پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

افزايش نزاع و درگيري به دلايل مختلف، نگراني هايي را در جامعه ايجاد مي كند كه آثار و پيامدهاي منفي آن بر روح و روان مردم به آشكار ديده مي شود و مهم ترين اصلي كه مي تواند مانع گسترش آن شود، ترويج فرهنگ مدارا و گذشت در بين مردم است.
شايد نزاع و درگيري در همه جوامع انساني و با هر عقيده اي به وقوع بپيوندد اما ميزان وقوع آن در مقياس زمان و مكان و نوع برخورد با اين ناهنجاري اجتماعي مهم تلقي مي شود. به وي‍ژه در ايران كه آموزه هاي اسلامي همواره مردم را بر حركت بر مدار اخلاق، تحمل و گذشت سفارش مي كند. بي ترديد عوامل متعددي در افزايش آمار نزاع يا به اصطلاح رايج تر دعوا بين دو يا چند نفر دخيل است كه مشكلات اقتصادي، فقر مادي و فرهنگي، تراكم جمعيت، مهاجرت و ناتواني در سازگاري با محيط جديد، تداخل فرهنگ‌ها، بي توجهي به رعايت حقوق ديگران به شمار مي رود اما به نظر مي رسد، كاهش آستانه تحمل افراد به دليل وقوع عواملي كه ذكر شد، مهم ترين عامل براي وقوع اين درگيري ها باشد. اغلب درگيري هاي خياباني از يك حادثه ساده مثل بوق زدن ماشين يا پرخاش زباني گرفته تا نگاه چپ و رعايت نكردن نوبت در يك صف يا مشاجره بر سر نرخ كرايه و يا هل دادن در سوار شدن به مترو آغاز شده و در مواردي به جاهاي باريك نيز كشيده مي شود. بر اساس آمارهاي اعلام شده از سوي پزشكي قانوني، در 11 ماه سال گذشته در كشور، 521 هزار و 449 نفر به علت نزاع به پزشكي قانوني مراجعه كرده‌اند كه استان تهران يعني همسايه ديوار به ديوار البرز با ثبت بيش از 92 هزار مورد در اين زمينه، رتبه اول محسوب مي‌شود. بدون آمار و اطلاعات و داده هاي موثق نمي توان درباره پديده هاي اجتماعي از جمله نزاع و درگيري و راه هاي پيشگيري و كاهش آن اظهار نظر درستي ارائه كرد. چندماه پيش خبري به نقل از مديركل پزشكي قانوني البرز منتشر شد كه نشان از ثبت بيش از 17 هزار معاينه جسماني براثر نزاع در اين استان داشت. حميد داوودآبادي گفت: از ابتداي سال تا پايان آذر ماه سال گذشته 17 هزار و 505 نزاع جسماني در اين اداره كل به ثبت رسيده كه پنج هزار 978 معاينه مربوط به زنان و 11 هزار و 527 مورد نيز مربوط به مردان بوده است. استان البرز به دليل مهاجرپذيري بالا و قرار گرفتن افراد از اقدام مختلف در كنار يكديگر زمينه بيشتري را ابتلا به اين ناهنجاري اجتماعي دارند. گسترش پديده مهاجرت آن هم به شكل بي قاعده و بي رويه، حاشيه نشيني، تراكم و نرخ رشد جمعيت و تداخل فرهنگ ها و خرده فرهنگ ها در استان البرز شرايطي را پديد آورده كه به طور بالقوه مستعد وقوع چنين رفتارهايي است. گرچه پديده مهاجرت را نمي توان به طور كامل منفي دانست، كمااينكه آثار مثبتي نظير حضور افراد مستعد و نخبه از استان هاي ديگر در البرز را نيز مي تواند به همراه داشته باشد. معاون پيشگيري از وقوع جرم دادگستري البرز در اين باره به خبرنگار ايرنا گفت كه اتهام ضرب وجرح عمدي ازحيث فراواني دومين اتهام در بين استان ها است و البرز رتبه 24 را در كشور را دارا است . مهدي جوهري افزود: درسال گذشته دراين استان 17هزار و 686 فقره پرونده ايراد ضرب و جرح عمدي درمراجع قضايي استان البرز ارجاع تشكيل شد كه اين آمار نسبت به مدت مشابه سال گذشته 24درصد افزايش داشت. وي بدون اشاره به كل آمار جرائم درسال 94، گفت: جرم ايراد ضرب و جرح عمدي دراين استان 10درصداز مجموع جرائم رخ داده دراين استان بود. جوهري افزود: با توجه به تراكم جمعيت و موقعيت خاص استان البرز، نسبت به ساير استان ها وضعيت بهتري داريم. وي گفت: علت اصلي مسائل روانشناختي است كه درجامعه وجود دارد و عواملي همچون پائين بودن آستانه تحمل، كم رنگ بودن فرهنگ گذشت، بي تفاومتي مردم نسبت به يكديگر، ترافيك و حتي آلودگي هوا دراين مقوله موثر است. وي خاطرنشان كرد: بايد پذيرفت حس ميانجيگري در جامعه فعلي ما نسبت به گذشته بسيار كمرنگ شده و مردم به جاي ايفاي اين نقش، بي تفاوت هستند. جوهري گفت: خانواده ها به عنوان ركن اصلي، در مهار و كنترل خشم درفرزندان خود نقش دارند، چراكه ازابتداي تربيت بايد بسترهاي هيجاني منفي مثل فيلم و بازي هاي خشن را ازآن ها دوركنند. وي افزود: خانواده به عنوان بزرگترين نهاد دراجتماعي است كه مي تواند در پيشگيري از اين معضل نقش اساسي داشته باشد. وي گفت : براي مهارو كنترل اين معضل با برنامه ريزي هاي انجام شده مبلغين در مساجد، حضوركارشناسان قضايي در مدارس و رسانه ها با فرهنگ سازي لازم براي ترويج هنجارهاي اجتماعي فعاليت مي كنند. جوهري خاطرنشان كرد: اطلاع رساني توسط رسانه ها گامي موثر براي كاهش جرائم مختلف است و مهار اين موضوع دربين مردم و جامعه نياز به فرهنگ سازي دارد كه رسانه بي شك دراين مهم بسيار تاثيرگذارند. جوهري وجود حاشيه نشيني و وجود اقوام مختلف كه هيچ بستر و زيرساختي براي اين مناطق وجود ندارد، را سبب بروز چنين مشكلاتي دانست و گفت:‌ بايد دراين زمينه مسئولين ذيربط تلاش كنند. وي افزود: چنانچه اصلاح بافت هاي فرسوده، ساماندهي حاشيه نشيني صورت گيرد در كاهش جرائم تاثير گذار است. احمد علي جبارزاده يك كارشناس مسائل اجتماعي در اين باره گفت:‌ واقعيت اين است كه خشونت هاي خياباني در زندگي روزمره گاهي همه ما را با خشونت هاي سياه، تلخ و عريان روبرو مي كند. وي افزود: كتك كاري دو راننده خسته با يكديگر، درگيري خريدار و فروشنده برسر قيمت، دو عابري كه در ازدحام عابران به هم تنه زده اند و موضوع به درگيري ختم شده و بي شمار از اين موارد كه همگي مصاديق و نشانه هاي نزاع هاي آشكار و عريان است. جبارزاده گفت: اين واقعيت بيانگر آن است كه آژير خطر خشونت ها و آسيب هاي ناشي از آن مدتي است همچون به صدا درآمده كه ريشه يابي دلايل آن و يافتن راهكاري براي غلبه بر آن بايد جدي گرفته شود. وي خاطرنشان كرد: اين خشونت ها در محدوده فردي افراد باقي نمي ماند و موجي را باعث مي شود كه مي تواند جامعه را در احاطه خود قرار دهد. جبارزاده تاكيد كرد: آسيب شناسي نخستين قدم در مهار اين پديده زشت انساني است و با يك متغير نمي توان آن را تحليل و تفسير كرد، چرا كه علل متعددي همچون فقدان مهارت هاي شهروندي، فقدان مهارتهاي زندگي و بويژه مهارت هاي ارتباط بين فردي و كنترل هيجانات، سبك زندگي پر استرس، مشكلات اقتصادي، زندگي بدون نشاط و تفريح، كمبود امكانات ورزشي و هنري، فقدان يا ضعيف بودن پيوندهاي عاطفي در خانه، فرهنگ هاي متفاوت، ناتواني در مدارا و سوءمديريت تخصصي در حوزه اجتماعي در شكل گيري اين روند ناخوشايند خشونت موثرند. وي افزود: پيشگيري و مقابله با خشونت هاي خياباني و ارائه هر نسخه اجتماعي براي درمان اين آسيب تنها زماني ممكن مي شود كه سازمان يا نهادي بطور شفاف متولي برخورد با اين ناهنجاري شود و بسياري از سازمان ها بايد در كنار نهاد متولي قرار گيرند و از زير باز مسئوليت شانه خالي نكنند. وي يادآور شد: آموزش و پرورش، بهزيستي، وزارت علوم، سازمان ورزش، فرهنگ و ارشاد اسلامي، نيروي انتظامي و قوه قضائيه از جمله دستگاه هايي هستند كه براي مداخله مثبت در كنترل و مهار اين خشونت ها نقش موثري دارند. اين كارشناس اجتماعي گفت: فراهم آوردن زمينه هاي تفريح و سرگرمي هاي سالم، ورزش و هنر، كار و اشتغال، آموزش هاي ديني و اخلاقي بدون افراط و تفريط از مهد كودك تا دانشگاه، آموزش مهارت هاي زندگي، راه اندازي پايگاه هاي خدمات اجتماعي محله محور كه در واقع با بهره گيري از متخصصان حوزه هاي مددكاري اجتماعي، روانشناسي و جامعه شناسي در محلات مستقر و با مردم ارتباط حرفه اي برقرار كرده و خدمات و آموزش هاي لازم را ارئه مي دهند، از جمله راهكارهاي كاهش اين ناهنجاري تلقي مي شوند. وي افزود: انجام پروژه هاي آينده نگر براي آماده شدن و مقابله با آسيب هاي پيش رو قبل از اينكه به افراد صدمات جدي وارد شود و سپردن كار در هر سه عرصه برنامه ريزي، اجرا و نظارت به متخصصان عرصه اجتماعي جامعه، چه خصوصي و چه دولتي مي تواند در پيشگيري و كنترل و كاهش معضلات ناشي از پديده منفي نزاع و درگيري بسيار موثر باشد. معاون پيشگيري فرماندهي انتظامي البرز نيز به گفت: براي پيشگيري از جرم به ويژه نزاع و درگيري در اين استان تدابير خاص درمقوله هاي مختلف انديشيده شده است. سرهنگ رضا مظلومي افزود: نزاع يك آسيب اجتماعي است و بيشتر ناظر به پديده ضرب و شتم بين حداقل دو نفر است و به عبارتي ديگر كنش جمعي دو يا چند نفر كه قصد آسيب رساندن به فرد ديگر صورت گرفته كه اين آسيب ممكن است جسمي، روحي، فردي يا جمعي باشد. وي تاكيد كرد: نزاع و درگيري يكي ازاصلي ترين معضلات اجتماعي است كه علاوه بر ايجاد فضاي خشم، امنيت مردم را نيز تهديد مي كند. وي خاطرنشان كرد: عمده ترين عوامل موثر دروقوع نزاع و درگيري فردي دراستان البرز مسائل ملكي، خانوادگي، قومي و نژادي، مسائل و مشكلات روحي و رواني، مزاحمت هاي خياباني و اختلافات مالي است. مظلومي، سطح تحصيلات پايين، ضعف در برآوردن نيازها و خواسته ها، عدم توجه درتوزيع صحيح منابع مادي و معنوي درروستاها، ضعف نظارت خانواده ها، عدم تربيت صحيح فرزندان، بافت جمعيتي منطقه و گرايش به قوميت گرايي، نداشتن بينش و قدرت تحليل واستدلال را از عوامل اجتماعي بروز پديده نزاع و درگيري برشمرد. وي گفت: از ديدگاه فرهنگي نيز كمبود امكانات مادي و معنوي براي برنامه ريزي وگذراندن اوقات فراغت، كمرنگ بودن اخلاقيات و معنويات، ناآگاهي، ضعف تعهد اخلاقي افراد نسبت به مسائل اجتماعي، تغيير در ارزش ها و هنجارها، نارسايي موجود در فرهنگ و ساختار اجتماعي و ترجيح دادن منافع مادي برمنافع اجتماعي، به تشديد اين پديده در جامعه دامن زده است. وي، همچنين عدم امنيت رواني، خشونت هاي نهفته، ضعف درآگاهي و شناخت، ضعف درمهارت تصميم گيري وعقده ها و كمبود ها را به عنوان ابعاد روانشناسي پديده نزاع و درگيري ذكركرد. معاون پيشگيري فرماندهي انتظامي البرز افزود: حاشيه نشيني يكي از عمده ترين معضلات استان است و پديده حاشيه نشيني رابطه مستقيمي با افزايش وقوع جرم دارد، چرا كه مناطق حاشيه نشين به دلايلي همچون فقر فرهنگي و مالي، عدم امكانات شهري و ديگر كاستي ها مواجه هستند و آمار نشان مي دهد كه بسياري از مجرمان دراين مناطق سكونت دارند. مظلومي يادآور شد: علل ديگر اين معضلات عدم تناسب جمعيت ساكن در استان البرز، تضاد فرهنگي قوميت ها و پاره فرهنگ ها و عدم وجود آموزش همگاني مناسب با بافت فرهنگي منطقه است. وي، يكي ديگر ازمعضلات مهم دراين مقوله را بحث اشتغال و بيكاري عنوان كرد و افزود: دربرخي از پروند ه هاي نزاع و درگيري شاهد اين هستيم كه يك نزاع ابتدا بين دو نفر جوان رخ داده كه به دليل عدم اشتغال بر سر هركوي وبرزن ايستاده اند و با كوچكترين بحث با ديگر همسالان خود درگير شده و با توجه به بافت فرهنگي جامعه كه ازقوميت هاي مختلف هستند اين نزاع كوچك تبديل به يك نزاع بزرگ تر و جمعي شده است. رئيس پليس پيشگيري استان البرز گفت: پليس اين استان براي پيشگيري از وقوع نزاع و درگيري شناسايي كانون هاي درگيري و نزاع، شناسايي افرادي كه افزايش درگيري ها دخيل هستند، استفاده ازعناصر مهم و شاخص براي ايجاد فضاي آرامش و همچنين برخورد قاطع با افرادي كه براي ايجاد درگيري اقدام مي كنند را به صورت جدي دنبال و پيگيري مي كند. مظلومي پيشنهاد كرد: با گسترش فرهنگ همزيستي مسالمت آميز با استفاده از آموزه هاي ديني درخصوص انضباط اجتماعي، تقوا و رعايت حقوق ديگران، بهره گيري از معتمدين محلي براي كاهش نزاع و درگيري، شناخت مناطق وقوع نزاع با توجه به بافت فرهنگي و هماهنگي با ديگر نهادهاي ذيربط به منظور كاهش مسائلي كه ريشه فرهنگي دارد مي توان تا حدود زيادي از پيامدهاي منفي اين پديده اجتماعي پيشگيري كرد. وي گفت : ارائه آموزش ها ازطريق كارشناسان تخصصي به منظور اطلاع رساني صحيح به شهروندان براي انعكاس اثرات منفي اين جرم، تصويب قوانين و مجازات هاي پيشگيرانه و بازدارنده براي كاهش نزاع و درگيري و نيز مجازات هاي افراد مرتكب جرم به منظور عبرت گرفتن افراد از طريق معاونت پيشگيري دادگستري، از ديگر راه و روشهايي است كه مي تواند در اين زمينه موثر باشد. مظلومي ادامه داد: بكارگيري اقدامات پيشگيرانه در دو بخش اجتماعي با روش هاي فرهنگي، علمي و اجتماعي با كمك اقشار مختلف جامعه و همچنين پيشگيري وضعي و انتظامي با حضور به موقع در زمان وقوع جرم، ايجاد سينما، فرهنگ سرا، كتابخانه و اماكن فرهنگي در اينگونه مناطق استان، از ديگر كارهايي است كه مي تواند به ارتقا سطح فرهنگ در اين مناطق كمك كند. فرهنگ سازي و تاكيد بر آموزه هاي دين مبين اسلام كه همواره مروج مهرباني، تحمل حرف و نظر مخالف، گذشت و ايثار است مي تواند اين ناهنجاري حاد اجتماعي را ريشه كن كرده و يا لااقل كاهش دهد.