پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

زیستگاه‌های جانوری استان البرز که در تابستان و اوایل پاییز با خشکسالی و کمبود منابع عذایی دست‌وپنجه نرم کرده‌اند، این روزها با خطر بیماری‌های حیات وحش نیز روبه‌رو هستند؛ شرایطی که عبور از آن تنها با مشارکت آگاهانه و پایکار مردم بومی ممکن خواهد بود.
به گزارش ایرنا، تن زمین در استان البرز پس از سال‌ها خشکسالی ناشی از تغییر اقلیم دیگر رمقی ندارد؛ پوشش‌های گیاهی خشکیده، چشمه‌هایی که فروکش کرده‌اند و زیستگاه‌هایی که زیستن در آن‌ها برای گونه‌های جانوری دشوار شده است، چهره امروز طبیعت این استان را شکل داده‌اند. در چنین شرایطی، حیات وحش نیز از تبعات این تغییرات اقلیمی بی‌نصیب نمانده است.بر اساس اعلام اداره کل حفاظت محیط زیست البرز، تاکنون در این استان ۳۰۵ گونه پرنده وحشی، ۴۶ گونه پستاندار، ۴۳ گونه خزنده، سه گونه دوزیست و هفت گونه ماهی شناسایی شده است. با وجود این غنای طبیعی، تنها یک منطقه حفاظت‌شده رسمی با عنوان البرز جنوبی به مساحت حدود ۶۴ هزار هکتار در محدوده شمال‌شرقی کرج و در امتداد محور کرج – چالوس وجود دارد که مهم‌ترین زیستگاه گونه‌هایی چون کل و بز، قوچ و میش، خرس قهوه‌ای، پلنگ، سیاه‌گوش، گرگ، گراز و عقاب طلایی است.
در کنار این منطقه، طالقان با ۷۵ هزار هکتار وسعت به‌عنوان منطقه شکار ممنوع و مأمن کل و بز، و همچنین تالاب صالحیه نظرآباد با زیستگاه بیش از ۱۲۰ گونه پرنده تالابی، از زیستگاه‌های ارزشمند و حساس البرز به شمار می‌آیند.با وجود محدودیت منابع و امکانات، گروه‌های دوستدار محیط زیست و جوامع محلی در حاشیه این زیستگاه‌ها، نقش مهمی در حفاظت از حیات وحش ایفا می‌کنند. مردمی که حتی زمانی که حیوانات به دلیل تشنگی یا کمبود غذا به مناطق انسانی نزدیک می‌شوند، از آسیب رساندن به آن‌ها پرهیز کرده و با حس تعلق و مسئولیت اجتماعی، به پاسداران ناشناخته طبیعت تبدیل شده‌اند.کارشناسان محیط زیست معتقدند تقویت این احساس تعلق، حلقه گمشده حفاظت پایدار در البرز است؛ زیرا اکوسیستم این منطقه شکننده و ناپایدار است و هرگونه دخل و تصرف، تخریب خاک و پوشش گیاهی یا تغییر کاربری اراضی می‌تواند تعادل طبیعی را تهدید کند.
افزایش آگاهی زیست‌محیطی؛ راه نجات طبیعت البرز
در همین زمینه، اصغر جوادیان‌نژاد رییس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست البرز، با تأکید بر نقش مردم در حفاظت از گونه‌های جانوری گفت:محیط زیست میراث مشترکی است که بدون همدلی، آگاهی و حضور فعال مردم پاسداری از آن ممکن نیست. اگر مردم از ارزش مادی و زیستی گونه‌ها آگاهی بیشتری داشته باشند، نه‌تنها مانع نابودی آن‌ها می‌شوند بلکه به بازتولید و حفاظت‌شان نیز کمک خواهند کرد.او افزود: هیچ مسیر پایداری جز استفاده از فناوری‌های نوین، تقویت حمایت عمومی و مدیریت مشارکتی برای حفظ طبیعت وجود ندارد. امروز مردم صاحبان واقعی محیط زیست هستند و نقش آنان از هر زمان دیگری حیاتی‌تر است.به گفته جوادیان‌نژاد، این اداره با برگزاری دوره‌های آموزشی ویژه محیط‌بانان تلاش دارد تا آگاهی نسبت به بیماری‌های حیات وحش و دام‌های اهلی افزایش یابد و در صورت مشاهده نشانه‌های بیماری، از شیوع آن جلوگیری شود.
پایش مداوم و همکاری مردمی در مقابله با بیماری‌ها
رییس اداره حیات وحش البرز خاطرنشان کرد: خوشبختانه تا کنون موردی از تب برفکی، آنفلوانزای حاد پرندگان و طاعون نشخوارکنندگان کوچک در استان مشاهده نشده است، اما پایش‌ها به‌صورت مستمر از سوی محیط‌بانان ادامه دارد و گشت‌های مشترکی با جهاد کشاورزی و منابع طبیعی در حال انجام است.او از شهروندان و جوامع محلی خواست در صورت مشاهده لاشه حیوانات یا موارد مشکوک، موضوع را از طریق شماره ۱۵۴۰ به اداره حفاظت محیط زیست گزارش دهند. همچنین تأکید کرد: مرغداری‌ها و مراکز فروش پرندگان باید با واکسیناسیون مستمر و اقدامات بهداشتی، از بروز بیماری‌ها پیشگیری کنند.
نگرانی از سرنوشت پلنگ ایرانی
جوادیان‌نژاد در بخش دیگری از سخنانش گفت: پلنگ به‌عنوان یکی از گونه‌های در خطر انقراض در البرز نیازمند توجه و همکاری فراگیر مردم است. هرگونه تخریب زیستگاه، شکار غیرمجاز یا تهدید انسانی می‌تواند بقای این گونه را در این استان به خطر بیندازد.او تأکید کرد که سایر گونه‌ها نیز تحت حفاظت قرار دارند و مشارکت مردم در رصد و اطلاع‌رسانی، نقشی کلیدی در پایداری جمعیت حیات وحش دارد.
نکته پایانی
اکوسیستم البرز در شرایط حساسی قرار دارد؛ خشکسالی، فشار انسانی و بیماری‌ها تهدیداتی هستند که تنها با همکاری مردم، گسترش آموزش‌های زیست‌محیطی و حضور آگاهانه جوامع محلی می‌توان از آن‌ها عبور کرد. حیات وحش سرمایه‌ای ملی است؛ میراثی که نگاه‌داری از آن، وظیفه اخلاقی و مسئولیت اجتماعی همه ماست.