پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

مسجد به عنوان یک فضای شهری، همواره کارکردهای مختلفی را بر عهده داشته است؛ بطوریکه علاوه بر عبادت به عنوان مهمترین کارکرد آن، در امور فرهنگی، اجتماعی و آموزشی نیز فعال بوده است.

فتانه محمودخانی/ مسجد به علت عرضه عملکردها و فعالیت‌های متنوع مذهبی و اجتماعی، از توانایی لازم برای تقویت تعاملات اجتماعی و گسترش شبکه‌های عملکردی و افزایش ظرفیت‌های اجتماعی برخوردار است ومسجد، محلي براي كسب دانايی اصلاح نگرش و كسب مهارت هاي مختلف و محلي براي اينكه مردم بدانند، بخواهند و بتوانند. مسجد در اسلام، مركز ارتباطات نسلي و جلوگيري از گسست نسل ها، هسته اوليه مردم سالاري ديني، محلي براي هويت يابي و تعلق اجتماعي و محلي براي مشاركت در برنامه ريزي از پايين به بالاست.تا همین 50سال پیش اگر کسی نیاز یا مشکلی داشت، به مسجد به عنوان مکان تجمع افراد محل مراجعه می‌کرد تا آنها گره از کارش بگشایند متاسفانه هم‌اکنون این جایگاه تضعیف شده است. مساجد به عنوان مردمی­ ترین و معنوی ­ترین سازمانهای مردم نهاد از ظرفیت بالایی برای جلب مشارکت مردمی در عرصه­های مختلف اجتماعی فرهنگی در محله و در سطح منطقه و ملی با هدف پیشگیری و کاهش آسیب های اجتماعی برخوردارند. مسجد همواره بهترین سنگر برای مبارزه با کژی‎ها و انحراف‎های فکری در جامعه بوده است. سنت پیامبر این بود که هرگاه مشکلات فکری و ناهنجاری‌های اجتماعی پیش می‎آمد با حضور در مسجد و ایراد سخن به روشن نمودن افکار عمومی می‎پرداخت. این سخنرانی‎ها معمولا پس از نماز جماعت انجام می‎گرفت و گاه با ندای «الصلاه جماعه» مردم را در مسجد جمع نموده و حضرت برای آنان سخنرانی می‎کردند.مسجد خانۀ آشنایی با دردها و مشکلات اجتماعی و چاره‎اندیشی برای رفع آن‎هاست و پایگاه عمومی مسلمانان و محل حضور قشرهای گوناگون است، از این‎رو جایگاه مناسبی برای تعاون اجتماعی مسلمانان و مشارکت آنان در رفع نارسایی‎های اجتماعی است.تجربه نشان داده است که مسجدهای فعال می‎توانند در جبران آسیب‎های اجتماعی مؤثر بوده و در زمان بروز حوادث غیرمترقبه، مهم‎ترین نقش را داشته باشند؛ همان‎گونه که مساجد بیش از کلیۀ مراکز دیگر در رویدادهای مصیبت‎بار به گردآوری کمک‎های مردمی پرداخته و بر آلام عمومی اجتماعی درمان بوده‎اند. تجربۀ دفاع مقدس، فاجعۀ سیل شمال و زلزلۀ بم، بیانگر این واقعیت است که مساجد نقشی بی‎مانند در این حوادث دارند.. رفع نیاز فکرى و معنوى افراد یکى از ویژگی‎های مسجد است. امروزه شبهه‎افکنى در حوزۀ فرهنگ دینى و اعتقادی، یکى از پرخطرترین جلوه‏هاى تهاجم فرهنگى در عرصۀ تربیت دینى است. این شبهات به قول استاد مطهرى، گذرگاه خوبى هستند، اما عدم پاسخ‎گویى به آنها موجب تزلزل در عقاید و اندیشه‏هاى دینى آنان مى‏گردد و پایه‏هاى تربیت دینى را سست مى‏گرداند. متولیان مساجد و امامان جماعت می‎توانند با برنامه‎ریزی‎های دقیق و متناسب با سنین مختلف- جلسه‎ها، مسابقات، و برنامه‎های متعددی را برقرار کنند که در ضمن پاک کردن شبهات دینی و عقیدتی از ذهن آنان، در مسیر جذب آنان به مسجد نیز گام بردارند. بهترین راهکار برای اشاعۀ فرهنگ دینی استفاده از مسجد است؛ به عنوان مرکزی که محل تجمع تمام معارف دینی است و می‎تواند در این راستا موثر واقع شود.