یک دعوت عمومی برای بازسازی رابطه میان «متن» و «مخاطب»
سپیدارآنلاین: گروه فرهنگی
مارال توکلی نوشت: کتاب زمانی زنده است که مخاطب آن را در پرتو تجربههای شخصی و جمعی خود تفسیر کند. هر نسل، هر طبقه اجتماعی و هر زبان یا گویش محلی، افق انتظاراتی متفاوت دارد.
«بخوانیم برای ایران» یعنی بخوانیم برای آنکه این افقها به هم برسند و در گفتوگویی تازه معنای مشترکی شکل گیرد. شعار هفته کتاب در این نگاه دعوتی است به بازسازی رابطه میان متن و مخاطب.به گزارش ستاد خبری سیوسومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، مارال توکلی؛ نویسنده و روزنامهنگار طی یادداشتی دریافت خود از شعار «بخوانیم برای ایران» را قلمی کرده است. این یادداشت را در ادامه بخوانید:برای من یک شعار با همه اختصار و کوتاهیاش، همانند یک کتاب، یک فیلم، یک قطعه موسیقی، یک شعر و یا یک تابلوی نقاشی، یک متن است. متنی که باید همانند هر اثر دیگری خوانده و تفسیر شود و در بستر تجربههای جمعی معنا پیدا کند. شعار اگرچه چند کلمه بیشتر نیست، اما ظرفیت آن را دارد که به صحنه گفتوگو بدل شود و افقهای تازهای از معنا را پیش روی ما بگشاید.شعار امسال هفته کتاب «بخوانیم برای ایران» در نگاه نخست جملهای ساده است؛ اما اگر آن را در بستر نظریه «خواندن و دریافت» بررسی کنیم، درمییابیم که این شعار بیش از یک دعوت عمومی است. خواندن در این معنا، تنها انتقال اطلاعات نیست، بلکه فرآیندی است که در آن مخاطب با افق انتظارات خود وارد متن میشود و معنا را در تعامل با تجربه زیسته خویش میسازد.
کتاب زمانی زنده است که مخاطب آن را در پرتو تجربههای شخصی و جمعی خود تفسیر کند. هر نسل، هر طبقه اجتماعی و هر زبان یا گویش محلی، افق انتظاراتی متفاوت دارد. بنابراین «بخوانیم برای ایران» یعنی بخوانیم برای آنکه این افقها به هم برسند و در گفتوگویی تازه معنای مشترکی شکل گیرد. شعار هفته کتاب در این نگاه نه یک جمله تبلیغاتی که دعوتی است به بازسازی رابطه میان متن و مخاطب.در تاریخ ادبیات بارها دیدهایم که آثار بزرگ تنها زمانی به حیات واقعی رسیدهاند که مخاطبان آنها را در زمینههای تازه بازخوانی کردهاند. شاید بهترین مثال یک متن کلاسیک اگر در افق انتظارات امروز قرار گیرد، معنایی تازه مییابد و به بخشی از زندگی فرهنگی معاصر بدل میشود. شعار «بخوانیم برای ایران» نیز چنین کارکردی دارد: این شعار میخواهد کتاب را از سطح یک شی فرهنگی به سطح تجربهای جمعی ارتقا دهد.من گفتوگوها و یادداشتهای منتشر شده قبلی توسط ستاد خبری هفته کتاب درباره شعار امسال را خواندهام. آن متنها هرچند که به قلم یا برآمده از نظامها و هندسههای فکری گوناگون است، یک شاه بیت به این شرح وجود دارد: «ایران فقط یک روایت ندارد.» و این سخن بسیار درستی است. هر زبان و هر حافظه بومی افق انتظاراتی تازه میسازد. میدانیم که «معنا» یکبار برای همیشه تولید نمیشود. معنا بویژه در این عصر در هر زمینه تازهای بازتعریف میشود. «خواندن برای ایران» یعنی پذیرفتن این تکثر و تبدیل آن به فرصتی برای «گفتوگو». در این فرآیند کتاب نه تنها حامل معنا، بلکه میدان برخورد افقهاست، جایی که گذشته و حال، سنت و نوآوری، فرد و جمع به هم میرسند.از این منظر هفته کتاب امسال بیش از هر چیز یادآور این نکته است که کتاب زمانی معنا دارد که در تجربه زیسته مردم رسوب کند. شعار «بخوانیم برای ایران» تنها زمانی تحقق مییابد که خواندن به گفتوگویی میان افقهای گوناگون بدل شود و گفتوگویی که در آن هیچ روایت و هیچ صدایی در حاشیه نماند.سیوسومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «بخوانیم برای ایران» از بیستوچهارم تا سیام آبان ۱۴۰۴ برگزار میشود.