پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی از تصویب لایحه جامع «حفاظت از خاک » پس از 12 سال در مجلس شورای اسلامی خبرداد.
دکتر کامبیز بازرگان در حاشیه آئین تودیع رئیس موسسه تحقیقات خاک و آب افزود: لایحه حفاظت از خاک کشور حدود 12 سال در حال پیگیری بین دولت و مجلس بود و تاکنون سه بار از سوی دولت به مجلس رفته و بررسی شده است . وی بیان داشت: سرانجام پس از چند سال معطلی، امروز آخرین ماده بازمانده این لایحه که به کمیسیون مربوطه برگشت داده شده بود، پس از اصلاح در صحن مجلس تصویب شد. معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی گفت: این لایحه بایستی در زمان مقرر توسط رئیس مجلس به شورای نگهبان برای اظهار نظر فرستاده شود و اگر مشکلی نداشته باشد ظرف حداکثر 2 ماه آینده برای اجرا ابلاغ خواهد شد. وی به سابقه لایحه حفاظت از خاک اشاره کرد و افزود: بررسی این لایحه در برنامه سوم توسعه کشور برای دستیابی به اهداف توسعه و حفظ آب و خاک به صورت جامع شکل گرفت و اکنون پس از سه برنامه به تصویب رسیده است. معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی سازمان تحقیقات ، ترویج و آموزش کشاورزی اظهار داشت: با توجه به اهمیت خاک در تامین غذای مردم و آثار زیست بوم آن مانند چرخه کربن و گرمایش هوا ، توجه به حفظ آن باید در اولویت قرار گیرد. رئیس پیشین موسسه تحقیقات خاک و آب وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه به وجود آمدن هر سانتی متر مربع خاک بیش از 300 سال و تا 10 هزار سال زمان می برد، گفت: حفظ این منبع ارزشمند توسط مراجع بین المللی برای پاسخ به غذای جمعیت در حال افزایش دنیا مورد تاکید قرار گرفته است.
وی افزود: سازمان های بین المللی مانند فائو(سازمان خواربار و کشاورزی دنیا) به کشورهای عضو تاکید دارند که به منابع خاکشان توجه کنند به طوریکه از سال 2012 برنامه ای با عنوان مشارکت جهانی خاک را شروع کرده که تمام این ها تاکیدی بر این است که ما هرچه زودتر باید صاحب قانون می شدیم. بازرگان بیان داشت: لایحه حفاظت از خاک به شناسایی منابع خاک، مدیریت و حفاظت از منابع خاک کشور تاکید دارد.
**تهیه نقشه های شناسایی خاک در بخش مدیریت پذیر معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی گفت: لایحه «حفاظت ازخاک » در بخش شناسایی منابع خاک به طور مشخص تاکید می کند که دولت موظف است طی مدت پنج سال نقشه های شناسایی خاک در مقیاس مدیریت پذیر یعنی مقیاس بزرگتر از یک 20 هزارم را با اولویت اراضی زراعی و باغی تهیه کند.
وی بیان داشت : دولت موظف به پایش کل اراضی کشاورزی کشور بوده و وضعیت این اراضی به لحاظ کیفی مورد بررسی قرار گیرد. رئیس پیشین موسسه تحقیقات خاک و آب با اشاره به اهمیت برنامه پایش خاک، گفت: خاک ها در مرز فرسایش، آلودگی، کاهش بنیه غذایی و ماده آلی قرار گرفته است . بازرگان افزود: منابع خاک توسط دولت و مردم باید با روش های مناسب مورد استفاده قرار گیرد و تخریب این منابع پیشگیری شود. معاون سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی ادامه داد: براساس لایحه حفاظت از خاک، کسانی که سبب تخریب و کاهش توان باردهی خاک شوند ، جریمه خواهند شد.
فروش خاک کشور ممنوع است
بازرگان یکی دیگر از مواد قانونی لایحه حفاظت از خاک را ممنوعیت فروش خاک کشور برشمرد و افزود: در این زمینه به طور شفاف مصادیق بیان شده است. وی عنوان کرد: در لایحه حفاظت از خاک، انتقال و فروش خاک به جز مقادیر کمی برای کار پژوهشی و دانشجویی ممنوع است. معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی افزود: در لایحه حفاظت از خاک ، موضوع چگونگی استفاده از کودهای شیمیایی و سموم آفت کش مورد توجه قرار گرفته است. وی گفت: به طور مشخص در خصوص آلودگی خاک و حدود مجاز عناصر و ترکیب آلاینده خاک سازمان حفاظت محیط زیست باید تعیین کننده باشد ومنابع آلاینده را اطلاع رسانی کند. « لایحه حفاظت از خاک شامل 26 ماده قانونی است که پس از تائید شورای نگهبان ابلاغ خواهد شد.» ایران دارای 168 میلیون هکتار وسعت است که حدود 18.5 میلیون هکتار آن در چرخه کشت قرار دارد ولی با محدودیت های مختلف به ویژه محدودیت منابع آب معمولا در هر سال سطح زیر کشت کشاورزی کشور کمی کمتر یا بیشتر از 15 میلیون هکتار است.
سالانه حدود 8.5 میلیون هکتارکشت آبی و حدود 6 میلیون هکتار کشت دیم در کشور انجام می شود. همچنین از اراضی زیر کشت آبی فقط 1.5 میلیون هکتار خاک درجه یک یعنی خاک بدون محدودیت است و مابقی به درجات مختلف محدودیت های مختلف مثل شوری، سنگریزه، سفت و متراکم بودن خاک و کمی عمق خاک برای تثبیت گیاهان مختلف به خصوص باغات و درختان دارند. بنابراین اگرچه کشور وسیعی و پهناوری هستیم ولی از نظر منابع خاک حاصلخیز کشور ثروتمندی نیستیم. ا یران با مساحتی بیش از یک میلیون و 648 هزار کیلومتر مربع با اختلاف ارتفاع فلات ایران از خلیج فارس تا دریای خزر در فصول مختلف دارای درجه حرارت بین 30 تا بیش از 50 درجه سانتیگراد است که با توجه به شرایط اقلیمی حدود 72 درصد اقلیم آن را خشک و نیمه خشک با بیش از 52 درصد خاک های جوان و یا خاکهای مخصوص مناطق خشک تشکیل می دهد. در چنین شرایطی خاک های حاصلخیز به طور انحصاری در حاشیه شمالی رشته کوه های البرز و دشت های ساحلی دریای خزر با اقلیم مرطوب و نیمه مرطوب قرار دارند که مساحت آنها از 3 درصد مساحت کل کشور تجاوز نمی کند. در دهه های اخیر فرسایش و آلودگی خاک، به یکی از تهدیدهای زیست محیطی کشور تبدیل شده که منجر به از دست رفتن خاک، آب و عناصر غذایی موجود در خاک شده است.
بر اساس یک بررسی که در مرکز پژوهش های مجلس انجام شده، سالیانه 2 میلیارد مترمکعب فرسایش خاک در کشور رخ می دهد که این رقم 7.6 درصد فرسایش کل خاک جهان را شامل می شود اما بر مبنای همین ارقام، فرسایش خاک در ایران سه برابر آسیاست. علاوه بر آن، سالیانه در جنگل های شمال کشور 15 تا 25 تن در هکتار فرسایش خاک وجود دارد، در حالی که متوسط جهانی آن 2.5 تن در هکتار است ضمن آنکه میزان سرانه جنگل ها در ایران 2 دهم هکتار برآورد می شود اما این شاخص در جهان هشت دهم هکتار است. اهمیت حفاظت از خاک از آنجایی روشن تر می شود که بدانیم ایران از نظر توسعه بیابان در رتبه پنج کشور نخست جهان است که روزانه 40 هکتار اراضی جنگلی تخریب و به بیابان تبدیل می شود؛ فرسایش خاک در کشور ما سالیانه 16.5 تن در هکتار محاسبه می شود. در مجموع 32.5 میلیون هکتار از اراضی کشور را بیابان ها تشکیل می دهد و 100 میلیون هکتار از اراضی کشور به دلیل شرایط طبیعی و سازنده های زمین شناسی و قرار گرفتن در کمربند خشک جهانی مستعد بیابانزایی است. امروزه عوامل انسانی در توسعه بیابان در اکوسیستم های خشک و نیمه خشک که ناپایداری از ویژگی های اصلی این مناطق است، نقش تشدیدکننده دارد و سهم این عوامل در روند تخریب سرزمین به خوبی نمایان است. براساس نقشه های موجود 85 میلیون هکتار از اراضی کشور را مراتع تشکیل می دهد که کاهش هر میلی متر بارندگی باعث افت تولید در مراتع می شود زیرا با کاهش بارندگی ها گیاهان یکساله نابود می شوند. اکنون مراتع درجه سه که بخش عمده اراضی کشور را تشکیل می دهند، در معرض بیابان شدن قرار دارند. موسسه تحقیقات خاک و آب وزارت جهاد کشاورزی در کرج مرکز استان البرز مستقر است. دکتر بازرگان که به مدت 4 سال به عنوان رئیس موسسه تحقیقات خاک و آب فعالیت می کرد عصر امروز مورد تکریم قرار گرفت و دکتر هادی اسدی رحمانی به عنوان رئیس جدید موسسه معرفی شد. بازرگان نیز معاونت برنامه ریزی و امور اقتصادی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی عهده دار شده است.