شعر فضای پویاتری برای ترویج کتابخوانی ایجاد می‌کند
سپیدار‌آنلاین: گروه فرهنگی
شعر می‌تواند نقش یک کاتالیزور قدرتمند را در فرآیند کتابخوانی ایفا کند؛ از باز کردن درهای ورود به دنیای ادبیات برای تازه‌کاران گرفته تا عمیق‌تر کردن تجربه خواندن برای اهل فن.
به گزارش ستاد خبری سی‌وسومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران عبدالرحیم سعیدی‌راد جایگاه شعر در رویدادهای فرهنگی مثل هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران را بسیار مهم و پررنگ دانست و ادامه داد: شعر به عنوان یکی از غنی‌ترین و تأثیرگذارترین اشکال ادبی، نقش‌های متعددی در این رویدادها ایفا می‌کند از جمله اینکه شعر با زبانی شیوا و دلنشین، می‌تواند مخاطبان را به سمت خواندن و تفکر درباره مفاهیم عمیق جامعه و محیط اطراف و مسائل روز سوق دهد.شاعر کتاب «همیشه باران بی‌خبر می‌آید» اضافه کرد: در هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، برنامه‌هایی همچون همایش شعرخوانی، نقد و بررسی شعر و کتاب‌های شعر می‌تواند افراد را با شاعران و آثارشان آشنا کند و شوق و علاقه به مطالعه را در آنها ایجاد کند. از طرفی شعر در طول تاریخ همیشه به دلیل ساختار منظم و کلمات آهنگین، در حفظ و احیای زبان فارسی نقش بسزایی داشته است. لذا بهترین وسیله برای بیان احساسات، افکار و دغدغه‌های انسانی است.
ویا افزود: هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران فرصتی فراهم می‌کند تا شاعران و علاقه‌مندان به شعر، دیدگاه‌های خود را به اشتراک بگذارند و از این طریق، ارتباط عمیق‌تر و نزدیک‌تری با مخاطبان برقرار کنند. همچنین برنامه‌های شعر محور مانند شب‌های شعر، مسابقات مشاعره و کارگاه‌های شعر می‌تواند به جذب مخاطبان جدید به ویژه نسل جوان به رویدادهای فرهنگی و دنیای کتاب کمک کند.
شاعر کتاب «چشمان بی‌شکیب» با تاکید بر اینکه حضور شعر در کنار سایر فعالیت‌های فرهنگی مانند رونمایی کتاب، نشست‌های تخصصی و نمایشگاه‌های کتاب غنا و تنوع برنامه‌ها را افزایش می‌دهد، گفت: شعر فضای پویاتری ایجاد می‌کند. ضمنا در هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، از فرصت استفاده می‌شود تا از مفاخر ادبی و شاعران بزرگ ایران تجلیل و یاد و خاطره آنها گرامی داشته شود.
وی بیان کرد: احساس اینکه شعرخوانی به حاشیه رانده شده مدتی است که قابل لمس است. دلایل این امر پیچیده و چندبعدی است و شاید به تحولات اجتماعی، تکنولوژیکی و ذائقه هنری مردم برگردد. جامعه امروز به سمت مصرف سریع و آسان محتوا پیش رفته است. موسیقی، فیلم، سریال و حتی پست‌های کوتاه شبکه‌های اجتماعی، محتوایی هستند که بلافاصله و با کم‌ترین تلاش ذهنی، مخاطب را درگیر می‌کنند. برعکس شعر، به ویژه شعر خوب نیاز به تأمل، درنگ و تفسیر دارد.سعیدی راد با بیان اینکه در گذشته شعرخوانی و نقالی یکی از اصلی‌ترین سرگرمی‌ها بود، گفت: در برخی از کشورها مثل هندوستان هنوز هم اینگونه است. شعرخوانی یک هنر «شنیداری-کلامی» محض است که در میان هیاهوی رسانه‌های بصری، جذابیت آن کم رنگ شده است. یک شعرخوانی موفق فقط خواندن متن نیست، بلکه یک اجرای دراماتیک است که نیاز به لحن مناسب، بیان احساسات، کنترل صدا، زبان بدن و ارتباط چشمی با مخاطب دارد. بسیاری از شاعران، نویسندگان بزرگی هستند، اما اجراگران خوبی نیستند. اگر اجرا ضعیف باشد، حتی بهترین شعرها نیز نمی‌توانند تأثیرگذار باشند.
شاعر مجموعه «کودکی‌های ماه» همچنین گفت: شعر، به ویژه شعر مدرن، پر از نماد، ایهام و مفاهیم انتزاعی است. برای مخاطب عام که ممکن است پیش‌زمینه ادبی قوی نداشته باشد، درک فوری و همذات‌پنداری با شعر در یک اجرای زنده بسیار دشوار است. این باعث می‌شود مخاطب احساس کند از اثر جدا افتاده و ارتباط برقرار نمی‌کند. در بسیاری از رویدادها، شعرخوانی به صورت یک برنامه سنتی و تکراری اجرا می‌شود. به این صورت که یک میکروفون، یک شاعر و چند دقیقه خوانش. هیچ خلاقیتی در نحوه ارائه، ترکیب با سایر هنرها یا ایجاد فضای تعاملی وجود ندارد.
سعیدی راد در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اهمیتی که به دیگر هنرها از نظر اقتصاد داده می‌شود، گفت: معمولاً برای کنسرت‌ها یا نمایشگاه‌های نقاشی، بودجه و تبلیغات بیشتری در نظر گرفته می‌شود. رویدادهای شعر به حاشیه رانده میشوند و با بودجه ناچیز و تبلیغات ضعیف برگزار میشوند. در نتیجه مخاطب جذب نمی‌کنند. با همه این دلایل، شعر از بین نرفته بلکه قالب و بستر ارائه آن در حال تغییر است. ظهور پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام نشان داده که اشعار کوتاه می‌توانند مخاطبان میلیونی پیدا کنند. همچنین، ترکیب شعر با موسیقی و استفاده از شعر در فیلم‌ها و سریال‌ها راه‌هایی هستند برای زنده نگه داشتن این هنر و رساندن آن به نسل جدید.
شاعر مجموعه «انقلاب آیینه‌ها» عنوان کرد: شعر همواره در قلب فرهنگ و زبان ما جای داشته و دارد و همچنان مخاطبان خاص و پرشور خود را حفظ کرده است. چالش‌ها بیشتر در زمینه چگونگی ارائه و ترویج آن به قشر وسیع‌تری از جامعه است تا بتواند جایگاه واقعی خود را به عنوان یک رویداد فرهنگی قدرتمند پس بگیرد. با کمی خلاقیت و نوآوری در برنامه‌ریزی و ارائه، می‌توانیم این هنر ارزشمند را دوباره به صحنه اصلی رویدادهای فرهنگی برگردانیم.
وی با بیان اینکه شعر به روش‌های مختلفی می‌تواند به فرهنگ کتابخوانی کمک کند، گفت: گاهی اوقات به شیوه‌هایی ظریف و پنهان و گاهی هم بسیار مستقیم و آشکار. به عنوان مثال بسیاری از اشعار، به خصوص اشعار کوتاه، خواندنشان سریع و دلنشین است. این می‌تواند برای افرادی که تازه شروع به کتابخوانی کرده‌اند یا وقت زیادی ندارند، یک نقطه شروع عالی باشد. بعد از لذت بردن از یک شعر کوتاه، ممکن است کنجکاو شوند که سراغ دیگر قالب‌های شعری بروند.
شاعر مجموعه شعر «خورشید در مشت» بیان کرد: به درستی گفته می‌شود که شاعران استادان استفاده از کلمات هستند. خواندن شعرهای خوب، شما را با واژگان جدید، اصطلاحات کمتر شنیده شده و آرایه‌های ادبی زیبا آشنا می‌کند. این امر دایره واژگان شما را گسترش داده و به بهبود توانایی بیان و نوشتار شما کمک می‌کند.
وی ادامه داد: شعر نشان می‌دهد که چگونه یک کلمه می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد و چگونه با کنار هم قرار گرفتن کلمات می‌تواند حس و معنای متفاوتی ایجاد کند. این درک، نه تنها در خواندن شعر بلکه در فهم هر نوع متنی مفید است. شعر آینه‌ای از فرهنگ، تاریخ و ارزش‌های یک جامعه است. خواندن شعر کمک می‌کند تا با گذشته خودمان ارتباط برقرار کنیم، آداب و رسوم را بشناسیم و از آثار مفاخر ادبی کشورمان آگاه شویم. این ارتباط عمیق، میل به مطالعه و شناخت بیشتر را تقویت می‌کند.
سعیدی راد با بیان اینکه شعر می‌تواند نقش یک کاتالیزور قدرتمند را در فرآیند کتابخوانی ایفا کند، گفت: از باز کردن درهای ورود به دنیای ادبیات برای تازه‌کاران گرفته تا عمیق‌تر کردن تجربه خواندن برای اهل فن، شعر همیشه یک همراه وفادار برای کتاب و کتابخوانی بوده و است.
این شاعر با اشاره به اینکه برای چاپ کتاب‌های شعر شاعران کمتر شناخته شده چالش‌های جدی وجود دارد، ادامه داد: متاسفانه، بازار فروش کتاب‌های شعر به خصوص برای شاعران جوان یا کمتر معروف، به مراتب کمتر از رمان، کتاب‌های کمک درسی یا حتی برخی کتاب‌های غیرداستانی است. معمولا اینگونه است که وقتی با ناشران صحبت می‌شود می‌بینید که به بازگشت خود فکر کنند. چاپ کتاب شعر برای ناشر یک ریسک مالی محسوب می‌شود. اگر کتابی فروش نرود، ناشر ضرر می‌کند. وقتی ناشر مطمئن نباشد که کتاب شعر می‌تواند فروش قابل قبولی داشته باشد، تمایلی به سرمایه‌گذاری روی آن نشان نمی‌دهد.
وی افزود: هزینه‌های چاپ شامل صفحه‌آرایی، طراحی جلد، چاپ و صحافی برای کتاب شعر با سایر کتاب‌ها تفاوت چندانی ندارد پاما چون تیراژ کتاب پایین‌تر است، هزینه واحد هر جلد بالاتر می‌رود و این باعث می‌شود قیمت تمام شده کتاب زیاد شود و در نتیجه کمتر فروش برود. حتی اگر کتابی فروش خوبی هم داشته باشد، به دلیل قیمت پایین‌تر نسبت به رمان‌های پرفروش، سود حاصل از آن برای ناشر و مؤلف کمتر خواهد بود.شاعر کتاب «من راضیم به این همه دوری» ادامه داد: در بسیاری از کشورها، سیستم‌های حمایتی و یارانه‌ای برای نشر آثار ادبی، به خصوص شعر وجود دارد. در ایران این حمایت‌ها اگرچه وجود دارد اما شاید به اندازه کافی فراگیر یا کارآمد نباشد تا بتواند ریسک ناشران را پوشش دهد. وجود جوایز ادبی معتبر و بنیادهای حامی شعر می‌توانند به معرفی شاعران جوان و حمایت از چاپ آثارشان کمک کند.سعیدی راد در پایان بیان کرد: کتاب‌فروشی‌ها هم به دلیل تقاضای کمتر ممکن است کمتر تمایل به نگهداری و نمایش گسترده کتاب‌های شعر شاعران ناشناس داشته باشند. ناشران ترجیح می‌دهند روی شاعران معروفی سرمایه‌گذاری کنند که نامشان به تنهایی تضمین کننده فروش است. این اتفاق در تمام حوزه‌های هنری رایج است و شعر هم از این قاعده مستثنی نیست.حتی مخاطبان نیز اغلب به سراغ نام‌های آشنا می‌روند که از کیفیت آثارشان مطمئن هستند. انتشار شعر در سکوها یا پلتفرم‌های آنلاین یا به صورت کتاب الکترونیکی می‌تواند هزینه‌ها را به شدت کاهش دهد و دسترسی بیشتری فراهم کند.