پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

شاید شما نیز مایل باشید که در محلات قدیمی کرج با بافت های مختلف قدم بزنید و به گنبدهای آجری مسجد محلات نگاهی بیندازید و از دیدن نمای خانه های قدیمی لذت ببرید.
بی شک وسوسه شده اید به خاطرات پدربزرگ ها و مادربزرگ ها گوش فرا دهید و صفا و صمیمیت اهالی محلات قدیمی را تحسین کنید. اما افسوس، که امروزه چنین لحظاتی کمتر فراهم می شود، ضمن آن که ممکن است شما هم تنها به دیدن چند تصویر از گذشته علاقه نشان دهید و هرگز حاضر به زندگی در آن دوران نباشید! اگر با دقت بیشتر نگاهی به وضعیت محله های مختلف کشورمان بیندازیم به ویژه محله هایی که به دلیل گسترش سریع و بدون مطالعه شهر دچار دگرگونی شده است، به این نتیجه می رسیم که این محلات درگیرودار تحولات، دچار تغییراتی شده اند که در نهایت به از دست رفتن هویت آنها و در نتیجه کاهش تعلقات فرهنگی اجتماعی شهروندان به آنها ختم شده است. باعث شگفتی است که برخی صاحب نظران ادعا می کنند هر چه در ایران این هویت محلی رنگ می بازد، در کشورهای توسعه یافته، توجه به محلات، محور توسعه قرار می گیرد. البته در این میان، مسئولان و کارشناسانی در داخل نیز هستند که از میان رفتن محلات در شهرهای بزرگ را جدی گرفته اند و در صددند تا توسعه شهر را از مبدا "توسعه محله" آغاز کنند. چرا که باور دارند توسعه واحدهای یک شهر، یعنی همان محلات می تواند زمینه ساز توسعه شهر باشد. البته نباید از نطر دور داشت که شهری مانند کرج به جایی رسیده که محل زیست دو میلیون نفر انسان است؛ لذا پیش از آنکه نیاز به توسعه مدرن محلات داشته باشد نیازمند برنامه هایی اجرایی برای ساماندهی محلات قدیم و جدید خود است؛ به نحوی که پس از آسیب شناسی فضایی و کالبدی محلات شهر و تبعات آن، برای شناخت و اعمال روش هایی برای توسعه محلات آن اقدام نمود. در این عرصه اگر در جستجوی پاسخ پرسش هایی برآمد که ما را برای درک ضرورت و پیش بینی درست نیاز ها و تصمیم گیری بهتر یاری رساند. پرسش هایی مانند این موارد؛
- ضرورت شناخت و باز تولید ارزش های هویت محله ای چیست و این امر چه جایگاهی در فرآیند "توسعه محور" دارد؟
- چگونه می توان ضمن آنکه به ساماندهی محلات موجود و سپس گسترش آنها توجه می شود، هویت و فرهنگ محلات را احیا کرد؟
- توانمندسازی نظام مدیریت شهری بر اساس ایجاد و توسعه نهادهای محله ای چگونه است؟
- آیا مدیریت شهری از طریق "اعمال مدیریت محله ای" انجام شدنی است؟
- چگونه می توان در شناسایی و پیش گیری از آسیب های اجتماعی محله موثر بود؟
- آیا می توان احیای هویت محلی را به صورت یک پروژه مدون و عملکردی پیش برد؟
- آیا زمان اجرای چنین طرحی خواهد رسید؟
برای آن که این مساله در کانون توجه قرار گیرد، پاسخ به این پرسش ها ضروری است و باید از زوایای مختلف این موضوع بررسی شود تا با بهره جستن از ایده ها و طرح های صاحبنظران درباره ی احیای هویت محلی و توسعه محلات درباره تاثیر فضای فیزیکی و کالبدی شهرها بر خرده فرهنگ های محله ای مباحثی ارائه و سازمان و اجتماع محله ای و راه های دستیابی به الگوهای مشارکت محلی بررسی شود. محلات شهری علیرغم اهمیت تاریخی خود، امروزه در نظام دهی به الگوی سکونت شهری نقش کم اهمیتی را دارا هستند این در حالی است که در چند دهه اخیر در چارچوب نظریه توسعه پایدار تاکید مجددی بر احیا آنها صورت گرفته است دیدگاه توسعه محله ای پایدار، رویکرد نوینی را تقویت می کند که در آن حل مشکلات شهری در بازگشت به مفهوم محله به عنوان سلول های حیات شهری تصور می شود. از این رو توسعه محلی به عنوان چشم انداز توسعه پایدار شهرها بسیار حائز اهمیت بوده و ضرورت دارد و نقش این مباحث در عملکرد ، محدودیت ها و فرصت های معماران، مهندسان و مشاوران و شهرسازان مورد توجه قرار گیرد.
سعید فیروزگاه
عضو شورای اسلامی شهر کرج