ گفتمانی که بر پایه عقلانیت، ایمان، اخلاق و امید اجتماعی بنا شده باشد.روز فرهنگ عمومی، یادآور آن است که فرهنگ نه در مصوبات اداری، بلکه در رفتار و کنش روزمره مردم معنا پیدا می‌کند. هر خانواده، هر مدرسه و هر رسانه بخشی از سازوکار تولید و انتقال فرهنگ است. نقش شورای فرهنگ عمومی آن است که این عناصر پراکنده را به شبکه‌ای هماهنگ و هم‌افزا تبدیل کند تا جامعه بتواند با اتکا به سرمایه فرهنگی خود، در برابر تهاجم فکری و سبک‌های زندگی بیگانه مقاوم بماند.تجربه استان البرز نشان می‌دهد که هرگاه برنامه‌های فرهنگی بر بستر گفت‌وگوی اجتماعی و همدلی اجرا شوند، آثار مثبت آن در تقویت اخلاق، آرامش و هویت جمعی نمایان می‌شود. این همان مسیر پایداری است که شورای فرهنگ عمومی کشور در چهلمین سال خود باید با قدرت و نگاهی نو ادامه دهد؛ مسیری که هدف نهایی آن، ارتقای فرهنگ عمومی به‌عنوان زیربنای پیشرفت ایران است.