پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

یکی از استان‌هایی است که طی چند سال اخیر با پدیده آلودگی هوا دست‌وپنجه نرم می‌کند. سطح غلظت ذرات معلق در هفته‌های اخیر به حدی رسیده که سبب اعلام اخطارهایی مبنی بر عدم حضور مردم در فضای باز شده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرج، البرز، یکی از استان‌هایی است که طی چند سال اخیر با پدیده آلودگی هوا دست‌وپنجه نرم می‌کند. خشکسالی‌های پی‌درپی به ویژه در فصول گرم سال نیز پدیده ریزگردها را کنترل‌ناپذیرتر و به بحرانی جدی در این استان تبدیل کرده است که نه‌تنها سلامت ساکنان این استان را تهدید می‌کند، بلکه اثرات مخربی بر محیط‌زیست، کشاورزی و اقتصاد منطقه دارد.
ریزگردها، ذرات معلق بسیار ریزی هستند که عمدتاً منشأ خارجی دارند اما منشأ داخلی مانند فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی سبب تشدید وضعیت شده است. منابع خارجی این ذرات بیشتر از کشورهای همسایه و کانون‌های داخلی از جمله مناطق خشک و بیابانی البرز و کرج است که با بادهای موسمی و جوی وارد منطقه می‌شوند. کاهش بارش‌ها و خشکسالی‌های مداوم، سطح آب‌های زیرزمینی را کاهش داده و خاک را برای بروز ریزگردها مستعدتر کرده است.بر اساس اعلام ادارات کل هواشناسی و حفاظت محیط‌زیست استان البرز، سطح غلظت ذرات معلق در هفته‌های اخیر به حدی رسیده که سبب اعلام اخطارهایی مبنی بر عدم حضور مردم در فضای باز شده است زیرا پایش‌های بهداشتی نشان می‌دهد که این ریزگردها موجب افزایش مراجعه افراد به مراکز درمانی با علائم تنفسی و بیماری‌های مزمن می‌شود و در برخی موارد ممکن است جان افراد آسیب‌پذیر را به خطر بیندازد.
محمدصادق حسنوند، رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوا در پژوهشکده محیط‌زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران، آلودگی هوا را دومین عامل مرگ‌ومیر در کشور عنوان می‌کند و می‌گوید: وضعیت کیفیت هوا از روز چهارشنبه 11 تیر تاکنون در تهران و بسیاری از شهرها ناسالم، بسیار ناسالم و خطرناک گزارش شده و بر اساس اطلاعات و داده‌های موجود، شاخص کیفیت هوا به دلیل ذرات معلق 10 میکرون و 2.5 میکرون در وضعیت ناسالم قرار دارد و این ذرات، دلیل آلودگی هوا هستند.
آلودگی گردوغبار، تهدید جدی برای سلامت مردم
معمولاً در چنین شرایطی اعلام می‌شود که شهروندان تا حد امکان از تردد غیرضروری در سطح شهر اجتناب کنند چراکه کیفیت هوا برای همه گروه‌ها ناسالم است. همچنین توصیه می‌شود همه مردم به‌ویژه افراد آسیب‌پذیر و گروه‌های حساس تا حد امکان از منازل خارج نشوند یا در صورت لزوم، از ماسک‌هایN95 استاندارد یا همان ماسک‌های سه‌بعدی استفاده کنند و یا اگر ماسک در دسترس نیست پوشاندن دهان و بینی با یک پارچه می‌تواند مواجهه آن‌ها را با گردوغبار کاهش دهد.محمد نوری سپهر، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی استان البرز نیز آلودگی گردوغبار را تهدیدی جدی برای سلامت مردم می‌داند و بیان می‌کند: ذرات معلق ناشی از گردوغبار که عمدتاً بین 2.5 تا 10 میکرون هستند، به‌راحتی وارد دستگاه تنفسی می‌شوند و می‌توانند منجر به تشدید بیماری‌های ریوی، آسم، برونشیت مزمن و حتی بیماری‌های قلبی-عروقی شوند، این آلودگی به ویژه برای کودکان، سالمندان، بیماران قلبی و تنفسی بسیار خطرناک است.در میان اما و اگرها و نظریه‌های مختلف در خصوص این آلودگی، سازمان زمین‌شناسی، تالاب خشکیده صالحیه را منشأ گردوغبار در کرج و تهران عنوان و اذعان می‌کند: شرایط خشکی در این مناطق بسیار بالاست و اراضی به‌شدت خشک شده‌اند. زمانی که این خشکی با باد مناسب ترکیب می‌شود، خروجی آن چیزی است که اکنون در تهران شاهد هستیم. وقتی پایداری ذرات ریز در فضا زیاد باشد، احتمال تأثیر گردوغبار خارجی نیز وجود دارد.
منشا آلودگی هوای البرز چیست؟
قربانعلی محمدپور، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان البرز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم از کرج ضمن رد انتساب آلودگی‌های اخیر به خشک شدن تالاب صالحیه و با تأکید بر اینکه این موضوع می‌تواند در آلودگی تأثیرگذار باشد، عنوان کرد: هر سالی که به هر دلیلی در استانی فعالیت‌های کشاورزی صورت نمی‌گیرد، مشکلاتی در همان استان و استان‌های هم‌جوار پدید می‌آید اما موضوع ریزگردها در حال حاضر موردتوجه قرار دارد.وی می‌افزاید: بر اساس گزارش‌های هواشناسی، بخش زیادی از این آلودگی منشأ خارجی و بخش دیگری از آن نیز منشأ داخلی دارد که از شمال غرب به سمت مرکز کشور دنبال می‌شود و وزش باد در این مسیر می‌تواند مقداری از این ریزگردها را از صالحیه و مقدار دیگر را از اراضی کشاورزی و آب‌بندان‌هایی که طی سال‌های اخیر خشک شده‌اند به دنبال داشته باشد.مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان البرز همچنین کاهش بارندگی در سال‌های اخیر را یکی دیگر از دلایل این پدیده می‌داند و مطرح می‌کند: این روزها به علت تغییرات اقلیمی، خشک شدن، کم بارش بودن، عدم رطوبت و پیوستگی این خاک کانون‌های فعال در سطح کشور زیاد هستند و هر وزش باد می‌تواند این پدیده را مجدداً فعال کند.
فعلاٌ منتظر هوای پاک نباشید
محمدرضا فلاح نژاد، مدیرکل مدیریت بحران استانداری البرز نیز آب پاکی را روی دست مردم می‌ریزد و مطرح می‌کند: با توجه به پایین بودن آمار بارش‌های سال جاری وضیعت آلودگی هوا هر روزه تشدید می‌شود. در حال حاضر اداره محیط‌زیست تقاضای برگزاری جلسه کمیته اضطرار آلودگی نکرده از این رو جلسه‌ای در این خصوص به مدیریت معاون عمرانی استانداری برگزار نشده است.
محمدپور نیز تأکید می‌کند: ما باید در آینده هم برای این پدیده آمادگی داشته باشیم و بتوانیم آن را مدیریت کنیم. امیدواریم با هشدارهایی که از طریق هواشناسی، محیط‌زیست و مدیریت بحران استانداری اعلام می‌شود شاهد همراهی خوب مردم فهیم باشیم و سطح آسیب را به شحداقل برسانیم زیرا مردم استان‌های هم‌جوار هم درگیر این موضوع می‌شوند.وی بیرون کردن شترها از منطقه صالحیه که با جدیت در حال پیگیری است و نیز ایجاد یک زهکش یا کانال را از جمله اقدامات محیط‌زیست البرز می‌داند و بیان می‌کند: باید بپذیریم که تغییرات اقلیمی اثرات خود را بر منطقه می‌گذارند، زمین باید مرطوب باشد، آب داشته باشد و آب‌رسانی شود که قطعاً بخشی از این موارد نیازمند همکاری وزارت نیرو، جهاد کشاورزی و سازمان جنگل‌ها و مراتع است.عوارض و پیامدهای جانی آلودگی هوا در مردم، موضوعی نیست که بتوان به‌سادگی از کنار آن عبور کرد چراکه هر ساله عده‌ای به دلیل مشکلات پیش آمده در این خصوص راهی مراکز درمانی می‌شوند که بیماری‌های تنفسی، آسم، برونشیت، مشکلات قلبی و عروقی و کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن در افراد حساس مهم‌ترین آن‌ها بوده و تخریب پوشش گیاهی، کاهش بهره‌وری کشاورزی، آلودگی منابع آب و کاهش تنوع زیستی نیز از جمله مشکلات زیست‌محیطی هستند.
برای تعطیلی‌ها باید از ادارات شروع کنیم
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان البرز در پاسخ به سؤالی در خصوص دغدغه شهروندان مبنی بر آلودگی هوا و عدم تعطیلی‌ها تصریح می‌کند: تعطیلی‌ها باید بر اساس قانون و شیوه‌نامه مدیریت گردوغبار باشد، ما برای تعطیلی‌ها ابتدا باید از ادارات شروع کنیم درحالی‌که حدوداً تا ساعت 3 بعدازظهر وضعیت استان استاندارد بود. مردم مطمئن باشند هر جا شرایط خطرناک و نیاز به تعطیلی باشد قطعاً پیشنهاد داده می‌شود و در صورت ارائه مستندات و ادله کافی، تائید و اعلام خواهد شد.تدابیر و اقدامات مسئولان در برابر این بحران می‌تواند نقش مؤثری در کاهش پیامدهای این مشکل داشته باشد که همت بلند مسئولان و متولیان امر و انجام اقدامات عملیاتی را می‌طلبد. توسعه فضای سبز، کنترل فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی، اصلاح الگوی مصرف آب و اجرای طرح‌های ضدریزگرد در کانون‌های داخلی و خارجی به‌عنوان برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت می‌توانند راهگشا باشند.بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در کنترل ریزگرد، توسعه فضای سبز، حمایت از کشاورزی پایدار و آموزش همگانی برای کاهش فعالیت‌های منجر به بحران، از جمله راهکارهای نوین در جلوگیری از تشدید بحران هستند. در مواردی هم که دلیل عمده آلودگی هوا مربوط به صنایع یا تردد خودروها باشد، مواردی همچون تصویب و اجرای قوانین سخت‌گیرانه برای کنترل منابع آلاینده، تشویق به استفاده از وسایل نقلیه پاک و کاهش تردد خودروهای قدیمی و نیز اصلاح ساختار حمل‌ونقل عمومی مؤثر هستند.در پایان می‌توان گفت که بحران آلودگی هوا و ریزگردهای البرز، یک هشدار جدی بوده که نیازمند توجه مستمر، همکاری خانواده‌ها، مسئولین و نهادهای دولتی است. کاهش این بحران تنها با اقدامات بلندمدت و همت جمعی ممکن است، چراکه سلامت مردم و آینده محیط‌زیست همواره در معرض تهدید قرار گرفته اما تا بهبود شرایط، مردم باید به توصیه کارشناسان بهداشت و درمان در زمینه شرایط حضور در فضای آلوده عمل کنند و تا حد امکان از منزل خارج نشوند.