رسانه، آرام‌ساز یا شعله‌ورکننده بحران؟
سپیدار‌آنلاین: گروه چند رسانه ای
در دنیای امروز، رسانه‌ها قلب تپنده جوامع و ابزار قدرتمندی برای شکل‌دهی افکار عمومی هستند.
احسان فلاحت پیشه/ نقش بی‌بدیل آنها در مدیریت بحران‌های اجتماعی و سیاسی بر کسی پوشیده نیست. هرجا که بحرانی سربرمی‌آورد، رسانه‌ها نخستین بازیگرانی هستند که یا می‌توانند آرامش را به جامعه بازگردانند یا بر زخم‌های موجود نمک بپاشند و تنش‌ها را تشدید کنند.امروز، جامعه ما بیش از هر زمان دیگری در معرض اخبار، تحلیل‌ها و روایت‌های متنوع قرار گرفته است. فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های سنتی هر یک با شیوه‌ای خاص بر ذهن مردم اثر می‌گذارند. اما پرسش اساسی این است: رسانه‌ها چه نقشی در کاهش تنش‌های اجتماعی و سیاسی دارند و چگونه می‌توانند به ابزاری برای همبستگی ملی تبدیل شوند؟
قدرت رسانه؛ شمشیری دولبه
رسانه همان‌قدر که می‌تواند امیدآفرین باشد، اگر بدون مسئولیت عمل کند، می‌تواند جامعه را به سمت اضطراب، بی‌اعتمادی و حتی تقابل سوق دهد. یک تیتر نادرست، یک تحلیل جانبدارانه یا یک شایعه تأییدنشده کافی است تا جرقه‌ای کوچک به شعله‌ای بزرگ تبدیل شود و آرامش یک ملت را بر هم زند.از این رو، رسالت اصلی رسانه‌ها در شرایط بحرانی، انتشار اطلاعات دقیق، درست و بی‌طرفانه است. این کار اگرچه در فضای پرالتهاب امروز دشوار است، اما همان چیزی است که می‌تواند از فروپاشی اجتماعی جلوگیری کند.
آگاهی‌بخشی، کلید کاهش تنش‌ها
یکی از مهم‌ترین وظایف رسانه‌ها، ارتقای سواد رسانه‌ای جامعه است. مردم باید بیاموزند چگونه اخبار را تحلیل کنند، منابع معتبر را بشناسند و در دام موج شایعات نیفتند. رسانه‌ها با تولید برنامه‌ها و محتواهای آموزشی، می‌توانند شهروندانی آگاه و مسئول‌پذیر تربیت کنند که در مواجهه با بحران‌ها از عقلانیت فاصله نگیرند.از سوی دیگر، زبان رسانه‌ها باید آشتی‌جویانه باشد. استفاده از واژگانی که آرامش را منتقل کند، دعوت به گفت‌وگو و تأکید بر نقاط مشترک، از راهکارهایی است که می‌تواند جامعه را به سمت همدلی سوق دهد. رسانه‌هایی که تنها برای جذب مخاطب به هیجان‌آفرینی متوسل می‌شوند، ناخواسته به ابزار تنش‌زایی بدل می‌گردند.
پلی میان مردم و حاکمیت
در بسیاری از جوامع، رسانه‌ها نقش واسطه‌ای را ایفا می‌کنند که میان مردم و حاکمیت ارتباط برقرار می‌کند. در کشور ما نیز رسانه‌های ملی و محلی می‌توانند با شفاف‌سازی، پرسش‌گری مسئولانه و تبیین سیاست‌ها، از سوءتفاهم‌ها جلوگیری کرده و به ایجاد اعتماد کمک کنند. این اعتماد، بزرگ‌ترین سرمایه اجتماعی برای عبور از بحران‌هاست.
رسانه؛ درمانگر روان جمعی
در نهایت، رسانه‌ها باید فراتر از خبررسانی صرف عمل کنند. در روزهایی که جامعه زیر فشارهای روانی ناشی از بحران‌ها قرار دارد، رسانه‌ها می‌توانند همانند یک روان‌درمانگر جمعی عمل کرده و اضطراب‌ها را کاهش دهند. انتشار اخبار امیدبخش، روایت داستان‌های موفقیت و یادآوری ظرفیت‌های ملی، آرامشی عمیق در دل مردم ایجاد می‌کند.اگر رسانه‌ها به‌جای دامن زدن به ترس و بی‌اعتمادی، در مسیر تقویت انسجام اجتماعی حرکت کنند، بدون شک می‌توانند از بروز بسیاری از تنش‌ها پیشگیری کنند. رسانه مسئول، رسانه‌ای است که نه‌تنها بحران‌ها را مدیریت می‌کند، بلکه آینده‌ای آرام و پرامید برای جامعه ترسیم می‌کند.