نقش بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در جنگ ایران و اسرائیل
سپیدار‌آنلاین: گروه سرمقاله
در مناقشه پیچیده و چندلایه میان ایران و اسرائیل، نمی‌توان نقش بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را نادیده گرفت.
فتانه محمودخانی/ این بحران، بیش از یک رویارویی مستقیم بین دو کشور است و تحت تأثیر شدید رقابت‌های ژئوپولیتیکی، منافع استراتژیک و اتحادهای سیاسی گسترده‌تر در خاورمیانه و فراتر از آن قرار دارد. شناخت این بازیگران و نحوه تاثیرگذاری آنها بر روند تحولات، کلید فهم بهتر بحران و یافتن راهکارهای ممکن برای کاهش تنش‌هاست.
آمریکا؛ متحد استراتژیک اسرائیل
ایالات متحده آمریکا به عنوان اصلی‌ترین حامی و متحد اسرائیل در منطقه، نقش تعیین‌کننده‌ای در جنگ ایران و اسرائیل ایفا می‌کند. آمریکا با ارائه حمایت‌های نظامی گسترده، اطلاعاتی و دیپلماتیک به اسرائیل، تلاش دارد تعادل قوا را به نفع متحد خود حفظ کند و مانع از افزایش نفوذ ایران شود. تحریم‌های گسترده علیه ایران، افزایش فشارهای سیاسی و نظامی، و حضور نظامی آمریکا در منطقه بخشی از سیاست‌های این کشور برای مقابله با ایران است. در عین حال، سیاست آمریکا به شدت تحت تأثیر تحولات داخلی، تغییرات دولت‌ها و رویکردهای متفاوت نسبت به خاورمیانه قرار دارد.
روسیه؛ بازیگر فرامنطقه‌ای با نفوذ منطقه‌ای
روسیه با حضور نظامی در سوریه و روابط نزدیک با ایران و دولت دمشق، نقشی کلیدی در موازنه قوا ایفا می‌کند. روسیه تلاش دارد با حفظ روابط با همه طرف‌ها، نفوذ خود را در خاورمیانه گسترش دهد و از منافع راهبردی خود محافظت کند. این کشور در برخی مواقع نقش میانجی و کاهنده تنش‌ها را بازی کرده است، اما در عین حال فروش تسلیحات پیشرفته به هر دو طرف و حمایت‌های استراتژیک خود، بحران را پیچیده‌تر ساخته است.
کشورهای عربی؛ بازیگران متنوع و گاه متضاد
کشورهای عربی خلیج فارس، به ویژه امارات و عربستان سعودی، با توجه به نگرانی از نفوذ ایران در منطقه، در سال‌های اخیر رویکردی نزدیک‌تر به اسرائیل اتخاذ کرده‌اند. عادی‌سازی روابط با اسرائیل و همکاری‌های امنیتی، نشان‌دهنده تغییر استراتژی این کشورها برای مقابله با تهدید ایران است. در مقابل، برخی کشورهای عربی دیگر مانند قطر و عمان تلاش دارند نقش میانجی را بازی کنند و از تشدید بحران جلوگیری کنند. این تنوع مواضع باعث شده بازیگری عربی در این جنگ پیچیده و چندلایه باشد.
سایر بازیگران منطقه‌ای و جهانی
ترکیه به عنوان بازیگری منطقه‌ای با سیاست‌های متغیر، همزمان در تلاش است نفوذ خود را گسترش دهد و با استفاده از روابط پیچیده با هر دو طرف، موقعیت خود را تثبیت کند. علاوه بر این، سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای حقوق بشری نیز در پی رصد و مدیریت پیامدهای انسانی و حقوقی این جنگ هستند، هرچند تاکنون موفقیت چندانی در کاهش تنش‌ها نداشته‌اند.
پیامدها و آینده نقش بازیگران
نقش این بازیگران، بحران را نه تنها پیچیده‌تر بلکه حساس‌تر کرده است. هر یک از آنها با هدف حفظ منافع و تأمین امنیت خود، در واقع به تداوم و گسترش منازعه دامن زده‌اند. از این رو، دستیابی به راهکارهای پایدار مستلزم همکاری و گفتگوی گسترده میان این بازیگران است. تنها با درک متقابل و کاهش مداخلات فرامنطقه‌ای می‌توان امید داشت که شعله‌های این جنگ خاموش شود.در پایان، جنگ ایران و اسرائیل را باید بازتابی از رقابت‌های گسترده‌تر و پیچیده منطقه‌ای و جهانی دانست. در این میان، نقش بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نه تنها در تشدید بحران بلکه در ایجاد فرصت‌هایی برای صلح و ثبات نیز تعیین‌کننده است. اراده سیاسی و دیپلماتیک این بازیگران می‌تواند سرنوشت این منازعه را تغییر دهد؛ موضوعی که برای آینده امنیت خاورمیانه حیاتی خواهد بود.