البرز زیر سایه دود و گرما؛ وقتی نفس‌ها سنگین می‌شود
سپیدار‌آنلاین: گروه یادداشت
هوای استان البرز در روزهای اخیر دوباره به تیتر اول خبرها تبدیل شده است؛ آسمانی خاکستری، افقی مات و نفس‌هایی که سنگین‌تر از همیشه بالا می‌آیند.
مصطفی جعفری/ آلودگی هوا دیگر پدیده‌ای مقطعی نیست، بلکه به بحرانی سالانه بدل شده است که سلامت، محیط‌زیست و حتی اقتصاد استان را تهدید می‌کند. در این میان، تغییرات اقلیمی نیز به‌عنوان دشمنی خاموش، شدت این آلودگی‌ها را دوچندان کرده است.
وضعیت فعلی البرز؛ بحران بی‌پایان
بر اساس تازه‌ترین داده‌ها، شاخص کیفیت هوای کرج در محدوده ۱۱۰ تا ۱۲۲ و فردیس در حوالی ۱۳۰ ثبت شده است؛ این یعنی هوای «ناسالم برای گروه‌های حساس» و حتی در برخی ساعات «ناسالم برای همه». چنین شرایطی به‌ویژه برای کودکان، سالمندان و بیماران قلبی و تنفسی خطرناک است. اگرچه پایداری هوا و وارونگی دمایی در روزهای اخیر نقش مهمی در حبس آلاینده‌ها در لایه‌های پایین جو داشته، اما ریشه بحران را باید در جای دیگری جستجو کرد.
پیوند میان آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی
هر نفس آلوده‌ای که در البرز کشیده می‌شود، محصول سال‌ها انتشار بی‌رویه گازهای گلخانه‌ای و آلاینده‌هایی است که هم زمین را گرم‌تر کرده‌اند و هم کیفیت هوا را کاهش داده‌اند. گرمایش زمین باعث تغییر الگوهای آب‌وهوایی و افزایش دفعات و شدت وارونگی دما شده است؛ پدیده‌ای که اجازه نمی‌دهد هوای تازه جایگزین آلاینده‌ها شود. این چرخه معیوب، حالا یک تهدید زیست‌محیطی مضاعف ساخته است.
چالش‌ها؛ خودروهای فرسوده، سوخت آلوده
آمارها نشان می‌دهد حدود ۷۰ درصد آلودگی هوای استان ناشی از خودروهای شخصی، به‌ویژه وسایل نقلیه فرسوده است. کیفیت پایین سوخت مصرفی و رشد بی‌رویه صنایع آلاینده در شهرک‌های صنعتی اطراف کرج و فردیس، اوضاع را وخیم‌تر کرده است. اجرای ناقص قانون هوای پاک و نبود نظارت مؤثر بر منابع آلاینده هم مزید بر علت شده‌اند.
پیامدها؛ از سلامت تا اقتصاد
این هوای آلوده سالانه صدها نفر از شهروندان البرز را به کام بیماری‌های تنفسی، قلبی و حتی سرطان می‌کشاند. هزینه‌های درمانی و کاهش بهره‌وری ناشی از آلودگی، اقتصاد استان را نیز تحت فشار گذاشته است. تخمین زده می‌شود در ایران، آلودگی هوا سالانه حدود ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی را می‌بلعد و البرز هم از این قاعده مستثنی نیست.
راهکارها؛ از سیاست تا مشارکت مردمی
راه نجات البرز از این بحران روشن است اما نیازمند اراده‌ای جمعی:
نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی و خصوصی و حذف خودروهای فرسوده
افزایش فضاهای سبز شهری و ایجاد پارک‌های جذب‌کننده آلودگی
ارتقای کیفیت سوخت و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی
آگاهی‌بخشی عمومی برای کاهش استفاده از خودروهای شخصی و رعایت توصیه‌های بهداشتی
ظارت جدی‌تر بر صنایع و اجرای کامل قانون هوای پاک
جمع‌بندی؛ زمانی برای نفس تازه
آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی، دو دشمن خاموش اما پرهیاهو هستند که زندگی در البرز را سخت‌تر از همیشه کرده‌اند. با این حال، هنوز هم فرصت برای بازگرداندن هوای پاک وجود دارد. مشارکت شهروندان، جدیت مسئولان و حمایت رسانه‌ها می‌تواند دوباره نفس‌ها را سبک کند و آسمان البرز را از سایه دود نجات دهد.