پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

دانشگاه های نسل سوم که از آنان به عنوان دانشگاه های کارآفرین نام برده می شود، در حال شکل گیری هستند اما فعالیت موثر آنها، الزاماتی دارد که در صورت شناسایی و تامین، می تواند به اهداف بالای این دانشگاه ها که یکی از آنها ایجاد اشتغال است، دست یافت.
الزامات دانشگاه های کارآفرین موضوع میزگرد خبری مرکز ایرنا البرز قرار گرفت و رئیسان دانشگاه های جامع علمی و کاربردی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران ومدیراداره کاریابی دانشگاه خوارزمی باحضور درآن به بررسی وتحلیل الزامات کارآفرینی دانشگاه های نسل سوم پرداختند. اما نکته اساسی که شرکت کنندگان در این میزگرد به طور مشترک بر آن تاکید داشتند ایجاد یک سازمان حمایتی به منظور ایجاد هماهنگی بین دانشگاه ها و دستگاه های مرتبط با موضوع کارآفرینی بود تا این امر مهم با برنامه ریزی صحیح و در مسیر درست، محقق شود. حمایت از ایده های جدید در دانشگاه نیز از نکاتی دیگری بود که حاضرین در این میزگرد بر آن تاکید داشتند. سید صاحب سادات حسینی رئیس دانشگاه علمی و کاربردی استان البرز خواستار تاسیس یک سازمان حمایتی برای کارآفرینان و دانشگاه های نسل سوم برای کارآفرینی شد. وی افزود: این سازمان باید به صورت یکپارچه و فراگیر از تجمیع مراکز حمایتی موجود تشکیل شود تا به صورت نظام مند کارآفرینان را مورد حمایت قرار دهد. حمایت های مالی می تواند با استفاده از تبصره های حمایتی و صندوق حمایت از محققین و صندوق حمایت از مخترعین و مبتکرین صورت گیرد به طوری که این سازمان بتواند حمایت فکری، حقوقی، مالی، مهندسی را نسبت به کارآفرینان داشته باشد و محلی امن برای ایجاد و توسعه کارآفرینی در کشور باشد.
**تربیت کارآفرین علمی و ریسک پذیر
وی اضافه کرد: درکشور باید کارآفرینی تربیت شود که قدرت ریسک پذیری داشته باشد و این سازمان می تواند در بخش های مختلف مالی و حقوقی تکیه بر یک نهاد حمایتی داشته باشد. سادات حسینی خاطرنشان کرد: کارآفرین ها باید آموزش های لازم ازجمله قوانین تجاری را دیده باشند و این باید در یک سازمان خاص مدیریت شود، مثل سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران که فعالیت می کرد. وی گفت: در کشورهای مختلف مثل فرانسه، آلمان و برخی کشورهای دیگر این سازمان های حمایتی وجود دارد و کارآفرین نیز با خیالی آسوده می تواند ریسک پذیری لازم را داشته باشد. رئیس دانشگاه جامع علمی و کاربردی البرز بیان داشت: این سازمان ها باید توانایی کمک به کارآفرینان را از لحاظ مشکلات ریسکی، اقتصادی، آموزش نیرو و طرح های صنعتی داشته باشند. وی گفت : اگر واردات زیاد باشد امکان فعالیت مناسب کارآفرینان و حمایت از آنها کاهش می یابد. برای حمایت از کارآفرین هایی که تولید انبوه دارند، باید وام هایی در نظرگرفته شود. وی با اشاره به موفقیت دانشجویان دانشگاه جامع علمی و کاربردی در موضوعاتی نظیر کارآفرینی، گفت: یکی ازدلایل موفقیت دانشجویان دانشگاه های علمی و کابردی دراین است که 78درصدآن ها شاغل هستند و تعداد زیادی ازآن ها قبل ازشروع درس مشغول به کاربوده اند. وی افزود: درکشورهای دیگر بعد ازدوره کاردانی افراد به حرفه ای که دانش آموخته آن هستند، می پردازند و بعد ازیادگیری مجدد تحصیلات تکمیلی را دنبال می کنند. انتظار می رود در ایران نیز دانشگاه های نسل سوم به طور واقع دانشگاه های کارآفرین باشند تا بتوانیم به اهداف پیش بینی شده دست یابیم. وی تصریح کرد: دانشجویان کارآفرین حامی آشنا به قوانین و زیرساخت ها و سیاست ها می خواهند که باید بستر مناسب برای شناخت زیرساخت ها برای آنان فراهم شود.
**استقبال از ایده و فکر و تبدیل آن به کسب و کار
سادات حسینی تصریح کرد: برای تشخیص فرصت و تبدیل ایده و فکر به پدیده و محصول، باید از تکنیک کسب و کار استفاده شود و به محصول قابل عرضه به بازار تبدیل شود، به این منظور ابتدا باید ترس دانشجو ازبین برود در غیر این صورت موفق نخواهد شد.
**کارآفرینی ناشی از تحقیق و پژوهش
رئیس دانشگاه علمی وکاربردی استان البرز گفت: باید برنامه اقتصادی برای کارآفرینی داشته باشیم. صنایعی که ارزش افزوده بالایی دارند و نقطه سربه سری آنها دو الی سه ساله باشد باید بعد از پنج سال اول به محققین داده شود تا در آن پنج سال از نتایج تحقیق، تولید صورت گیرد. به منظور حرکت مناسب تر در این مسیر باید برنامه 10الی 15ساله برای کارآفرینی از علم و بر اساس دانش تدوین کنیم که در سال های آینده چه فناوری هایی را نیاز داریم، چطور برنامه ریزی کنیم تا فناوری از پیش خریداری شود یا توسط محققین به تولید انبوه برسد. در صورتی که در داخل امکان تامین این نیاز در موسسات تحقیقاتی وجود دارد، دیگری نیازی به خریداری این فناوری نیست.
** لزوم گسترش دانشگاه های نسل سوم
رئیس دانشگاه علمی و کاربردی استان البرز با تاکید بر اینکه دانشگاه های نسل اول فقط آموزش و دانشگاه نسل دوم آموزش و پژوهش را دربر داشت، گفت: دانشگاه نسل سوم علاوه بر آموزش و پژوهش، قرار است کارآفرین هم باشند، پس باید ارتباط منطقی و مستمر با صنعت، کشاورزی، خدمات و دیگر حوزه های تولید داشته باشند تا تامین نیازهای این بخش ها را در دانشگاه ها دنبال کنند. ضروری است سرفصل رشته های تحصیلی این دانشگاه با توجه به نیاز روز و برای صنعت، کشاورزی، خدمات و هنر تدوین شود. وی خاطرنشان کرد: وقتی نیازهای صنعت خاص شناسایی شود، متخصصین آن صنعت و اساتید دانشگاه با هم سرفصل ها را تدوین می کنند و بعد از ممیزی متخصصان به آنها مجوز تدریس داده می شود و اگر امکانات، آزمایشگاه ها و کارگاه های مناسب وجود داشته باشد، سازمان گسترش به آنها مجوز پذیرش دانشجو و اجرای دوره می دهد.
** جدیت دانشگاه تهران در فعالیت در حوزه نسل سوم دانشگاه ها
رئیس پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران نیز در این میزگرد با اشاره به اینکه سیاست های اجرائی در این پردیس در قالب سیاست های دانشگاه تهران است، گفت: دانشگاه تهران سه دستور العمل اصلی را به عنوان اهداف خود اعلام کرده که نخستین هدف بحث بین المللی شدن این پردیس است که با جدیت به این سمت و سو حرکت می کنیم، به طوری که در پردیس حدود 80-70 دانشجوی خارجی از 15-10 کشور دنیا مشغول به تحصیل هستند. علی سلاجقه افزود: دومین هدف موضوع کارآفرینی دانشجویان نسل سوم و سومین بحث اخلاق مداری دانشگاه است تا به جامعه پاسخگو باشد که این سه بحث سرلوحه کار این دانشگاه است. وی اظهار داشت: مبتنی بر این سه هدف دانشگاه تقریبا خودش را آماده کرده تا یک جراحی و تغییر مسیر در فعالیت های خود صورت دهد، در این تغییر جهت دانشگاه تهران به عنوان یک دانشگاه پیشکسوت و مادر است. وی در ادامه با اشاره به اینکه تقریبا از حدود 11-10 سال قبل دانشگاه کارآفرین در سطوح مختلف تحصیلی راه اندازی شده، گفت: این ظرفیت برای رفتن به سوی دانشگاه های نسل سوم که دنیا نیز به این سمت و سو رفته، ایجاد شده است. سلاجقه افزود: قبل از این دانشگاه، صنعت، کشاورزی، محیط زیست و... هرکدام راه خودشان را می رفتند و فارغ التحصیلانی نیز در این میان داشتیم، ولی یک حلقه مفقوده ای در این بین بود که به دنبال آن بودیم. وی بیان داشت: با دانشگاه های نسل سوم حلقه مفقوده پیدا شد ولی نیاز به ملزوماتی دارد، دانشگاه تهران در مرزهای علمی کار خود را انجام می دهد و آخرین یافته های علمی را به دانشجویان در سطوح مختلف ارائه می دهیم، ولی آیا به نیازهای جامعه پاسخ می دهیم یا نه که باید یک ارتباط دوطرفه ایجاد شود.
** ماموریت جدید دانشگاه ها با توجه به رویکرد کارآفرینی
رئیس پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران گفت: اکنون در حال ظرفیت سازی هستیم یعنی دانشگاه ها ماموریت های جدید پیدا می کنند که نیاز به ملزوماتی دارد، همچون راه اندازی ظرفیت هایی مثل پارک های علم و فناوری در دانشگاه تهران و زیرمجموعه های آن که 30 شرکت دانش بنیان به تبع آن راه اندازی شد و دانشجویان و اساتید این دانشگاه از این ظرفیت ها استفاده می کنند. رئیس پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران اضافه کرد: با توجه به رسالت دانشگاه تهران، دفاتر کارآفرینی در تمام دانشکده های دانشگاه تهران شکل گرفته و به تبع آن بحث دفاتر اشتغال و کارآفرینی در معاونت های دانشجوئی ما شکل گرفته که نیازی برای فارغ التحصیلان جامعه ما است.
**کارآفرینی علمی راه نجات است
وی ادامه داد: از طرفی به دنبال کارآفرینی و ایجاد اشتغال نرفته ایم گرچه زمینه های علمی را ایجاد کرده ایم، به علمی کار کردن در کشور اعتقادی نداریم. در جائی که به این موضوع اعتقاد داشته ایم عالی جلو رفته ایم و در دنیا می درخشیم. پس تا به علمی کارکردن اعتقاد نداشته باشیم، نمی توانیم خوب عمل کنیم. سلاجقه گفت: همه جای دنیا وقتی بحث پژوهش می شود در شرایطی که کشور دچار بحران می شود، بیشترین بودجه ها، بودجه های پژوهشی است، ولی در کشور ما وقتی دچار بحران مالی می شویم، نخستین کاهش مربوط به بودجه پژوهشی است و اکنون باید دید وضع دانشگاه ها چگونه است. رئیس پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در پاسخ به این سوال که چگونه می توان در این بخش توازن ایجاد کرد به این معنا که هم علم و هم کارآفرینی را با اهمیت تلقی کنیم، گفت: در پردیس کشاورزی در بحث ملی همچون دیگر دانشگاه های طراز اول، سرفصل تمام دروس و عناوین رشته ها در حال بازبینی به منظور دستیابی به این هدف است و دروسی که نیاز نیست حذف می شوند یا ادغام و یا ایجاد و یا حتی بعضی از مقاطع هم حذف می شوند. وی افزود: واحدهای کارآفرینی در بعضی رشته ها جای خود را باز می کند و اساتید هم به این نتیجه رسیده اند که باید این واحدها فعال باشند.
سلاجقه به نقش دانشگاه ها در موفقیت تولیدات شرکت ها اشاره کرد و بیان داشت: بعضی از شرکت ها همچون شرکت های دانش بنیان برای تجاری سازی و برندسازی تولیداتشان خواهان استفاده از آرم دانشگاه تهران هستند تا در تجاری سازی آن موفق باشند. وی تاکید کرد: دانشگاه تهران در بحث کارآفرینی ظرفیت های خوبی ایجاد کرده و منابع این دانشگاه به این سمت و سو برای تجاری سازی فعالیت هایش هدایت می شود. سلاجقه در خصوص همکاری دولت با دانشگاه ها در بحث کارآفرینی به خصوص از لحاظ اعتباری نیز گفت: معضل اصلی کشور بحث اشتغال است و شعار دولت نیز همواره بحث اشتغال بوده است. وی افزود: از سوی دیگر دانشجویان پس از فارغ التحصیلی برای اشتغال به سوی دولت هجوم می آورند، ولی همین دولتی ها در عمل، خود را بی نیاز از نیروی فارغ التحصیلان اعلام می کنند در حالیکه این حرف را کسانی می زنند که تا چهارسال پیش خودشان در پشت دیوارهای آن دانشگاه بوده اند و از آن دیوار که این طرف می آیند، دانشجوی کارآفرین که می تواند یک مشکل از کشور را برطرف کند را نمی بینند. وی ادامه داد: اکنون دولت ناچار است به این سمت و سو برود، برغم تمام مشکلات زیرساختی و اقتصادی که داریم دولت باید برای دانشگاه ها بودجه اش برمبنای کارآفرینی باشد.
سلاجقه به آئین رونمائی از دستاوردهای نوین برتر این پردیس که ماه های گذشته به منظور تشویق و ترغیب دانشجویان و اساتید و همچنین معرفی و تجاری سازی دستاوردها برگزار شد، اشاره کرد و اظهار داشت: در رونمایی از دستاوردهای نوین برتر 78 دستاورد به ما رسید که دستاوردهایی بودند که نیازهای ضروری کشور را برطرف می کنند و در بازار کار می تواند با محصولات داخلی و خارجی رقابت کند ولی در رونمائی 13 دستاورد را رونمائی کردیم.
**ظرفیت دانشگاه ها در اختیار تولید کشور قرار گیرد
وی به بی رغبتی برخی از مسئولین کشوری برای حضور در اینگونه برنامه ها اشاره کرد و گفت: از مسئولی که دعوت می کنیم باید بداند که به دنبال خالی کردن جیب هایشان نیستیم و در حالیکه ما درد دانش در کشور داریم و نیازسنجی انجام داده ایم. وی افزود: هر دانشگاه بخصوص دانش بنیان ها تولید سرمایه می کنند، وزیر و مدیر اجرائی کشور می تواند به دانشگاه بیاید و معضلات خودش را بگوید و بعد در دانشگاه ببیند چه ظرفیت هایی وجود دارد و وقتی این ظرفیت ها را شناخت، می فهمد با ظرفیت های موجود اصلا نیازی به هزینه کردن نیست. وی در پاسخ به این سوال که حمایت از ایده ها با نقشه راه مشخص تا چه میزان در ایجاد محیط کسب و کار در کشور تاثیر دارد، گفت: کارآفرینی با اشتغال متفاوت است. باید دید که آیا در کشور ما در بحث پرورش خلاقیت جوانان، ساختار حمایتی برای کارآفرینی ایجاد کرده ایم یا نه؟ علی سلاجقه افزود: قشر فرهیخته کشور به دنبال رفع معضلات کشور هستند و تراوشات ذهنی خودشان را ارائه می دهد، ولی زمانی که کسی استقبال نمی کند و اهمیتی به آن نمی دهد و صنایع کشور ما هم صرفا جونده دانش هستند و دانش را از بیرون می آورند، پس علم در اینجا معنا و مفهوم ندارند و به علمی کارکردن اعتقادی نداریم.
**سازوکار حمایت از ایده ها نداریم در حالیکه ایران محل جوشش ایده ها است
وی با اشاره به اینکه ساز و کار حمایت از ایده ها در کشور ما وجود ندارد و ایده ها ابتر می مانند، بیان داشت: چند سال از ایجاد پارک های علم و فناوری گذشته در حالیکه در کشورهای دیگر به دنبال ایده هستند در کشور ما جوانان را سرخورده کرده و ایده ها ابتر می ماند. رئیس پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران گفت: اگر بخواهیم مشکل حل شود، باید سازوکار حمایت از ایده های برتر را داشته باشیم. کشور ما محل جوشش ایده ها است، به طوری که در کشورهای دیگر مدرک کارشناسی ما را به عنوان مدرک دکترا قبول دارند و می خرند.
** صنایع کشور به دنبال افکار جدید نیستند
وی اظهار داشت: در بحث صنایع هم به دنبال افکار جدید نیستند، اگر یک فکر جدید در صنعت بیاید صنعت را دگرگون می کند، در حالیکه از نیروهایی استفاده می شود که کمترین هزینه را برای آن ها داشته باشد. سلاجقه اضافه کرد: بانک ایده کشور ما باید شکل بگیرد و تمام ایده ها در جائی نگهداری شود و هر کسی که خواستار ایده های جدید بود به آن بانک مراجعه کند و به دنبال فرد ارائه دهنده ایده برود، ولی اگر بانک ایده نباشد، تحقیقات زیادی به موازات هم انجام می شود که هیچکدام خروجی ندارد، اگر بانک ایده شکل بگیرد هم افزائی صورت می گیرد. وی گفت: جوانان زمانی که ببینند کشور نیاز به ایده های آنان دارد، سرخورده نمی شوند. دولت باید به این ایده ها بها بدهد و به درون خود نگاه کنیم و اگر شد برای ارتقا آن از بیرون کمک بگیریم. مدیرکار آفرینی دانشگاه خوارزمی نیز در این میزگرد به نحوه فعالیت های کارآفرینی در کشور ما اشاره کرد و گفت: در ایران کارآفرینی را شخصی می دانند در حالیکه در بعضی کشورها آن را همچون یک تعاونی و زنجیره می دانند که شرکت های کوچک را نیز حمایت می کنند. حمزه نوذری که عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی این دانشگاه نیز هست، گفت: منظور از دانشگاه کارآفرین دانشگاهی نیست که حک شده در بازار و پیرو بازار کاری که در بیرون هست، باشد.
وی اظهار داشت: بعضی ها به غلط دانشگاه های کارآفرین را دانشگاهی می دانند که دنباله رو بازار بیرون باشند. کار بیرون روزی رونق و روزی رکود دارد و تحولات مختلفی ایجاد می شود، اگر دانشگاه ها بخواهند دائم در مسیر تابع بازار کار باشند کارکرد اصلی خود که آموزش و پژوهش است را از دست می دهند.
**توجه به کارآفرینی به معنای غفلت از علم و دانش نیست
وی گفت: تعریف ما از کارآفرین باید مشخص باشد و اگر هم دانشگاه قرار باشدتمرکزش بر کارآفرینی باشد به معنای غفلت از بخش های دیگر نیست. نوذری افزود: دانشگاه کارآفرین به معنای دانشگاه ایجاد کننده شغل نیست، ولی حد و مرزهای شغل در این دانشگاه ها یک قدم به جلو می رود، یعنی اگر یک کسب و کار باشد دانشگاه کمک کند که افراد در دانشگاه حد و مرز همان شغل را متمایز کرده و یک گام به جلو ببرند. وی بیان داشت: در دانشگاه دو طرز فکر وجود دارد یکی در دانشگاهیان و اساتید و مدیران است که با اشتغال دانشجویان در زمان تحصیل مخالف هستند که قانونی هم وجود دارد که دانشجو در هنگام تحصیل نباید شاغل باشد و تمام بار اشتغال دانشجو به بعد از فارغ التحصیلی می افتد و برخی با این موضوع مخالف هستند و می گویند دانشجو در هنگام تحصیل باید شاغل حتی به صورت پاره وقت باشد. مدیرکار آفرینی دانشگاه خوارزمی کرج ادامه داد: اگر دانشجو تجربه کاری در زمان دانشجویی نداشته باشد، کارآفرینی اش مشکل پیدا می کند یعنی بعد از فارغ التحصیلی اش در سن 24 به بعد تازه می خواهد وارد بازار کار شود که بازار کار را نمی شناسد و تازه به بحث کارآفرینی و شغل وارد شده و با مشکل مواجه می شود. وی گفت: اکنون این ایده وارد شده که دانشجویان در زمان تحصیلشان به شرط اینکه لطمه ای به تحصیلشان نزند، بتوانند شاغل باشند تا بازار کار را بشناسند که اگر بعد از فارغ التحصیلی از آن ها تجربه کار خواستند این تجربه کار را در زمان تحصیل شان کسب کرده باشند، هرچند به لحاظ قانونی این منع وجود دارد و نخستین گام برداشتن این منع قانونی است. وی مهمترین بخش در اشتغال دانشجویان را نحوه شغل یابی آنان دانست و افزود: در حالیکه حدود 40 مرکز کاریابی در کرج فعال هستند، سهم این مراکز در اشتغال دانشجویان کمتر از 2 درصد بوده و 40 درصد نیز اقوام نزدیک، دانشگاه و اساتید کمتر از 5درصد و دوستان نیز کمتر از 5 درصد سهم داشته اند. نوذری بیان داشت: این موضوع نشان دهنده آن است که در ایجاد اشتغال دانشجویان سهم ارتباطات قوی و روابط فامیلی بیشترین سهم بوده است. برای رفع این معضل بایستی کاریابی و کارجوئی های فعال عمومی به کاریابی های تخصصی تبدیل شود که در دانشگاه خوارزمی با اندیشیدن تدابیر لازم، کاریابی دانشگاهی راه اندازی شده که هم برای فارغ التحصیلان و هم دانشجویان، کارفرما و نیروی کار را دست شان را در دست هم قرار دهد. وی گفت: در کارآفرینی مسیر شرکت های دانش بنیان و پارک های علم و فناوری جداست که باعث اشتغال به معنای وسیع نیست، ولی باعث ایجاد ثروت می شود و بنابراین ما تعریف جدیدی از کارآفرینی ارائه داده ایم که کسب و کار متمایز است. یعنی هر دانشجوئی که بتواند کسب و کاری به عنوان کارآفرینی راه اندازی کند که از رقیبان متمایز باشد. نوذری خاطرنشان کرد: بایستی برای تمایل دانشجویان به کارآفرینی، آن ها را به این سمت و سو تشویق کرد تا ایده های نو خود را ارائه و پرورش دهند، زیرا تحقیقات نشان داده که 60 درصد دانشجویان ما متمایل به کسب و کار و کارآفرینی مستقل نیستند. وی همچنین یکی دیگر از مراحل تشویق دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاهی را مرحله ثبت شرکت ها و قانونمند کردن کسب و کار و در مرحله آخر بحث بازاریابی و سرمایه گذاری دستاوردهایشان دانست. وی گفت: بهترین راه سرمایه گذاری و حمایت مالی در دانشگاه ها و معرفی نهادهای کشوری به دانشگاه ها است تا آن ها برای سرمایه گذاری کمک کنند که یکی صندوق کارآفرینی امید و دیگری صندوق رفاه دانشجویان است که به تازگی وام و تسهیلات می دهد و در این قسمت توانسته ایم خوب وارد شویم. وی یادآور شد: یکی از مشکلات کشور ما در بخش صنعت استفاده نکردن از نیروهای تحصیل کرده دانشگاهی است زیرا آن ها برای تامین نیروی کارشان از نیروهای دیپلمه یا زیردیپلم استفاده می کنند تا هزینه کمتری برای آن ها داشته باشد.